Το σενάριο ταινίας είναι κάτι ανολοκλήρωτο. Δεν γράφτηκε για να διαβαστεί από τους θεατές, γράφτηκε για να το διαβάσουν ο σκηνοθέτης κι οι ηθοποιοί (να κάνουν δηλαδή την αγγαρεία για την οποία πληρώνονται), έτσι ώστε συνεργαζόμενοι μεταξύ τους να δώσουν την ταινία στο κοινό. Σε μια εποχή που υπάρχουν τα ντιβιντί και το διαδίκτυο και μπορούμε να προμηθευτούμε ένα έργο στην ολότητά του, ποιος ο λόγος να προμηθευόμαστε απλά ένα μέρος του;
Γιατί αγοράζετε (όποιοι από σας τέλος πάντων) σενάρια ταινιών;
- Thread starter Κάποιοθ άλλοθ
- Start date
Μα και το σενάριο από μόνο του, και δίχως τίποτα άλλο, είναι ένα αυτόνομο έργο τέχνης. Με την ίδια λογική δεν θα έπρεπε να πωλούνται και να διαβάζονται και τα θεατρικά.
[βιβλία για τον κινηματογράφο όπως και σενάρια ταινιών και άρα και οι σχετικές συζητήσεις, ανήκουν σε αυτό το υποφόρουμ, σύμφωνα με τον Ντιούη, πάντα. Γι' αυτό και μετακίνησα το παρόν νήμα εδώ..
]
[βιβλία για τον κινηματογράφο όπως και σενάρια ταινιών και άρα και οι σχετικές συζητήσεις, ανήκουν σε αυτό το υποφόρουμ, σύμφωνα με τον Ντιούη, πάντα. Γι' αυτό και μετακίνησα το παρόν νήμα εδώ..
]Μα ο θεατρικός συγγραφέας δεν ξέρει καν τον σκηνοθέτη με τον οποίο θα συνεργαστεί και δίνει ένα ολοκληρωμένο σύγγραμα ανοιχτό σε πολλούς τρόπους οπτικοποίησης. Ο σεναριογράφος από την άλλη είτε έχει προσληφθεί από τους παραγωγούς ώστε να φέρει σε πέρας μία πνευματική αποστολή που πρέπει να καταλήξει ταινία, ή ακόμα είναι ο ίδιος ο σκηνοθέτης που γράφοντας το σενάριο ξέρει τι θέλει να κάνει. Ο μεν επικοινωνεί με το κείμενό του, ο επικοινωνεί κυρίως με πολύ συγκεκριμένες εικόνες.
Κάποιε Άλλε, ομολογώ ότι ένιωσα μεγάλη έκπληξη διαβάζοντας το ερώτημά σου, αφενός επειδή δεν ανήκω σ' αυτούς που αγοράζουν σενάρια ταινιών, αφετέρου επειδή δεν γνώριζα καν ότι υπάρχει αγοραστικό κοινό που προσανατολίζεται προς τα εκεί. Αλήθεια, υπάρχουν διαθέσιμα σενάρια ταινιών στα βιβλιοπωλεία; Για θεατρικά το ήξερα, και έχω αγοράσει μερικά στη ζωή μου, αλλά για κείμενα ταινιών σε έντυπη μορφή, πρώτη φορά ακούω.
Πάντως θα συμφωνήσω μαζί σου μ' αυτά που γράφεις στην ανάρτηση #3. Και μάλιστα ένα παρόμοιο ζήτημα, σχετικό με τα λιμπρέτα τής όπερας, το είχα θίξει εδώ. (Λιμπρέτο είναι το πλήρες κείμενο μιας όπερας.) Κάποια κείμενα δεν προορίζονται μόνο για να διαβάζονται, αλλά για να συνδυάζονται πάντοτε με μουσική ή με εικόνα.
Ούτε το θεατρικό έργο προορίζεται για ανάγνωση, βέβαια, αλλά ακριβώς επειδή η οπτικοποίηση/σκηνοθεσία είναι ούτως ή άλλως ανοιχτή, μπορούμε να το διαβάσουμε βάζοντας τη φαντασία μας να δουλέψει, αρκεί βέβαια να μην έχουμε την ψευδαίσθηση ότι βιώνουμε έτσι μία πλήρη θεατρική εμπειρία.
Το ακριβές αντίστοιχο στην όπερα, που κι αυτή είναι βεβαίως θέατρο, είναι: ακρόαση στο σπίτι, έχοντας μπροστά μας το λιμπρέτο. Σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορεί να λείπει η μουσική, εκτός αν ο ακροατής επιθυμεί απλώς να διαβάσει το λιμπρέτο μόνο του για να γνωρίζει λίγο-πολύ εκ των προτέρων τα λόγια και να μη χαθεί κατά τη διάρκεια τής ακρόασης. Αλλά η μουσική είναι το πιο σημαντικό στοιχείο. Όπως και στον κινηματογράφο το πιο σημαντικό στοιχείο είναι η κινούμενη εικόνα.
Κι ακριβώς επειδή ο κινηματογράφος είναι μια τέχνη με συγκεκριμένες (κι όχι ανοιχτές) οπτικές επιλογές, θεωρώ ότι και το κείμενο μίας κινηματογραφικής ταινίας είναι κάτι τόσο λειψό όσο και το λιμπρέτο μιας όπερας από μόνο του, ή το κείμενο ενός κόμιξ από μόνο του. Γι' αυτό και εδώ θα διαφωνήσω με τον χαρακτηρισμό «αυτόνομο έργο τέχνης» που χρησιμοποίησε παραπάνω ο Φαροφύλακας. Εγώ αντιθέτως θα το χαρακτήριζα εξαρτημένο, μη αυτόνομο δηλαδή, και σίγουρα τμήμα ενός ευρύτερου έργου τέχνης.
Πάντως θα συμφωνήσω μαζί σου μ' αυτά που γράφεις στην ανάρτηση #3. Και μάλιστα ένα παρόμοιο ζήτημα, σχετικό με τα λιμπρέτα τής όπερας, το είχα θίξει εδώ. (Λιμπρέτο είναι το πλήρες κείμενο μιας όπερας.) Κάποια κείμενα δεν προορίζονται μόνο για να διαβάζονται, αλλά για να συνδυάζονται πάντοτε με μουσική ή με εικόνα.
Ούτε το θεατρικό έργο προορίζεται για ανάγνωση, βέβαια, αλλά ακριβώς επειδή η οπτικοποίηση/σκηνοθεσία είναι ούτως ή άλλως ανοιχτή, μπορούμε να το διαβάσουμε βάζοντας τη φαντασία μας να δουλέψει, αρκεί βέβαια να μην έχουμε την ψευδαίσθηση ότι βιώνουμε έτσι μία πλήρη θεατρική εμπειρία.
Το ακριβές αντίστοιχο στην όπερα, που κι αυτή είναι βεβαίως θέατρο, είναι: ακρόαση στο σπίτι, έχοντας μπροστά μας το λιμπρέτο. Σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορεί να λείπει η μουσική, εκτός αν ο ακροατής επιθυμεί απλώς να διαβάσει το λιμπρέτο μόνο του για να γνωρίζει λίγο-πολύ εκ των προτέρων τα λόγια και να μη χαθεί κατά τη διάρκεια τής ακρόασης. Αλλά η μουσική είναι το πιο σημαντικό στοιχείο. Όπως και στον κινηματογράφο το πιο σημαντικό στοιχείο είναι η κινούμενη εικόνα.
Κι ακριβώς επειδή ο κινηματογράφος είναι μια τέχνη με συγκεκριμένες (κι όχι ανοιχτές) οπτικές επιλογές, θεωρώ ότι και το κείμενο μίας κινηματογραφικής ταινίας είναι κάτι τόσο λειψό όσο και το λιμπρέτο μιας όπερας από μόνο του, ή το κείμενο ενός κόμιξ από μόνο του. Γι' αυτό και εδώ θα διαφωνήσω με τον χαρακτηρισμό «αυτόνομο έργο τέχνης» που χρησιμοποίησε παραπάνω ο Φαροφύλακας. Εγώ αντιθέτως θα το χαρακτήριζα εξαρτημένο, μη αυτόνομο δηλαδή, και σίγουρα τμήμα ενός ευρύτερου έργου τέχνης.
Last edited:
Ύστερα από τόσον καιρό εδώ παρέα κάμποσοι θα γνωρίζετε πια πως προσωπικά προσλαμβάνω την τέχνη σε μια πιο χαλαρή εξάρτηση από τον δημιουργό και τον "προορισμό" της, απ' ό,τι συνηθίζει ο περισσότερος κόσμος. Το οποίο, βέβαια, είναι άλλο ένα τεράστιο θέμα για συζήτηση και φιλικούς, επικούς καυγάδες. 
Καταρχήν, να σημειώσω πως πολλά θεατρικά, αν όχι τα περισσότερα ή και όλα, εννοούνται και ως αυτόνομα αναγνώσματα ακόμη και από τους ίδιους τους συγγραφείς. Αλλιώς, βέβαια, δεν θα εκδίδονταν σε ατέλειωτες χιλιάδες αντίτυπα και δεν θα διατίθονταν μαζικά στα βιβλιοπωλεία.
Με το θεατρικό βιβλίο ήρθα σε επαφή από πολύ νωρίς, ήδη από από την ηλικία τού Δημοτικού. Τα θεατρικά ήταν από τα πρώτα βιβλία που διάβασα, και διάβασα τότε πάρα πολλά, κυρίως σύγχρονο θέατρο, ξένο και ελληνικό (Ντάριο Φο, Πιραντέλο, Καμπανέλης κτλ.) αλλά και κλασικούς όπως Σαίξπηρ, Ίψεν κτλ. Τα περισσότερα από αυτά τα έργα δεν τα είδα ποτέ παιγμένα. Τα βιβλία τα απόλαυσα. Οι παραστάσεις είναι διαφορετικές εκδοχές πάνω στο σενάριο. Το σενάριο, κατά μιαν εκδοχή, στέκει πάνω από τις παραστάσεις. Όμως δίχως να το φιλοσοφήσω θα πω απλά πως εγώ καλύπτομαι ακόμα και σήμερα πλήρως διαβάζοντας θέατρο και έτσι, για μένα, τα θεατρικά βιβλία είναι αυτόνομα και επαρκέστατα. Και με χαρά να δω και κάποια παράσταση, βέβαια. Το οποίο, πάλι, είναι ένα διαφορετικό πράγμα.
Σενάριο ταινίας διάβασα μόνο μια φορά: στην βιβλιοθήκη μιας μονάδας (κατά την θητεία μου) μέσα σε άπειρους βαρετούς τόμους μαχών κτλ. υπήρχαν μερικά παντελώς άσχετα βιβλία, κι ένα από αυτά ήταν λοιπόν το σενάριο της ταινίας "Αιωνιότητα και μια Μέρα" τού Αγγελόπουλου. Όμορφη έκδοση με φωτογραφίες από την ταινία. Δεν είχα δει την ταινία, απλά διάβασα το σενάριο. Το σενάριο μιας ταινίας, βέβαια, βρίσκεται σε πιο στενή συνοχή με την ταινία, από ό,τι τα θεατρικά με τις παραστάσεις. Όμως και πάλι, προσωπικά, καλύφθηκα μια χαρά. Ήταν ένα βιβλίο που μου άρεσε και δεν ένιωσα πως μου έλειπε κάτι. Με χαρά είδα την ταινία, αργότερα, το οποίο ήταν ένα διαφορετικό πράγμα.
Τελευταία διάβασα το λιμπρέτο τού Ντον Τζιωβάννη τού Μότσαρτ. Κατά την γνώμη μου είναι πέρα για πέρα απλοϊκό και δεν το εννοώ από την άποψη "της τέχνης τού λόγου" αλλά από άποψη πλοκής. Γιατί αν ήταν η πλοκή του καλή και πειστική στα δικά μου μάτια, και πάλι μια χαρά θα καλυπτόμουν. Με χαρά να δω την όπερα της οποίας έχω δει μόνο αποσπάσματα, και την οποία έχω ακούσει, και που, φυσικά, είναι ένα διαφορετικό πράγμα.
Για εμένα σενάριο θεατρικού έργου, ταινίας και λιμπρέτο είναι ο ίδιος τύπος βιβλίου. Είναι βιβλία που μπορώ να τα διαβάσω δίχως να ενδιαφέρομαι απαραίτητα για την παράσταση, την ταινία, την όπερα, και να μου προσφέρουν όσα μπορεί να μου προσφέρει κι ένα κανονικό λογοτεχνικό βιβλίο. Ή και περισσότερα. Ή και λιγότερα
Έτσι λειτουργεί σε εμένα κι έτσι τα αντιμετωπίζω βάσει της φιλοσοφίας μου και περισσότερο βάσει των εμπειριών μου. Από εκεί και πέρα δεν έχω πρόθεση να πείσω κάποιον εδώ πέρα για κάτι άλλο. Η σχέση με την τέχνη είναι προσωπική κι ο καθένας ξέρει καλύτερα για την πάρτη του.
Καταρχήν, να σημειώσω πως πολλά θεατρικά, αν όχι τα περισσότερα ή και όλα, εννοούνται και ως αυτόνομα αναγνώσματα ακόμη και από τους ίδιους τους συγγραφείς. Αλλιώς, βέβαια, δεν θα εκδίδονταν σε ατέλειωτες χιλιάδες αντίτυπα και δεν θα διατίθονταν μαζικά στα βιβλιοπωλεία.
Με το θεατρικό βιβλίο ήρθα σε επαφή από πολύ νωρίς, ήδη από από την ηλικία τού Δημοτικού. Τα θεατρικά ήταν από τα πρώτα βιβλία που διάβασα, και διάβασα τότε πάρα πολλά, κυρίως σύγχρονο θέατρο, ξένο και ελληνικό (Ντάριο Φο, Πιραντέλο, Καμπανέλης κτλ.) αλλά και κλασικούς όπως Σαίξπηρ, Ίψεν κτλ. Τα περισσότερα από αυτά τα έργα δεν τα είδα ποτέ παιγμένα. Τα βιβλία τα απόλαυσα. Οι παραστάσεις είναι διαφορετικές εκδοχές πάνω στο σενάριο. Το σενάριο, κατά μιαν εκδοχή, στέκει πάνω από τις παραστάσεις. Όμως δίχως να το φιλοσοφήσω θα πω απλά πως εγώ καλύπτομαι ακόμα και σήμερα πλήρως διαβάζοντας θέατρο και έτσι, για μένα, τα θεατρικά βιβλία είναι αυτόνομα και επαρκέστατα. Και με χαρά να δω και κάποια παράσταση, βέβαια. Το οποίο, πάλι, είναι ένα διαφορετικό πράγμα.
Σενάριο ταινίας διάβασα μόνο μια φορά: στην βιβλιοθήκη μιας μονάδας (κατά την θητεία μου) μέσα σε άπειρους βαρετούς τόμους μαχών κτλ. υπήρχαν μερικά παντελώς άσχετα βιβλία, κι ένα από αυτά ήταν λοιπόν το σενάριο της ταινίας "Αιωνιότητα και μια Μέρα" τού Αγγελόπουλου. Όμορφη έκδοση με φωτογραφίες από την ταινία. Δεν είχα δει την ταινία, απλά διάβασα το σενάριο. Το σενάριο μιας ταινίας, βέβαια, βρίσκεται σε πιο στενή συνοχή με την ταινία, από ό,τι τα θεατρικά με τις παραστάσεις. Όμως και πάλι, προσωπικά, καλύφθηκα μια χαρά. Ήταν ένα βιβλίο που μου άρεσε και δεν ένιωσα πως μου έλειπε κάτι. Με χαρά είδα την ταινία, αργότερα, το οποίο ήταν ένα διαφορετικό πράγμα.
Τελευταία διάβασα το λιμπρέτο τού Ντον Τζιωβάννη τού Μότσαρτ. Κατά την γνώμη μου είναι πέρα για πέρα απλοϊκό και δεν το εννοώ από την άποψη "της τέχνης τού λόγου" αλλά από άποψη πλοκής. Γιατί αν ήταν η πλοκή του καλή και πειστική στα δικά μου μάτια, και πάλι μια χαρά θα καλυπτόμουν. Με χαρά να δω την όπερα της οποίας έχω δει μόνο αποσπάσματα, και την οποία έχω ακούσει, και που, φυσικά, είναι ένα διαφορετικό πράγμα.
Για εμένα σενάριο θεατρικού έργου, ταινίας και λιμπρέτο είναι ο ίδιος τύπος βιβλίου. Είναι βιβλία που μπορώ να τα διαβάσω δίχως να ενδιαφέρομαι απαραίτητα για την παράσταση, την ταινία, την όπερα, και να μου προσφέρουν όσα μπορεί να μου προσφέρει κι ένα κανονικό λογοτεχνικό βιβλίο. Ή και περισσότερα. Ή και λιγότερα
Έτσι λειτουργεί σε εμένα κι έτσι τα αντιμετωπίζω βάσει της φιλοσοφίας μου και περισσότερο βάσει των εμπειριών μου. Από εκεί και πέρα δεν έχω πρόθεση να πείσω κάποιον εδώ πέρα για κάτι άλλο. Η σχέση με την τέχνη είναι προσωπική κι ο καθένας ξέρει καλύτερα για την πάρτη του.
Εννοείται ότι ο καθένας μπορεί να απομονώσει ό,τι θέλει για τον εαυτό του από ένα έργο τέχνης, και να αρκεστεί σ' αυτό. Αλλά δυστυχώς σε τέχνες όπως η όπερα και τα κόμιξ, αφαιρώντας κανείς τη μουσική από την πρώτη και την εικόνα από τη δεύτερη, μπορεί κάλλιστα να αδικήσει ένα καταπληκτικό, καθηλωτικό έργο, που αντλεί όλη του τη δύναμη από αυτά τα στοιχεία, που τα θεωρώ βασικότερα κι από την ίδια την πλοκή. Όπως και στον κινηματογράφο. Ένα κινηματογραφικό σενάριο μπορεί, αν το αφηγηθείς με λίγα λόγια, ή αν το διαβάσεις, να είναι ό,τι πιο πεζό, τετριμμένο, αφελές. Αλλά αν το έβλεπες ως ταινία να πάθαινες πλάκα.
Έτσι και στον Ντον Τζιοβάνι τού Μότσαρτ, η πλοκή από μόνη της δεν είναι το σημαντικό. Γενικά στην «κλασική» μουσική πριν τον ρομαντισμό, δεν είναι τόσο σημαντική η ποιότητα του λόγου, αλλά η φαντασία και η δύναμη του συνθέτη, η οποία μπορούσε να εξυψώσει ένα μέτριο κείμενο μέσα από μία μελοποίηση με πνοή. Φυσικά και είναι κάπως απλοϊκός ως κείμενο και ως ιστορία ο Ντον Τζιοβάνι. Aυτό που ανεβάζει το συγκεκριμένο έργο πάρα πολύ είναι η μουσική. Αυτή πάνω απ' όλα σκιαγραφεί τους χαρακτήρες, δίνει την ατμόσφαιρα σε κάθε σκηνή, αποκαλύπτει συναισθήματα που είναι πέρα απ' τις λέξεις... Ο Μότσαρτ ήταν μέγας μάστορας τής σκιαγράφησης θεατρικών χαρακτήρων μέσα απ' τη μουσική. Χωρίς αυτήν δεν υπάρχει Ντον Τζιοβάνι. Όπως χωρίς εικόνα και ήχο δεν υπάρχει το 2001: Οδύσσεια τού διαστήματος τού Κιούμπρικ. Αν τα βγάλεις αυτά και κρατήσεις μόνο το σενάριο, έχεις απλώς ένα θλιβερό κοψίδι από το έργο τού Άρθουρ Κλαρκ.
Η ένστασή μου λοιπόν βρίσκεται ακριβώς σ' αυτό, ότι απομονώνοντας το κείμενο σε κάποιες μορφές τέχνης, μπορούμε άνετα να αδικήσουμε το πλήρες έργο.
Έτσι και στον Ντον Τζιοβάνι τού Μότσαρτ, η πλοκή από μόνη της δεν είναι το σημαντικό. Γενικά στην «κλασική» μουσική πριν τον ρομαντισμό, δεν είναι τόσο σημαντική η ποιότητα του λόγου, αλλά η φαντασία και η δύναμη του συνθέτη, η οποία μπορούσε να εξυψώσει ένα μέτριο κείμενο μέσα από μία μελοποίηση με πνοή. Φυσικά και είναι κάπως απλοϊκός ως κείμενο και ως ιστορία ο Ντον Τζιοβάνι. Aυτό που ανεβάζει το συγκεκριμένο έργο πάρα πολύ είναι η μουσική. Αυτή πάνω απ' όλα σκιαγραφεί τους χαρακτήρες, δίνει την ατμόσφαιρα σε κάθε σκηνή, αποκαλύπτει συναισθήματα που είναι πέρα απ' τις λέξεις... Ο Μότσαρτ ήταν μέγας μάστορας τής σκιαγράφησης θεατρικών χαρακτήρων μέσα απ' τη μουσική. Χωρίς αυτήν δεν υπάρχει Ντον Τζιοβάνι. Όπως χωρίς εικόνα και ήχο δεν υπάρχει το 2001: Οδύσσεια τού διαστήματος τού Κιούμπρικ. Αν τα βγάλεις αυτά και κρατήσεις μόνο το σενάριο, έχεις απλώς ένα θλιβερό κοψίδι από το έργο τού Άρθουρ Κλαρκ.
Η ένστασή μου λοιπόν βρίσκεται ακριβώς σ' αυτό, ότι απομονώνοντας το κείμενο σε κάποιες μορφές τέχνης, μπορούμε άνετα να αδικήσουμε το πλήρες έργο.
Ενώ για μένα είναι, κατά κάποιον τρόπο, δυο διαφορετικά πράγματα.
Και φυσικά όταν διαβάζω το απλοϊκό λιμπρέτο τού Ντον Τζιωβάννη, δεν αποκτώ μια κακιά ιδέα για την όπερα τού Μότσαρτ.
Και φυσικά όταν διαβάζω το απλοϊκό λιμπρέτο τού Ντον Τζιωβάννη, δεν αποκτώ μια κακιά ιδέα για την όπερα τού Μότσαρτ.
Πόσο άσχημα μου χτύπησε αυτό, ως ηθοποιός!
Στο θέμα:
Δεν θεωρώ ότι τα θεατρικά έργα με τα σενάρια διαφέρουν από άποψη δομής και σκηνοθετικών λεπτομερειών. Απλά στα θεατρικά έργα υπάρχουν περισσότερες λεπτομέρειες και αντί να λέει: "Ο Γιώργος σηκώνει το χέρι του θυμωμένα
Γ.: Συγνώμη. Δεν ήθελα να το κάνω. " , λέει: "Ο Γιώργος ανήμπορος να απαντήσει στη Μαρία, σήκωσε θυμωμένα το χέρι του έτοιμος να την χτυπήσει, αλλά αμέσως συνειδητοποίησε το λάθος που πήγε να κάνει και το κατέβασε.
Γιώργος: Συγνώμη. Δεν ήθελα να το κάνω μπλα μπλα μπλα"
Εξάλλου, κατά το γύρισμα, το σενάριο αλλάζει 10 χιλιάδες φορές γιατί κάτι μπορεί να "κλωτσάει".