Τίτλος: Ετυμολογία - Εισαγωγή στη Μεσαιωνική και Νεοελληνική Ετυμολογία
Συγγραφέας: Θεόδωρος Μωυσίαδης
Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα
Έτος Έκδοσης: 2005
ISBN: 960-442-104-2
Μόλις τελείωσα την "Ετυμολογία - Εισαγωγή στη Μεσαιωνική και Νεοελληνική Ετυμολογία" τού Θεόδωρου Μωυσίαδη.
Πρόκειται για ένα κατεξοχήν επιστημονικό βιβλίο, μια μονογραφία πάνω στον επιμέρους γλωσσολογικό κλάδο τής Ετυμολογίας. Η Ετυμολογία είναι η επιστήμη, βέβαια, που έχει ως αντικείμενο την αναζήτηση τού ετύμου, δηλ. τής αρχικής ρίζας τής λέξης, και μαζί τής διαδρομής της μέσα στον χώρο και τον χρόνο με όλες τις ενδεχόμενες μορφολογικές και σημασιολογικές μεταβολές.
Με ενδιαφέρον διάβασα στην αρχή πως η Ετυμολογία υπήρξε ένας μάλλον περιθωριοποιημένος γλωσσικός κλάδος, μεταξύ άλλων και λόγω μιας δυσπιστίας για το κατά πόσο είναι δυνατή η εφαρμογή μιας αληθινά επιστημονικής μεθόδου στην αναζήτηση τού ετύμου. Και το συγκεκριμένο βιβλίο αποσκοπεί στον να συμβάλει στον ορισμό μιας τέτοιας συνολικής, επιστημονικής μεθόδου μέσα από την θεμελίωση αρχών. Αντικείμενο εφαρμογής αποτελεί, όπως φαίνεται και στον τίτλο, η μεσαιωνική και νεότερη μορφή τής γλώσσας μας, συμπεριλαμβανομένων καί των διαλέκτων.
Το βιβλίο ξεκινά με μια παρουσίαση και κριτική προηγούμενων προσεγγίσεων στο αντικείμενο κι έπειτα συνεχίζει με μια εξέταση κριτηρίων τα οποία και συγκροτούν τις αρχές τής ετυμολογικής έρευνας. Η Ετυμολογία, λοιπόν, προκύπτει ως σύστημα που στην αναζήτηση για το έτυμο ελέγχει τις ετυμολογικές υποθέσεις ως προς τα κριτήρια οδηγώντας έτσι τον δρόμο μέσα από κανονικότητα, ακρίβεια και επιστημονική νηφαλιότητα.
Το βιβλίο είναι διανθισμένο με πλήθος από παραδείγματα κι εφαρμογές πάνω στα κριτήρια, συμπληρώνοντας ή επαναπροσδιορίζοντας επικρατούσες ετυμολογήσεις, γεμίζοντας κενά και φωτίζοντας σκοτεινές περιπτώσεις. Οι ειδικές αυτές εφαρμογές αποτελούν ένα απολαυστικό κομμάτι τού βιβλίου και ομολογώ πως οι έξι σελίδες για την σημασία τής λ. σταυρός ήταν για εμένα συγκλονιστικές καθώς το απροσδόκητο γλωσσικό εύρημα συνδέεται με το προσωπικό μου ενδιαφέρον για την ιστορική προσέγγιση τής απαρχής τού Χριστιανισμού.
Όμως δεν θα ήθελα να δώσω εδώ λανθασμένη εντύπωση. Το συγκεκριμένο βιβλίο δεν είναι για όλους. Είναι συγκροτημένο αυστηρώς επιστημονικά και απαιτεί από τον αναγνώστη μάλλον καλή εξοικείωση με την ορολογία τής Γλωσσολογίας, ειδικά δε με την κατηγοριοποίηση των φθόγγων και δει των συμφώνων καθώς οι φωνολογικές μεταβολές καταλαμβάνουν ένα σημαντικό μέρος τού βιβλίου. Συγκοπή, έκκρουση, τσιτακισμός, κλειστοποίηση, ηχηροποίηση, κώφωση, αλλόφωνο, ανομοίωση κτλ. αποτελούν βασικό λεξικό υλικό με το οποία στήνεται εδώ η θεωρία τής Ετυμολογίας.
Κάθε άνθρωπος όμως με ενδιαφέρον στην ετυμολογία δηλ., στην αναζήτηση τής καταγωγής των λέξεων, μάλλον οφείλει να έχει διαβάσει το συγκεκριμένο βιβλίο τουλάχιστον μία φορά, καθώς και να το έχει στην βιβλιοθήκη του ως βιβλίο αναφοράς. Δεν έχω εικόνα για το σύνολο των βιβλίων που πραγματεύονται το αντικείμενο τής Ετυμολογίας, μου είναι όμως ξεκάθαρο πως το συγκεκριμένο πόνημα αποτελεί μια πολύ συγκροτημένη και μεθοδική εργασία από έναν επιστήμονα με πολύ εξειδικευμένη γνώση και άριστη εποπτεία τού αντικειμένου. Και, απ’ ό,τι μαθαίνω, το βιβλίο αποτελεί πλέον διδακτικό εγχειρίδιο στον Τομέα Γλωσσολογίας τού Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Δυστυχώς ζούμε σε χρόνια που η παρετυμολογία όχι απλά ανθεί αλλά έχει εξελιχθεί σε παράξενο τέρας. Οι διάφορες λέξεις, ξενικές και ξένες, ανάγονται σε άλλες υπαρκτές ή ανύπαρκτες αρχαιοελληνικές επειδή μοιάζουν σε αυτές, λιγότερο, περισσότερο ή και καθόλου. Γεννήματα ανθρώπων επώνυμων και ανώνυμων, καταφανώς δίχως την απαραίτητη κατάρτιση, κι εδώ που τα λέμε, δίχως καλά-καλά αντίληψη των στοιχειωδών αρχών τής συγκεκριμένης επιστήμης. Παρετυμολογία εθνικιστικής πνοής και έμπνευσης, προφανώς με συγκεκριμένη στόχευση, που, πατώντας στην ημιμάθεια, στην εθνική υπερηφάνεια και στην ευκολία τού ίντερνετ, ταξιδεύει γρήγορα κι από άκρη σε άκρη.
Έτσι, η ενδυνάμωση τής επιστήμης τής Ετυμολογίας, με βιβλία σαν κι αυτό, αποτελεί σημάδι παρήγορο κι απαραίτητη έγνοια.
Last edited by a moderator: