Η Βιβλιοθήκη Του Κενού

[Έλλη Μ]

Υπάρχει μια θεωρία που λέγει οτι τα βιβλια (οπως και η μουσική) απευθύνονται και καταλύουν στο οποιο κενό εντοπίσουν εντός μας. Αν ειναι τυχερά, δηλαδή. Κάποιες μουσικές και κάποια βιβλία, δηλαδή, απευθύνονται αποκλειστικά σε αυτό. Στο κενό, στο void, που λεμε εμείς εδώ οι Αθηναίοι και το κατακλυζουν με νότες, λέξεις, εντυπώσεις, ιδέες, εμμονές και ιδεοληψιες. Ποτέ ο τρόπος δεν ειναι ο ίδιος, κάποια ειναι σκαμπρόζικα, κάποια αναστατώνουν τον αναγνωστη σε βαθμο να γυριζει γύρω από τον εαυτό του, κάποια άλλα κλεινουν το μάτι συνωμοτικά, εν ολιγοις, υπάρχουν πολλά βιβλία που εγγράφονται μέσα μας ως ιδέες, χωρις εμεις να το αντιλαμβανόμαστε, κι ας εχουμε ξεχάσει το περιεχομενο, τις λέξεις, τη σειρά των γεγονότων. Κι ειναι εκείνα τα βιβλία που εχουν προκαλέσει σοκ του οποιο η εντύπωση διατηρειται σχεδόν για πάντα, παρόλο που το περιεχόμενο το ίδιο εχει περάσει στη λήθη.

Λεω σε αυτό το θέμα να επαναφερουμε, χωρίς πολλες λεπτομέρειες, αλλά με μια επαρκή αναφορά, ενα κομμάτι αυτου του αρχικου σοκ που μας εχουν προκαλεσει όλα εκεινα τα βιβλία -κι όσοι θελετε και τις μουσικές- που, κι αν τα πρόδίδει η μνήμη μας, στα περιφερειακά, στον πυρήνα μας κατάφεραν να εισχωρήσουν και να τα ανακαλούμε μονοι μας ή στους αγαπημένους μας.

Χωρίς περιστροφές, νομίζω οτι το πρώτο βιβλιο που μετάγγισε με το μελάνι του εντός μου την αίσθηση δικαιοσύνης και αδικίας, σε πολύ πολύ τρυφερή ηλικία, μεγαλώνοντας ταυτόχρονα με εναν πατέρα υπόδειγμα δικαίου ενώ ταυτόχρονα ημουν πολυ εσωστρεφές και απόμακρο παιδι, ειναι το Κοντά στις Ράγιες, της Αλκης Ζέη. Περα από τις φορές που το είχα διαβάσει για την απολαυση και μονο της ανάγνωσης, ξερω με βεβαιότητα οτι αυτό εσκαψε πολύ βαθιά μεσα μου και φύτεψε σπόρους που, μεγαλώνοντας, φούντωναν και θεριευαν άτσαλα και πρόχειρα, αλλά κατάφερα να τιθασευσω και να ισορροπήσω, μιας και οι περισσότερες ερωτήσεις μου ξεκινούν με το "γιατί";

Αφορμή αυτου του νήματος σταθηκε η επαν-αναγνωση των Ιστοριών του κ. Κόυνερ.

 

[ΜιΛάμπρος]

Ενδιαφέρον νήμα @Έλλη Μ.
Για μένα ήταν το Ταξίδι με τον έσπερο και τα Ξύλινα σπαθιά. Δεν μπορώ να θυμηθώ τι αφήσαν, απλά θυμάμαι ότι στάθηκαν αφορμή για πολλά πράγματα, μεταξύ αυτών και η ανάγνωση.

Για μουσικές, η ιστορία είναι μεγάλη, θέλει άλλο νήμα

 

[ΚρίτωνΓ]

Τα ξύλινα σπαθιά ήταν και για μένα @ΜιΛάμπρος μία από τις μαγικές πρώτες εμπειρίες σε ηλικία πολύ άγουρη κάπου στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού (και μάλιστα από την πρώτη έκδοση στα 70ς). Νομίζω ότι με διαμόρφωσε ως προς το να μην μου αρέσει καθόλου η έννοια του πολέμου και της βίας γενικότερα. Επίσης σε παρόμοια ηλικία - εκεί μέσα Δημοτικού - θυμάμαι το μαγικό ταξίδι που μου είχε πάρει το μυαλό διαβάζοντας τα Παιδιά του Πλοιάρχου Γκραντ του Βερν (και άλλα του Βερν στη συνέχεια), που μου φύτεψε το σαράκι του ταξιδιού και της περιπέτειας (που διατηρώ ακόμη) και που έχω την τύχη στη ζωή και την καριέρα μου να το ικανοποιώ σε επαρκείς δόσεις.
Και εκείνο που νιώθω ότι με έχει σημαδέψει πάρα πολύ νιώθω ότι ήρθε χρόνια μετά. Και μιλάω για το Εκκρεμές του Φουκώ του Ουμπέρτο Έκο που διάβαζα στους (αντί-)ήρωές του, στον Καζαουμπόν, αλλά κυρίως στον Μπέλμπο αυτούσια κομμάτια του εαυτού μου (σε σκέψεις αλλά και σε ψυχοσύνθεση). Νομίζω ότι ότι και να γράψω δεν θα μπορέσω να αποδώσω αυτό που με έκαναν να νιώσω οι δυο (και πολλές λοιπές αποσπασματικές αναγνώσεις) αυτού του βιβλίου. Νομίζω ότι έχω αναφέρει σε κάποιο νήμα ότι αν έπρεπε να ναυαγήσω σε ένα νησί με ένα βιβλίο μόνο - θα ήταν αυτό.

 

[Έλλη Μ]

Τα ξυλινα σπαθιά, φαινεται, εχουν επηρεάσει πολλους απο εμάς, στην ιδια ηλικία. Και μένοντας σε αυτή, λιγο πισω λιγο μπρος, παντοτε θυμομουν πάρα πολύ εντονα να εχω διαβασει π.χ την Καλυβα του Μπαρμπα-Θωμά και τι κλάμα εριχνα τα βράδια, όταν επεφτα για ύπνο και το ανακαλούσα, αλλα αδυνατουσα να θυμηθω παραμύθια, όταν με ρωτησε κάποτε ενας αγαπημενος ανθρωπος, ποια ηταν αυτά που ειχα διαβασει. Η πρώτη απάντηση ήταν οτι δεν θυμάμαι να εχω διαβασει κλασικά παραμύθια. Οσο συνεχιζοταν η κουβέντα, απλώς ξυπνουσαν (καταπιεσμένες; ) μνήμες απο αυτα. Πχ το κοριτσάκι με τα σπίρτα ή τη μικρη γοργόνα ή τον μολυβένιο στρατιώτη κλπ. Δεν τα θυμομουν, όμως, αμέσως. Επρεπε, μεσω διαλεκτικής, να τα ανασύρω, φοβερό ε; Κι οσο τα θυμόμουν, επανήλθε αμέσως το αποτύπωμα που ειχαν αφήσει μέσα μου και εγώ, σε πρώτη αναγνωση, αγνοούσα την ύπαρξή του.

@ΚρίτωνΓ εισαι ο δευτερος ανθρωπος που "γνωρίζω" ο οποιος βρισκει ομοιότητες του εαυτού του με τον Μπέλμπο.

 

[Νικόλας Δε Κιντ]

Τι όμορφο νήμα Έλλη!
Λοιπόν κι εγώ μικρός είχα διαβάσει τα Ξύλινα Σπαθιά, όπου μέσω αυτού του βιβλίου είχα καθίσει και είχα σκεφτεί πολλές φορές πόσο κακό πράγμα είναι ο πόλεμος κυρίως λόγω ενός καημενούλη ο οποίος συμβόλιζε τον άμαχο πληθυσμό στο μικρό χωριό όπου διαδραματιζόταν η όλη ιστορία!

Και τα Ψηλα Βουνά του Ζαχαρία Παπαντωνίου μου άρεσε και μάλλον χάρη σε αυτό το βιβλίο θεωρώ πως προτιμώ το βουνό από την θάλασσα.

Κι εγώ είχα ταξιδέψει σε φανταστικούς κόσμους με τον Ιούλιο Βερν, αλλά αυτό το βιβλίο του που με είχε συνεπάρει όσο κανένα άλλο (στην παιδική του έκδοση) ήταν το Μιχαήλ Στρογκόφ! Ειδικά η σκηνή όπου παν να τον τυφλώσουν, νομίζω ακόμα είναι χαραγμένη στο μυαλό μου.

Απολάμβανα τις ιστορίες του Μόγλη μα πάνω απ' όλα, νομίζω το βιβλίο που είχα διαβάσει εκατοντάδες φορές, ήταν Οι περιπέτειες του Ρομπέν των Δασών!! Αυτή την έκδοση του συνδέσμου! Νομίζω ακόμα θυμάμαι τις περισσότερες περιπέτειες απ' έξω μετά από 30+ χρόνια. Κι επίσης θυμάμαι πόσο είχα στεναχωρηθεί που εν τέλει ο Ρομπέν πέθανε δηλητηριασμένος από μια ηλίθια καλόγρια!!!

Τέλος, η μάνα μου σε πιο μικρή ηλικία μου διάβαζε τα παραμύθια των αδελφών Γκριμ του Όσκαρ Γουάιλντ, του Άντερσεν, με τα αγαπημένα μου ακόμα να είναι Ο μολυβένιος Στρατιώτης, Ο ευτυχισμένος πρίγκιπας (πολύ κλάμα) και Ο γενναίος Ραφτάκος!

Νομίζω θα θυμηθώ κι άλλα εν καιρώ!

 

[Εστελλ]

Συγκινήθηκα με αυτο το νημα. Παιδικές λογοτεχνικές αναγνώσεις δεν ειχα εκτός από 2-3 παραμύθια που είχα λάβει ως δώρο. Το ένα από αυτά που θυμάμαι ακόμα έντονα ήταν ο μύθος του Νάρκισσου σε παιδική διασκευή. Κόλλησα με την ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων περίπου στην δεύτερη τάξη του λυκείου λόγω ενός καθηγητή (λογοτεχνιας) που μιλούσε για τα βιβλία που διαβαζε με ενθουσιασμό και αγάπη έτσι μεταδόθηκε και σε μένα ο ίδιος ενθουσιασμός. Ωστόσο θυμάμαι το πρώτο μου βιβλίο ως ενήλικας ήταν εκείνο με τον κώδικα Ντα Βίντσι (ψάρωσα επειδή μου άρεσαν οι πίνακες του Ντα Βίντσι) ήταν μια ενδιαφέρουσα ανάγνωση. Δεν ξαναδιάβασα ωστόσο τέτοιου είδους βιβλία επειδή σκέφτηκα καλύτερα να ακολουθήσω τον κλασσικό δρόμο της λογοτεχνίας ως αρχάρια. Επιρροές σίγουρα έχω από Όσκαρ Ουάιλντ και Χέρμαν Εσσε. Αν και πιστεύω πως δεν μας επηρεάζουν πραγματικά τα αναγνώσματα και οι μουσικές, ώστε να πράξουμε με βάση αυτά, αλλά ότι κάποια έργα ταυτίζονται με κάποια στοιχεία της προσωπικοτητας μας και μπαίνουμε πιο βαθιά σε τέτοια έργα από άλλα.

 

[Έλλη Μ]

Αν υποθέσουμε οτι (και) τα βιβλία αποτελούν ενα σύνολο ιδεών, δομημένο στην αρχή της βασης Προλογος-Κυρίως θεμα / Κορύφωση - Επίλογος, τότε αυτά όργανωνουν αυτες τις ιδέες που υπάρχουν ήδη εντελώς άναρχα στο μυαλό μας.

Για μένα, ένα τέτοιο βιβλίο είναι ο Περέιρα, που διάβασα κατόπιν υποδειξης (διάβασέ το χωρίς πολλές πολλές ερωτήσεις), ως φοιτητρια, κάπου λίγο αφου κυκλοφόρησε. Τόσο το ίδιο το βιβλίο και η ιστορία του (η σταδιακή μεταμόρφωση ενός μεσήλικα που βλέπει με καχυποψία και αντιπάθεια τη δικτατορία του Σαλαζάρ και τις πρακτικές που εφάρμοζε, ενώ ταυτόχρονα δειλιάζει να αντιδράσει και να εμπλακεί πιο ενεργά στην αντίσταση που διαμορφώνεται γυρω του) όσο και η γλώσσα του (που αποκλινει απο τη συνηθη πρωτοπρόσωπη ή τριτοπρόσωπη αφήγηση, με την επανάληψη της ίδιας σχολιαστικής φράσης "...ισχυρίζεται ο Περέιρα…") για μένα ηταν αποκαλυπτικά.

Ο Περέιρα ηταν ενας χαρακτήρας που με συγκίνησε πολύ βαθιά

Spoiler

(όπως πάντα με συγκινουν χαρακτήρες που δίνουν εντονες εσωτερικές μαχες για να κάνουν το σωστό, χωρις τυμπανοκρουσίες και φασαρία, που μάχονται μακριά απο κοινο, σε αντιθεση με τους χαρακτήρες που βιώνουν μεγάλα, ερωτικά συνηθως, παθη, αγονται και φέρονται απο αυτά, πνιγομενοι ουσιαστικα σε μια κουταλια νερού και φωνάζουν διαρκώς τον πόνο τους),

και ο λόγος του Ταμπούκι, ο τρόπος που έγραφε, που εκανε το σύνηθες καινούριο κι ανοικειο, αλλαξαν αρδην τον προσανατολισμό μου στη λογοτεχνία. Νομιζω οτι η πρωτη επαφή με το έργο του ήταν το ορόσημο οπου αρχισε η βιβλιοθηκη μου να διαμορφώνεται σε αυτό που εχει καταληξει σήμερα, να επιστρέψω σε βιβλία που είχα διαβάσει και δεν ειχα καταλάβει και να εχω πιο οργανωμένη ιδέα ως προς το τι μου αρεσει να διαβαζω.

Για διαφορετικους λόγους, οροσημο υπήρξε η γιορτη του αγιου Δημητριου, που ειχε μιλησει στη Στοά του Βιβλιου παρουσιάζοντας το καινούριο του βιβλίο.

 

[ΜιΛάμπρος]

Για διαφορετικους λόγους, οροσημο υπήρξε η γιορτη του αγιου Δημητριου, που ειχε μιλησει στη Στοά του Βιβλιου παρουσιάζοντας το καινούριο του βιβλίο.

Έγραψε ο άγιος Δημήτριος βιβλίο και μίλησε γι'αυτό στη στοά?

 

[Έλλη Μ]

Ο Ταμπουκι εννοουσα . Ανημερα του Αγιου Δημητριου. Στη στοα του βιβλιου. Παρουσιασε το βιβλιο του.

 

[Φαροφύλακας]

Ωραίο νήμα.

(Οι μουσικές έχουν μια ασύλληπτη επίδραση επάνω μου, οπότε θα τις αφήσω.)


Σχετικά με τα βιβλία. Μάλλον είναι συσωρευτική επίδραση, πολλά μικρά κλικ, που διαμορφώνουν την σκέψη ή και τον χαρακτήρα μας. Θα χρειαστεί συνεδρία υπνωτισμού για να θυμηθώ.

Θυμάμαι όμως ένα πρώτο σοκ.

Παιδί του Δημοτικού και του Γυμνασίου μάλλον διάβαζα βιβλία πολύ μπροστά από την ηλικία μου. Ένας από τους πολλούς συγγραφείς ήταν κι ο Πιραντέλο. Θυμάμαι να διαβάζω σε κάποιο βιβλίο (Μάλλον το "Ένας, κανένας και εκατό χιλιάδες"), το σχόλιο, από μνήμης (το διάβασα 40 χρόνια πριν) και σε παράφραση, πως γύρω από την αντικειμενική αλήθεια, ο καθένας έχει την δική του προσωπική, υποκειμενική αλήθεια για τα πράγματα, η οποία προφανώς δεν ταυτίζεται με τις άλλες. Κι υπάρχει μάλιστα κι η άποψη, πως αντικειμενική αλήθεια δεν υπάρχει καν. Η αλήθεια δεν είναι παρά μια υποκειμενική αντίληψη.

Η σκέψη, πρώτη φορά, στο παιδικό μου μυαλό, θα ήμουν 12-13 χρονών, πως η αλήθεια μπορεί καν να μην υφίσταται, μου έκανε μια βαθιά εντύπωση. Με πήγε ένα βήμα πιο πίσω, να δω τα πράγματα λίγο πιο σφαιρικά.


Βέβαια, δεν ξέρω αν είναι για όλους καλές τέτοιες σκέψεις, κάπως πρώιμα.

Ας μου επιτραπεί να ξεστρατήσω λιγάκι κι από το θέμα.

Spoiler: Άσχετο και σχετικά με τον γιο μου

Ο γιος μου είναι τώρα σχεδόν 18. Έφηβος, και παιδί της εποχής του.

Όπως εμείς κάποτε διαμορφώσαμε χαρακτήρα κυρίως μέσα από τα βιβλία, αυτός διαμορφώνει χαρακτήρα μέσα από την μουσική που αγαπάει, η οποία είναι η τραπ, στην οποία έχει καταλήξει κάπως μονομανιακά, κι παρότι μεγάλωσε μέσα σε ένα ασύλληπτο εύρος ακουσμάτων.

Η τραπ είναι κι αυτή παιδί της εποχής της και δυστυχώς, μου μοιάζει βυθισμένη σε μια πραγματική πολιτισμική παρακμή, που πατάει:

• στον αμοραλισμό (Ποτέ δεν θα πίστευα πως θα έφτανε εποχή όπου εγώ θα παραπονιόμουν για αξιακό κενό.)
• στον ναρκισισμό («Εγώ είμαι υπέροχος, μέσα σε αυτόν τον στραβό κόσμο. Είμαι ωραίος. Είμαι το κάτι άλλο!»)
• στην ματαιοδοξία («Φοράω ρόλεξ, λεφτά, θέλω λεφτά, αυτοκίνητα ακριβά, θέλω μόστρα! Πουτανίτσες!»)
• στον ζαμανφουτισμό/σταρχιδισμό («Εγώ κι η πάρτη μου να είμαστε καλά!»)

Οπότε πιάνομαι σε μεγάλες ενδιαφέρουσες συζητήσεις με τον γιο μου, οι οποίες θα μπορούσαν να γίνουν βιβλίο και που στον οποίο όμως νιώθω πως περνάει μόνο ένα 2%. Του καταδεικνύω στυγνά πράγματα προφανή, που δεν μπορεί να δει, γιατί είναι παιδί της εποχής του.

Και για να επιστρέψω στην υποκειμενικότητα της αλήθειας, μέσα σε όλα, κι όπως συζητάμε, έρχεται στην κουβέντα κι η αλήθεια. Μου λέει «Ποια αλήθεια; Ο καθένας έχει την δική του αλήθεια!»

Του λέω «Ενδιαφέρουσα σκέψη. Μόνο που εκεί που βρίσκεσαι δεν θα σε βοηθήσει. Γιατί αν ξεκινούμε με την παραδοχή πως τα πάντα είναι υποκειμενικά, ο κόσμος γίνεται ασταθής. Κι ειδικά στην αρχή, ο άνθρωπος χρειάζεται κάτι σταθερό να πατήσει κι έπειτα ας το φιλοσοφήσει όσο θέλει. Η ζωή είναι σαν να πέφτεις με αλεξίπτωτο σε μια φουρτουνιασμένη θάλασσα. Χρειάζεσαι ένα κομμάτι γης να προσγειωθείς. Το οποίο είναι η αντικειμενική αλήθεια. Διότι υπάρχει και πρέπει να υπάρχει κι είναι μια τέτοια αλήθεια π.χ. που λέει πως εγώ κι εσύ είμαστε σε αυτό εδώ το δωμάτιο και μιλάμε αυτήν εδώ την στιγμή. Από αυτήν την άποψη, ακόμη και μια θρησκεία ή κι ένα απλό σύστημα αξιών χρησιμεύει.»

Ξέφυγα κι ελπίζω να μην χάλασα την κουβέντα.

Ας πούμε κι άλλα βιβλία και μικρά σοκ που μας συνέβησαν.

 

[Χρυσόστομος]

Πρέπει να ήμουν στην πρώτη τάξη του Γυμνασίου όταν διάβασα το Νούμερο 31328 του Ηλία Βενέζη. Ενα βιβλίο που χαράχτηκε μέσα μου και με επηρέασε ίσως περισσότερο και από όσο μπορώ να συνειδητοποιήσω. Διαβάζοντας το φούντωσε μέσα μου η απέχθεια προς τον πόλεμο και με παρακίνησε να είμαι φιλικα διακειμενος προς τον προσφυγα και τον κατατρεγμενο, να στεκομαι στο πλευρό τους και να συμπασχω μαζί τους. Μια σταση ζωης που καθορίστηκε σε συνδυασμό σαφώς με αλλά βιώματα και ακολουθώ με συνεπεια μεχρι και σήμερα.
Αλλά το μεγάλο σοκ προήλθε από την συνειδητοποίηση του κακού που μπορεί να προκαλέσει άνθρωπος σε συνάνθρωπο του. Ήταν ασύλληπτο για το παιδικό μου μυαλό αυτό που διάβαζα. Εμένα αυτό το βιβλίο δεν μου κάλυψε κάποιο κενό όπως πολύ όμορφα και ποιητικά το έθεσε η @Έλλη Μ αλλά θα μπορούσα να πω ότι μου έκλεψε κατά μια έννοια ένα κομμάτι από την παιδική μου αθωότητα, που αναπόφευκτα βέβαια κάποια στιγμή θα συνέβαινε.