Το βιβλίο "Η αρχαία ελληνική δημοκρατία και η σημασια της για μας σήμερα" αποτέλεσε την πρώτη μου ουσιαστική επαφή με το έργο ή καλύτερα τις ιδέες του Καστοριάδη. Μετά την ολοκλήρωση αυτού του μικρού βιβλίου(μόλις 58 σελίδες) μπορώ να πω ότι πήρα μία γεύση από το μεγάλο εύρος της σκέψης αυτού του Έλληνα καθώς και την βαριά σημασία της κοσμοθεωρίας του.
"Το βιβλιαράκι αυτό περιέχει το κείμενο μίας διάλοεξης που έδωσα στο Λεωνίδιο, στις 17 Αυγούστου 1984 και την συζήτηση που ακολούθησε." σημειώνει ο έλληνας φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου.
1ο μέρος- Διάλεξη:
Στην διάλεξη που είναι καταγεγραμμένη στο συγκεκριμένο βιβλίο, ο Κ.Καστοριάδης ξεκαθάρισε την θέση του σχετικά τόσο με την καθε αυτού αρχαία ελληνική δημοκρατία όσο και τις έννοιες που την αφορούν.
Αναλυτικότερα, αντιμετώπισε την συγκεκριμένη μορφή δημοκρατίας ως σπόρο δημοιυργίας και αξιοποίησης και όχι ως πρότυπο προς αντιγραφή. Ας μου επιτραπεί εδώ μία (σχετική και άσχετη) σημειωση από την Κατερίνα Γώγου: "Οι ρίζες είναι για να βγάζουμε κλαδιά και όχι να επιστρέφουμε σ' αυτές."
Παράλληλα, πραγματεύεται τις αιτίες που έχουν -κατά καιρούς- δοθεί για την δημιουργία του συγκεκριμένου υγιούς πολιτεύματος(γεωγραφική θέση, ύπαρξη δουλείας, ύπαρξη οπλιτικής φάλαγγας) και τις απορρίπτει με εύστοχα επιχειρήματα. Έτσι, εξετάζει την πηγή του δημοκρατικού πολιτεύματος υπό διαφορετική σκοπιά, αναλύοντας από την παροχή δικαιώματος αυτοοργάνωσης και αυτορύθμισης στις ελληνιστικές αποικίες μέχρι την φιλοσοφική κοσμοθεωρία των Ελλήνων. Στην συνέχεια, καταλήγει στην ευρεία αμφισβήτηση ως πηγή της σκέψης και της δημοκρατικής οργάνωσης.
Επίσης, παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά του αρχαίου ελληνικού δήμου. Έτσι, αναφέρει ότι "Ο δήμος αποτελείται από το σύνολο των ενηλίκων ελευθέρων Αθηναίων." ενώ υπογραμμίζει ότι ασκεί την εξουσία άμεσα και για να χαρακτηριστρεί ελεύθερος πρέπει να είναι αυτόνομος, αυτόδικός και αυτοτελής.
Τέλος, παραγματοποιεί μία σύγκριση με την σημερινής -κατ' επίφαση- δημοκρατία. Αναφέρει, λοιπόν, ότι τόσο η αντιπροσώπευση, η διαδηκασία των εκλογών όσο και η έννοια του κράτους αποτελούν διαφορές με την αρχαιοελληνική δημοκρατία που ευνουχίζουν πολιτικά το άτομο και το μετατρέπουν σε άβουλο και ατομικιστικό ον.
2ο μέρος- Συζήτηση:
Στο συγκεκριμένο μέρος επιχειρεί ο Κ.Καστοριάδης να απαντήσει συνοπτικά στις απορίες που δημιούργησε με το περιεχόμενο της διάλεξής του. Έτσι, τίθενται ζητήματα τόσο πολιτικά όσο και φιλοσοφικά. Επίσης, τα ερωτήματα επικεντρώνονται στην σύγχρονη εποχή και στα προβλήματα που αντιμετωπίζει και που -πιθανόν- θα αντιμετώπιζε με την εφαρμογή της αρχαιοελληνικής δημοκρατίας.
Συνοπτικά, για όλο το βιβλίο, πρέπει να παρατηρήσουμε την άμεση σχέση που υπογραμμίζει ο φιλόσοφος ανάμεσα στην αρχαιελληνική φιλοσοφία και στην αρχαιοελληνική δημοκρατία. Έτσι, -κατ'εμέ- επιχειρεί να γίνει αντιληπτό ότι η πολιτική οργάνωση της κοινωνίας εξαρτάται από την νοητική- εσωτερική οργάνωση του κάθε ατόμου-πολίτη. Επομένως, οι αρχαίοι έλληνες εστιάζοντας στο "τώρα" και στην επίγεια ζωή απορρίπτωντας κάποια μεταθανάτια ευτυχία* αναζητούσαν το μέτρο, την ευδαιμονία και την εσωτερική πληρότητα, γεγονός που οδήγησε στην ισορροπημένη πολιτική τους δράση.
*Αυτό γίνεται εμφανές από το εξής απόσπασμα της Οδύσσειας:
"ΜΗ ΔΗ ΜΟΙ ΘΑΝΑΤΟΝ ΓΕ ΠΑΡΑΥΔΑ, ΦΑΙΔΙΜ' ΟΔΥΣΣΕΥ.ΒΟΥΛΟΙΜΗΝ Κ' ΕΠΑΡΟΥΡΟΣ ΕΩΝ ΘΗΤΕΥΕΜΕΝ ΑΛΛΩι,ΑΝΔΡΙ ΠΑΡ' ΑΚΛΗΡΩι, Ωι ΜΗ ΒΙΟΤΟΣ ΠΟΛΥΣ ΕΙΗ.Η ΠΑΣΙΝ ΝΕΚΥΕΣΣΙ ΚΑΤΑΦΘΙΜΕΝΟΙΣΙΝ ΑΝΑΣΣΕΙΝ.
Tον θάνατο μη μου παινεύεις λαμπρέ Οδυσσέα.Θα προτιμούσα επάνω στην γη ζώντας να δουλεύω για άλλον,για άνδρα χωρίς περιουσία, με λίγο βιος,παρά σ'όλους τους νεκρούς, που'χουν σβήσει πια, να βασιλεύω."
Last edited: