Λόξυγγας, λόξιγκας ή λόξυγκας;;;

Διαβάζοντας ένα άρθρο έπεσα πάνω στην λέξη "λόξιγκας" (με αυτή την ορθογραφία)!!

Προσπάθησα να βρω την ετυμολογία της αλλά όλο έπεφτα πάνω σε παρετυμολογίες και ελληνικούρες...
Ο Σαραντάκος στα άρθρα την χρησιμοποιεί με την παραπάνω ορθογραφία, το ίδιο και κάποιοι άλλοι συγγραφείς.

Καμια ιδέα;;;:ωιμέ:
 
Νικόλα, αντιγράφω από το Λεξικό της κοινής νεοελληνικής του Τριανταφυλλίδη.

λόξιγκας ο [loksiŋgas] Ο5 : ακούσιος σπασμός των μυών του λάρυγγα, που συνοδεύεται από χαρακτηριστικό ήχο: Όταν σε πιάνει ~, πίνε νερό.

[μσν. *λόξιγκας (πρβ. μσν. λύξιγγας `ρόγχος΄) < *κλόξιγκας (ανομ. αποβ. του [k] : [kloks > loks] ) < συμφυρ. κλωξ- (ελνστ. κλώζω `κρώζω΄) + μσν. *λύγκας (< αρχ. λύγξ, αιτ. λύγκα `λόξιγκας΄)]
 
Μάρω δλδ η σωστή ορθογραφία είναι λόξιγκας;;; :)

Ο Μπαμπινιώτης πάντως δίνει το λώξυγγας ή λόξυγγας ως σωστό...

μτγν κλώζω " κακαρίζω" + αρχ. λυγξ, γγος ===> λόξυγγας
 
Η λυγξ (της λυγγός) είναι ο λυγμός, «σπασμωδικόν τι πάθος του λάρυγγος», αντιγράφω από το έγκριτο Λίντελ-Σκοτ.

Άρα ο Μπαμπι ορθώς το λέει, ακολουθώντας την ετυμολογία. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία έτσι το γράφουμε (ορίστε μας, σε τι αποκαλύψεις με οδηγείς, Νικόλα! :κατάρα!::ρ)
Βέβαια στις μέρες μας πολλές λέξεις έχουν απλοποιηθεί ορθογραφικά. Απλοποίηση, υποτίθεται βοηθητική για τα παιδιά, που όμως στερεί τη σύνδεση με τη ρίζα από την οποία προέρχεται η λέξη και που προκύπτει από την ετυμολογία...Ξέρω, πάω σε άλλο θέμα εδώ, οπότε και σταματώ.
 

Φαροφύλακας

Απαρέμφατος Δροσουλίτης του πιο Μόρμυρου Φθόγγου
Προσωπικό λέσχης
Προσωπικά δεν θεωρώ την σύνδεση με την ρίζα απαραίτητη, η οποία άλλωστε δεν υπάρχει σε πάρα πολλές λέξεις κι εκεί που υπάρχει δεν είναι προφανής (δηλ. πόσοι σκέφτονται όταν λεν τραπέζι πως η λ. σημαίνει τέσσερα πόδια; )

Βλέπω πώς βασανίζουμε τα παιδάκια στο δημοτικό με όλην αυτήν την βασανιστική ορθογραφία και εύχομαι να είχαμε το σθένος, την διαύγεια και την τόλμη των αρχαίων να κάνουμε ακριβώς αυτό που κάναν κι αυτοί: να ορίσουμε μια φωνητική ορθογραφία.

Αλλά κι εγώ το πάω σε άλλο θέμα, οπότε και σταματώ. :))))
 
Σε ευχαριστώ Μαρώ!!!

Πάντως πιστεύω μέσω της ετυμολογίας πολλές λέξεις έχουν διορθωθεί σήμερα από αυθαιρεσίες της καθαρεύουσας ή κάποιον "δασκάλων"...

Μου έρχεται στο μυαλό το "Βρόμικος" με το καθιερωμένο λανθασμένο τύπο "βρώμικος":)))...
 
Φυσικά και δεν είχα στο νου μου το τραπέζι, Φάρε!
Σκέψου, όμως, ότι αν ένα παιδί ξέρει ότι η λέξη ωραίος προέρχεται από την ώρα και σημαίνει αυτός που είναι στην ώρα του (ούτε πιο νωρίς, άρα πρώιμος, ούτε πιο αργά, άρα όψιμος), αντιλαμβάνεται καλύτερα την ωραιότητα ως έννοια. π.χ. αν δει ένα μήλο άγουρο, ένα σάπιο κι ένα ωραίο! ;)
(Το κλείνω εδώ γιατί είμαστε ήδη με κίτρινη κάρτα! :ρ)
 

Φαροφύλακας

Απαρέμφατος Δροσουλίτης του πιο Μόρμυρου Φθόγγου
Προσωπικό λέσχης
Ειδικά με το παράδειγμά σου διαφωνώ. Το ωραίος παρότι συσχετίζεται ετυμολογικά με την ώρα, δεν έχει πραγματική εννοιολογική σύνδεση με αυτήν και κάτι είναι ωραίο για χίλιους δυο διαφορετικούς λόγους, ενίοτε ακριβώς επειδή είναι παρείσακτο κι εκτός σωστού χρονισμού ή νόρμας.
 
Βλέπω πώς βασανίζουμε τα παιδάκια στο δημοτικό με όλην αυτήν την βασανιστική ορθογραφία και εύχομαι να είχαμε το σθένος, την διαύγεια και την τόλμη των αρχαίων να κάνουμε ακριβώς αυτό που κάναν κι αυτοί: να ορίσουμε μια φωνητική ορθογραφία.
Πολύ μου άρεσε αυτό Φάρε και το βρίσκω και μια ώθηση για την γλώσσα μας, που λόγω αυτής της δυσκολίας στην ορθογραφία δεν μπορεί να βγει εκτός συνόρων με τίποτα...:))))
 

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Σκέψου, όμως, ότι αν ένα παιδί ξέρει ότι η λέξη ωραίος προέρχεται από την ώρα και σημαίνει αυτός που είναι στην ώρα του (ούτε πιο νωρίς, άρα πρώιμος, ούτε πιο αργά, άρα όψιμος), αντιλαμβάνεται καλύτερα την ωραιότητα ως έννοια. π.χ. αν δει ένα μήλο άγουρο, ένα σάπιο κι ένα ωραίο! ;)
Παντως εχω δει οτι υπαρχει ο ορος etymological fallacy και αναφερεται στην πεποιθηση οτι η πραγματικη εννοια των λεξεων ειναι στην ετυμολογια τους, ή οτι θα επρεπε να χρησιμοποιουνται με την αρχικη τους εννοια.

Φανταζομαι οτι αυτο δε στεκει γλωσσολογικά, αφου η ετυμολογια δειχνει απλα την ιστορια μιας λεξης, και οχι καποια υποτιθεμενη πραγματικη ή σωστή εννοια.

Δε λεω οτι ισχυριστηκες τετοια πραγματα, αλλα παιρνω το παραδειγμα που εδωσες: αν ενα παιδι ξερει την ετυμολογια του ωραίος δε νομιζω οτι αντιλαμβανεται την εννοια "καλύτερα", αλλα οτι απλα μαθαινει την ιστορια της λεξης.

Εντωμεταξυ δεν εχω υποψη μου απλοποιησεις που εγιναν χαριν διευκόλυνσης. Καποιες απλοποιησεις που εχουμε συζητησει εδω ηταν αποτελεσματα ετυμολογησης, οπως πχ αβγό αντί αυγο (του οποιου το υ δεν δικαιολογειται ετυμολογικα)
 

Φαροφύλακας

Απαρέμφατος Δροσουλίτης του πιο Μόρμυρου Φθόγγου
Προσωπικό λέσχης
Αν υποφέρει από κάτι η γλώσσα αληθινά, μάλλον είναι ακριβώς αυτό: η ατολμία να γίνουν ορθογραφικές απλοποιήσεις.
 
το ''ύψιλον'' δικαιολογείται στο ''αυγό'', αγαπητέ αντέρωτα : γενικά, για λόγους ευφωνίας, είτε ιδιωματικά είτε και γενικά στον ελληνόφωνο χώρο, μεταξύ δύο φωνηέντων παρεντίθεται ένα ''γ''. Στην Κρήτη, φέρ' ειπείν, λέμε ''παντρεύΓεται'' (στην Κύπρο, αντί του ''γ'' έχομε ''κ'', ''παντρεύκεται''). Το φαινόμενο υπάρχει και στην αρχαία ελληνική, συνήθως διαλεκτική (πχ, ''Ήώς'', αιολικός τύπος ''Αύσως''). Το ''ωόν'' λοιπόν έδωσε ''τ'ωγόν'' ή ''τ' αουγά'' όπως λέει ο μπαμπινιώτης, ή ''τ'αυγόν''. Κανένας λόγος να αντικατασταθεί το ''υ'' με ''β'', εάν τουλάχιστον θέλουμε να κρατήσουμε κάποια σχέση με ιστορική ορθογραφία.
και μιά μικρή παρένθεση για τους φίλους δημοτικιστάς : ναί, να ΑΠΛΟΥΣΤΕΥΘΕΙ η γραφή, όχι όμως να ΑΠΛΟΠΟΙΗΘΕΊ η γλώσσα ! Καμμιά αντίρρηση να υιοθετηθεί η φωνητική ορθογραφία, ή και το λατινικό αλφάβητο, που προσωπικά προτιμώ (και που δέν είναι και παρά το ελληνικό δυτικό αλφάβητο). Η γνώση όμως της ιστορίας της γλώσσας και των παλαιοτέρων μορφών της είναι απαραίτητη, καθώς η νεοελληνική γλώσσα είναι κουτσουρεμένη και φτωχή, κι εντελώς ανεπαρκής, χωρίς σημαντικά δάνεια απο τις παλαιότερες μορφές της.
 

Φαροφύλακας

Απαρέμφατος Δροσουλίτης του πιο Μόρμυρου Φθόγγου
Προσωπικό λέσχης
Κανένας λόγος να αντικατασταθεί το ''υ'' με ''β'', εάν τουλάχιστον θέλουμε να κρατήσουμε κάποια σχέση με ιστορική ορθογραφία.
Ας σημειώσουμε πως αρχικά τουλάχιστον δεν αντικαταστάθηκε εδώ κάποιο υ, καθώς αυτό δεν υπήρχε εκ των προτέρων. Αυτό που προκύπτει, κατά τις φωνητικές αλλαγές, είναι μια... φωνή, οπότε και θα πρέπει να αποφασιστεί πώς θα γραφτεί. Το εύλογο είναι ο συμφωνικός ήχος /β/ να γραφτεί με το σύμφωνο β. Όμως αρχικά γράφτηκε με υ, για τον όποιο λόγο ή παρανόηση.

Έτσι, εάν εννοείς, όταν γράφεις "ιστορική ορθογραφία", τον καθιερωμένο τρόπο με τον οποίο μας παραδόθηκε το «αυγό», τότε ναι, θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε να το γράφουμε έτσι, όπως άλλωστε και κάνουμε. Άλλωστε έτσι προτείνεται και στα σχολικά βιβλία του Δημοτικού (δηλ. αυγό, με ύψιλον). Διότι, κατά τ' άλλα, και το -βγ- υπάρχει μια χαρά στην οθρογραφία μας (π.χ. έβγα).

Από την άλλη, η εμμονή μας δεν είναι μόνο στην ιστορική ορθογραφία αλλά και στην ετυμολογία των λέξεων. Εξού και έχει προταθεί από γλωσσολόγους η διόρθωση, ας πούμε, σε «αβγό».

Οι δύο ορθογραφίες έχουν παράλληλη χρήση. Μικρό το κακό. Δεν είμαστε η μόνη γλώσσα που βασανίζουμε μια τέτοια λεπτομέρεια (παράβ. στα Ολλανδικά: cadeau και kado).

Η δική μου προτίμηση στο "β". Καλή η ιστορική ορθογραφία αλλά και... κακή η ιστορική ορθογραφία. Κι ένα παραπάνω όταν, στην ουσία, πρόκειται για ιστορική ανορθογραφία.
 
Top