Λεξεις της Επιστημονικης Φαντασιας

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Η γλώσσα εξελίσσεται σύμφωνα με τις ανάγκες μας και τον πολιτισμό μας. Για παράδειγμα, παλαιότερα όταν οι άντρες ήταν το κυρίαρχο είδος στον πλανητη :)))) τα επιθετα ηταν συνηθως αρσενικα. Οταν ομως ηρθαν οι γυναικες στο προσκηνιο οι τύποι είτε παρέμειναν "απολιθωμένοι" στο αρσενικό, είτε προσαρμόστηκαν στο θηλυκό γένος. Επισης η λεξη 'ανθρωπος' επαψε να ειναι συνωνυμο του 'αντρας'.

Αντίστοιχα, πολλές λέξεις και νεολογισμοί δημιουργούνται για να περιγράψουν τεχνολογία.

Πως θα ήταν ομως αν εκτος απο τους αντρες και τις γυναικες εμπαιναν στο προσκηνιο και αλλα νοήμονα όντα; Επισης πως θα αλλαζε το λεξιλογιο μας αν αναφερομασταν σε μερη ενος διαστημοπλοιο με την ιδια ανεση όπως αναφερομαστε σε "τιμονι", "ταχυτητα" και "συμπλεκτη"; Και πώς θα ήταν αν αντί για νησιά, χώρες, κράτη και αλλοδαπούς, είχαμε πλανήτες και εξωγήινους ή νοήμονα ρομποτ; Θα εχανε η λεξη "ανθρωπος" την εννοια της; θα γινοταν συνώνυμο του "γήινος";

Ας κοιταξουμε μια μια λεξεις που μαλλον ποτε δεν προκειται να χρησιμοποιησουμε στην καθημερινη μας ζωη ;) αν και καποιες τις δανειστηκαμε απο την προφητική ΕΦ, οταν η ζωη αντεγραψε την τεχνη

Γήινος: απ'όσο ξερω γήινος είναι κάτι που σχετίζεται με τη γη (μικρό γ) δηλαδή το έδαφος. Έτσι έχουμε το γήινο σκουλήκι αλλά και τα γήινα χρώματα. Στην ΕΦ όμως Γήινος έχει να κάνει με όποιον είναι απο τη Γη, τον άνθρωπο. Σε αλλες περιπτώσεις, οπου εχουμε ανθρωπινες αποικιες σε αλλους πλανητες, οι άποικοι λένε Γηινους τους "ντόπιους" ανθρώπους.

Κυβερνοδιάστημα/Κυβερνοχώρος: αυτή η λέξη μας την έσκασε γιατί ειναι απο αυτες που τις δανειστηκαμε. Στην ΕΦ κυβερνοχώρος δεν ειναι το σερφάρισμα, αλλα η οπτικοποιηση συστηματων και εννοιών σε ενα νοητό, τρισδιάστατο χώρο.

Υπερδιάστημα: μεγάλο πρόβλημα στην επιστήμη και στην ΕΦ είναι το πώς θα ξεπεράσουμε την ταχύτητα του φωτός. Ποιητική αδεία ας δεχτούμε την υπόθεση οτι το σύμπαν μας αποτελειται απο καποιες διαστάσεις οπου τα σώματα μπορουν να ταξιδέψουν σε αυτήν ή και μεγαλύτερες ταχύτητες με τη βοήθεια του υπερκινητήρα.

Διάσταση: στη γεωμετρία και τη φυσική, διαστάσεις είναι οι συντεταγμένες στο χώρο. Αγνοώ το πώς αυτή η λέξη αναφέρεται στα παράλληλα σύμπαντα, των οποιων την υπαρξη δεχεται ο εσωτερισμος αλλα και επιστημονικες θεωριες. Παραλληλο συμπαν ή άλλη πραγματικότητα ειναι αυτο οπου υποκειται σε αλλους φυσικους νομους και ενιοτε κατοικειται απο υπερφυσικα όντα

Εξωδιαστημικός: οπου διαστημα=συμπαν. Αναφερομαστε σε υπερφυσικά, σχεδόν μεταφυσικά όντα (πχ αγγέλους) που δεν προέρχονται απο άλλο πλανήτη, αλλά από άλλο σύμπαν.

Ποζιτρονικός εγκέφαλος: μια τεχνολογία που παιζει πολυ στα ρομποτ του Ισαακ Ασιμωφ. Τα "ποζιτρόνια" δεν παιζουν καποιο συγκεκριμενο πλεονέκτημα ή ρόλο στην τεχνολογία: απλά όταν έγραφε ο Ασίμωφ, τα ποζιτρόνια είχαν προσφάτως ανακαλυφθεί, οπότε η όρος "ποζιτρονικός" ακουγόταν πολύ πιασάρικος και "μελλοντολογικός".

Γαιομορφία: η διαδικασία αλλοίωσης ενός άγονου πλανήτη ωστε να αποκτήσει ατμόσφαιρα, θερμοκρασία και συνθήκες να υποστηρίξει ζωή. Ειναι και μια εννοια που συζητά η επιστήμη. Η λέξη (terraform στα αγγλικα) προήλθε απο το εργο Collision Orbit του 1942.

Ξενο- ή Εξω-: προσφυμα που αναφερεται σε εξωγηινες επιστήμες. Πχ ξενογλωσσολογία είναι η μελέτη γλωσσών των εξωγήινων. Παρομοίως υπάρχουν h ξενοβιολογία, και κυριως η ξενοαρχαιολογία: η κεντρικη ιδεα ενος εξαφανισμενου, ανεπτυγμενου πολιτισμου, και η μελετη τους απο αστροναυτες-αρχαιολογους ειναι πολυ συχνη.

Σφαίρα Ντάισον: μια υποθετικη κατασκευη, δημιούργημα της σκεψης του επιστημονα Φρημαν Ντάισον: μια τεραστια, κοίλη σφάιρα, μεγαλύτερη απο ηλιακό σύστημα, που περικλείει άστρο και πλανήτες. Σε καποια εργα ΕΦ οπου υπαρχει αυτη η σφαιρα, οι χαρακτηρες αναφερονται σε αυτην ως "Σφαίρα Ντάισον", δείχνοντας οτι πραγματι ο επιστημονας που την περιέγραψε, εδωσε το ονομα του στην εννοια.

Τηλεμεταφορά: μια λεξη που προεκυψε απο μελετη του παραφυσικου, μιας και εχουν αναφερθει περιπτωσεις ατομων που βρεθηκαν εκτος τοπου και χρονου. Στην ΕΦ η τηλεμεταφορα επιτυγχανεται μεσω μαγείας, ή τεχνολογίας: η πληροφορία του ογκου μετατρέπεται σε ενέργεια, μεταδίδεται, και κατόπιν επανασυντίθεται

Ρομπότ: απο τις πιο γνωστες και καθημερινες λεξεις, με ενδιαφερουσα ιστορια. Η λεξη στα Τσεχικα σημαινει "φόρτος εργασίας", και "τα ρομπότ" πρωτοεμφανίστηκαν στο θεατρικό έργο του 1920 "R.U.R.". Στο εργο τα ρομποτ ήταν τεχνητοί άνθρωποι, αλλά στην πραγματικότητα χρησιμοποιουμε τον όρο σε μηχανικά κατασκευάσματα, ακόμα και μη ανθρωπόμορφα.

Ανδροειδές: ρομπότ που συνήθως έχει ανθρώπινη μορφή. Η λέξη εμφανίζεται από τον 18ο αιώνα και αναφέρεται στα μηχανικά αυτόματα της αρχαίας τεχνολογίας, αλλα στην ΕΦ χρησιμοποιειται κυριως για να διαφοροποιήσει απο τα ρομπότ που είναι απλά μηχανηματα (με δαγκάνες, ροδάκια κλπ). Η 'πολιτικά ορθή' χρήση προστάζει αναφορά αποκλειστικά σε ανδρόμορφα ρομπότ: για τα θηλυκά ρομπότ εισήχθηκε η λέξη Γυνοειδές.

Σπισισμός: η λέξη αναφέρεται στην πεποίθηση οτι κάποια είδη στον πλανήτη μας (ζώα) είναι πιο αξιόλογα από άλλα. Στην ΕΦ όμως όταν μιλάμε για είδη, εννοούμε και εξωγήινους. Σπισισμός στην ΕΦ ειναι πεποιθηση παρομοια με τον ρατσισμο, αλλα αντι για φυλές (ράτσα), εννοούμε ανθρώπους-εξωγήινους

Ανθρωπόμορφο/Ανθρωποειδές: το νοήμον ον το οποίο έχει συμβατή ανατομία με τον άνθρωπο (χέρια, πόδια, κεφάλι). Δηλαδη δεν ειναι πνεύμα, μορφή ενέργειας, εντομοειδές, ή άμορφη ρευστή μάζα, ή άλλο πλάσμα με πλοκάμια, 10 πόδια, κεραίες κλπ.

Τηλεπαρουσία: η εννοια οτι μπορουμε να αντιληφθούμε πραγματα που γινονται μακρυά μας, σαν να είμαστε εκεί. Αυτό μπορουν να το καταφερουν μάγοι ή υπερφυσικά όντα. Στην ΕΦ αυτό γίνεται όταν, με τη χρηση μιας σύνδεσης, ο εγκέφαλος μας δινει εντολες απο κινήσεις και τα αντανακλαστικά σε ενα ξενο σωμα, όπως ελέγχουμε το σώμα μας. Παρομοίως ο εγκέφαλός μας λαμβάνει τα αισθητήρια του τεχνητου σωματος, εξομοιώνοντας έτσι την παρουσία μας στο τεχνητό σώμα. Οι ταινίες Μάτριξ και Άβαταρ βασίζονται στις αρχές τις τηλεπαρουσίας.

Τζετπακ: συσκευη που φοριεται στην πλατη και με τη δυναμη ενος κινητηρα, μας βοηθαει να αιωρουμαστε και να πεταμε. Η ιδέα και η λέξη ξεκίνησε το 1920 από την ΕΦ, πριν αρχίσουν να μελετούν την ιδέα σοβαρά για στρατιωτική χρήση κατά τον Β΄ΠΠ. Κατα το 1960 η τεχνολογία ειχε κανει βηματα και αυτη η τεχνολογια χρησιμοποιειται απο τους αστροναυτες. Παροτι πολλοι ηρωες της ΕΦ (οπως ο Ροκετίρ) πετανε και κανουν ηρωισμους με τζετπακ, στην πραγματικότητα η συσκευή μπορεί να υπαρξει μονο πειραματικα

Μεκ/Μεχ: θωρακισμένα ρομποτικά οχήματα. Οδηγουνται σαν τανκς, μονο που εχουν αρθρωτά πόδια. Ο "θώρακάς" τους, περιλαμβανει το κοκπιτ με τον πιλότο, και συνήθως αντί για χέρια έχουν κανονια ή ρουκετοβόλα. Εχουν υπάρξει πολλά κινούμενα σχέδια, βιβλία και βιντεοπαιχνίδια με το θέμα μελλοντικους πολεμους που γίνονται με χρήση Μεκ

Μεταβίβαση μυαλού: η πεποίθηση οτι το σύνολο μνήμης και προσωπικότητας ενός ανθρώπου μπορεί να ψηφιοποιηθεί και να μεταδοθεί σε ένα πχ άλλο σώμα, κλώνο, ή να παραμεινει σε ενα υπολογιστή σαν λογισμικό, και μπορει να επικοινωνησει μαζι μας μεσω οθόνης ή ολογράμματος. Η διαδικασία αυτή ΔΕΝ συνιστά αθανασία, καθοτι απλα δημιουργει ενα αβαταρ: δεν μπορει να ψηφοποιηθει η συνείδηση ή η ψυχή του ανθρώπου

Εντομοειδές: καποτε πιστευαμε οτι οι εξωγηινοι ειναι "μικρα πρασινα ανθρωπακια" με μυτερα αυτια και κεραίες. Η λογικη ομως λεει οτι ειναι πιο πιθανο να εχουν πιο εξωτικες μορφες. Στην ανθρωπινη συνειδηση τα εντομα ειναι απο τις πιο εξωτικες μορφες ζωης, οποτε ιδεες απο τη ζωη των εντομων χρησιμοποιουνται για να περιγραφον "αληθοφανή" (χμ) χαρακτηριστικά εξωγήινων. Εντομοειδείς εξωγήινοι εμφανιζονται τοσο στο Σταρ Τρεκ οσο και στον Πολεμο των Αστρων. Να αναφερω οτι ορισμενοι ανθρωποι ανα τον κοσμο ισχυριζονται οτι εχουν δει εντομοειδείς εξωγήινους.

Ολόγραμμα: η τεχνολογία που επιτρεπει τη φωτογραφηση ενος αντικειμενου απο πολλες οψεις. Ολογράμματα βλεπουμε σε αυτοκολλητα, ακομα και σε χαρτονομισματα. Η ΕΦ το παει ενα βημα πιο περα. Τα ολογραμματα ειναι προβολη φωτος η οποια μπορει να ειδωθει απο ολες τις πλευρες, σαν να ειναι ενα τρισδιατατο αντικειμενο. Σε πιο προηγμενα σκηνικα, τα ολογραμματα χρησιμοποιουνται στην επικοινωνια: δηλαδη εχεις ενα ειδωλο φωτος αυτου που μιλας σαν να ειναι μπροστα σου (βλ. τηλεπαρουσία). Σε καποια σεναρια, τα ολογραμματα μπορουν να χρησιμοποιηθουν ως "ενσαρκώσεις" τεχνητης νοημοσυνης
 
Last edited:

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Και εδω να προσθεσω οτι υπαρχουν καποιες συχνες 'καθημερινες' λεξεις στην ΕΦ αλλα δεν εχω βρει μεταφραση στα ελληνικα. Απο τις πιο γνωστες ειναι το homeworld (κατα το homeland) που αναφερεται στον πλανητη-πατρίδα καποιου διαστημικου ταξιδιωτη. Επίσης υπάρχει ο όρος off-worlder ("εξωκοσμικός" αν και ειναι παραπλανητικό στην ελληνικη μορφη), δηλαδη καποιος ταξιδιωτης-επισκεπτης-έμπορος που δεν γεννήθηκε στον δεδομένο πλανήτη.

Στα αγγλικα η λεξη spacer αναφερεται σε κατι που διατηρει μια αποσταση. Στην ΕΦ (μαλλον απο τον Ασιμωφ) ο spacer ειναι διαστημικος ταξιδιώτης, σαν ναυτικός, που περναει το μεγαλυτερο μερος της ζωης του στο διαστημοπλοιο παρα σε καποιο πλανητη
 
Επιστημονικο-φανταστικοί νεολογισμοί

Πολλοί συγγραφείς Ε.Φ. δημιουργούν νέες λέξεις, συχνά με παραφθορά γνωστών, μέσω σύνθεσης δύο ή περισσοτέρων ήδη υπαρχόντων ακόμα και κατάτμησης κάποιων άλλων. Ακολουθεί μια μικρή συλλογή, με την ερμηνεία να παρατίθεται δίπλα. Οι λέξεις της λίστας προέρχονται από τα έργα "Ο κόσμος δακτύλιος» του Λάρι Νίβεν, «ο πλανήτης της εξορίας» της Ούρσουλα Λε Γκεν , " Ο πόλεμος ενάντια στο Ραλ» του Α.Ε. Βαν Βογκτ και "Οι θεοποιοί" του Φρανκ Χέρμπερτ. Αν βρω κι άλλους, θα επανέλθω. Μερικές φορές, η ερμηνεία είναι ίσως ασαφής.

Antigravity raft (πλατφόρμα αντιβαρύτητας)

Autodoc (αυτόματος γιατρός)

Bonesetter (οστοθέτης, γιατρός)

Booster spice (ελιξήριο μακροβίωσης)

Cooler-extractor (συσκευή συμπύκνωσης του νερού από τον αέρα)

Crechepod (λοβοκοιτίδα, συσκευή που τοποθετείτούνται διαμελισμένα πτώματα για...επανασυγκόλληση)

Dartgun (βελοβόλο, όπλο που εκτοξεύει βέλη)

Erkar (ιπτάμενο αυτοκίνητο)

Falsemen (ανθρώπινα ομοιώματα)

Farborn (ξενογέννητος, αυτός που ήρθε από μακριά)

Flycycle (αεροσικλέτα, ένα ιπτάμενο όχημα)

Flatlander (επιπεδόγειος, που με τη σειρά του σημαίνει ομογενοποιημένος άνθρωπος, χωρίς φανερά φυλετικά χαρακτηριστικά)

Food rebuilding kit (συσκευή αναπαραγωγής της τροφής)

Food tester (ελεγκτής τροφής)

Go-baggy (κινη-όχημα)

Gyro-spring (γυρο-αλματικός)

Hindmost (Οπισθότατος, τίτλος του υπέρτατου αξιώματος μιας εξωγήινης φυλής, κατά το Ὑψηλότατος")

Holo-print (ολοτυπία, κατά το ολογραφία)

Hopalong (αναπηδητήρας)

Hyperdive (υπερώθηση, ένας τρόπος κίνησης)

Interstellar drive (διαστρική προώθηση)

Interworld (διακοσμικός)

Mind hearing (τηλεπαθητική ακοή)

Osmosis generator ( μηχανή που μετατρέπει τη στερεά ύλη σε διαπερατή)

Photon sail (φωτονικό ιστίο, τρόπος προώθησης)

Polawindow (παράθυρο φωτοπόλωσης)

Ramship (εμβολοσκάφος)

Selectacol (επιλοφέας για αλλαγές χρωμάτων)

Simulwindow (εξωμοιοπαράθυρο, οθόνη στο εσωτερικό ενός δωματίου που αναπαριστά τη θέα έξω από το δωμάτιο)

Sinclair monofiliament (είδος τεχνητής ίνας)

Singleship (μονοσκάφος, δηλαδή ατομικό σκάφος)

Skyraft (αεροσχεδία)

Sleep headset (συσκευή ύπνου)

Slidewalk (κυλιόμενο πεζοδρόμιο)

Southing (αποδημία προς Νότο)

Spinward – antispinward ( στροφοδινικά – αντιστροφοδινικά, δηλαδή σημεία προσανατολισμού πάνω στον Κόσμο Δακτύλιο που στερείται των κλασικών σημείων του ορίζοντα λόγω του ιδιόμορφου σχήματός του)

Squeejebuld (πιεσο-αμπούλα, μια συσκευή διατροφής για μη στερεές τροφές σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας)

Stasis field (πεδίο με μηδενική ροή του χρόνου)

Steroptic (στερεοπτικός)

Sub-space (υποδιάστημα)

Swardmetal (σπαθομέταλο, ειδικό κράμα για κατασκευή όπλων)

Timepast (τα περασμένα, το παρελθόν)

Tridee (τρισδιάστατη τηλεόραση)

Transit paper (τηλε-χαρτί)

Tricrete (τρι-τσιμέντο, εξελιγμένη μορφή του γνωστού τσιμέντου με μεγαλύτερη ανθεκτικότητα)

Visorecord (οπτικοκαταγραφέας)

Wirehead (καλωδιοκέφαλος, άνθρωπος εξαρτημένος από εμφυτεύματα)
 
Last edited:

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Ωραια λιστα :) ειχα ανοιξει στο παρελθον καποια θεματα με το λεξιλογιο της ΕΦ

Ισως θα επρεπε να συγχωνευτουν

Επισης εδω ειναι μια (καπως φλυαρη) λιστα με εκφρασεις στο συμπαν του Πολεμου των Αστρων, οπως Black nerf αντι για μαυρο προβατο :))))
 
Last edited:
Top