Νατουραλισμός

[Τσίου]

Το άσχημο ξάδερφακι του Ρεαλισμού, ο Νατουραλισμός, ξεπρόβαλλε το 1860. Σύμφωνα με τον Υβ Σεβρέλ, η αρχή έγινε το 1864, με το Ζερμινί Λασερτέ των αδελφών Γκονκούρ.
Αρχικά υπήρχε ένα μάγκωμα με αυτό λογοτεχνικό ρεύμα, ακόμη και με το όνομα του, (π.χ ο Εντμόν ντε Γκονκούρ προτιμούσε το 'Νατουρισμός').
Επικράτησε το 'Νατουραλισμός', όνομα που ο Εμίλ Ζολά αρνήθηκε πως επινόησε, και πέταξε το μπαλάκι στον Μονταίν και τον Ιππόλυτο Τάιν.

Οι Νατουραλιστές επεδίωκαν να παρουσιάσουν την—θλιβερή—πραγματικότητα όπως ακριβώς είναι. Πίστευαν πως η λογοτεχνία μπορούσε να αναδείξει τα προβλήματα της κοινωνίας, και να προσφέρει (μόνο) επίγνωση.
Απορροφημένοι από την ανθρώπινη φύση, λίγη βαρύτητα έδιναν στο κάλλος της αφήγησης ή την πλοκή. Όχημα τους ήταν οι κεντρικοί (αντί)ήρωες, ήρωες χωρίς ελεύθερη βούληση, υποταγμένοι στα ζωώδη ένστικτα τους, και με μέλλον προδιαγεγραμμένο από την κληρονομικοτητα και το περιβάλλον τους.

Κυριότερος εκπρόσωπος του νατουραλισμου ήταν ο πολυγραφοτατος Εμίλ Ζολά.
Πάνω στις θεωρίες και τις ιδέες των Ωγκίστ Κοντ, Ιππόλυτου Τάιν, Κλοντ Μπερνάρ και του Δαρβίνου, έχτισε τον Νατουραλισμό.
Μέτα την συγγραφή του Τερέζ Ρακέν, επηρεασμένος από την Ανθρώπινη κωμωδία του Ονορε ντε Μπαλζάκ, ο Εμίλ Ζολά άρχισε να γράφει την σειρά έργων Ρουγκόν Μακάρ.
Κάθε φορά αντιμετώπιζε τους ήρωες του σαν πειραματοζωα, τους παρακολουθουσε και (κατ)έγραφε την πορεία τους με "επιστημονική αντικειμενικότητα".

Οι περισσότερες χώρες δεν πήραν με καλό μάτι τον νατουραλισμό, ειδικά η Αγγλια. Το άσχημο είδωλο στον καθρέφτη προκαλούσε, στην καλύτερη, συνοφρύωση. Η απουσία καλών προτύπων και ηθικής, η πτώση των κεντρικών προσώπων, η αθλιότητα τους και η παρουσίαση τους ως κάτι καλύτερο από άγρια ζώα, δεν βοήθησαν το αναγνωστικό κοινο και τους κριτικούς. Παρ' όλα αυτα, ο νατουραλισμός κατάφερε να περάσει τα σύνορα της Γαλλίας, και η επίδραση του φαίνεται στα έργα πολλών, οπως:
Γκέρχαρτ Χάουπτμαν (Γερμανία)
Θίοντορ Ντράιζερ, Τζακ Λόντον, Στήβεν Κρέιν, Φρανκ Νόρις, Χάμλιν Γκάρλαντ (ΗΠΑ)
Αύγουστος Στρίντμπεργκ (Σουηδία)
Ερρίκο Ίμπσεν (Νορβηγία)
Άντον Τσεχωφ, Λέων Τολστοι (Ρωσία).

 

[Αντέρωτας]

Ενδιαφερον!

 

[Αντίβαρο]

Ειδικά στην άτυπη τριλογία Ταβέρνα, Νανά, Ζερμινάλ πιο νατουράλε πεθαίνεις. Αν και το Ζερμινάλ κοντοστέκεται πιο πολύ στα στοιχεία Ρεαλισμού...

 

[Αντέρωτας]

Τι διαφορα εχει απο το ρεαλισμο δηλαδης; Τα νατουραλιστικα εργα δεν ειναι ρεαλιστικα; Εχουν μη-ρεαλιστικα στοιχεια;

 

[Νικόλας Δε Κιντ]

Ενδιαφέρον άρθρο λίμπε σχετικά με ένα κίνημα που εν μέρει άλλαξε την λογοτεχνία.

Η πρώτη μου επαφή με τον Ζολά ήταν η Νανά, και οφείλω να ομολογήσω πως βαρέθηκα!
Θυμάμαι πως είχε εξαντλήσει την υπομονή μου σε διάφορα θέματα. Περιγραφές, αργή πλοκή κλπ. Βέβαια ο Ντε Μπαλζάκ που αναφέρεις είναι μεν αναλυτικός στο γράψιμο του αλλά κατά έναν περίεργο τρόπο δεν με κουράζει. Στο βιβλίο του Χαμένες Ψευδαισθήσεις πχ που είναι και κομμάτι της Ανθρώπινης Κωμωδίας. ώρες ώρες ξεφεύγει με τα λογιστικά και τα οικονομικά θέματα αλλά οι χαρακτήρες έχουν τόσο ενδιαφέρον και είναι τόσο καλά δομημένοι που παραβλέπω τις λεπτομέρειες σε οικονομικά θέματα.

Είναι αλήθεια ότι οι νατουραλιστές προσπάθησαν να προσεγγίσουν με διαφορετικό τρόπο την τέχνη. Να την κάνουν πιο γήινη. Θυμάμαι στο βιβλίο του Υισμάν "La - bas" όπου ο Ντιρτάλ περιγράφει έναν πίνακα της Σταύρωσης ο οποίος είναι απαλλαγμένος από στολίδια και φανταστικά στοιχεία και παρουσιάζει τον Χριστό σαν ένα απλό άνθρωπο που σταυρώθηκε, βασανίστηκε και πέθανε. τα καρφιά ήταν στραβά κι όχι χρυσά, τα ρούχα απλά και οι εκφράσεις ανθρώπινες. Ένα δείγμα τέχνης του νατουραλισμού. Εκεί θυμάμαι είχα καταλάβει πως προσπαθούσαν οι εκπρόσωποι του κινήματος να απαλλαγούν από τα δεσμά του ρομαντισμού....

Βέβαια δεν γίνεται να μην υπερασπιστώ και το αγαπημένο μου κίνημα του Ρομαντισμού έναντι στον ψυχρό νατουραλισμό. Η ζωή είναι σκληρή αλλά χρειάζεται το ρομαντικό στοιχείο να για να αναδείξει τις ομορφιές της αλλά και τις δυσκολίες της. Δεν είμαι σίγουρος αλλά νομίζω πως ο ΕΤΑ Χόφμαν έλεγε πως "αν θες ένα διήγημα να γίνει ρεαλιστικό, βάλε όσα περισσότερα φανταστικά στοιχεία μπορείς"!

Είναι αλήθεια όπως είπες πως στην Αγγλία ειδικά χτύπησε άσχημα ο νατουραλισμός. Λίγο ότι η γενέτηρά του ήταν η μισητή Γαλλία , λίγο ότι οι Άγγλοι είχαν μια τάση να κρύβουν τις αμαρτίες του κάτω από το χαλί δεν πήγε καλά στο νησί αυτό το κίνημα! Δεν πειράζει διότι στον Ρομαντισμό μας έχει δώσει αριστουργήματα όπως τα έργα του Κόλριτζ. Και εν τέλει χωρίς τα ρομαντικά έργα θα είχαμε κολλήσει στις απολυτότητες του Διαφωτισμού και στις στεγνές λογικές του!! Βέβαια συγγραφείς όπως ο Όσκαρ Γουάιλντ είχαν πάρει στοιχείο του Ρομαντισμού και τα έβαλα μέσα στα έργα τους δίνοντας ένα πολύ όμορφο αποτέλεσμα!

Να θυμηθώ και ένα βιβλίο που είχαμε διαβάσει μαζί πριν χρόνια. Τον Ζητιάνο του Καρκαβίτσα. Νομίζω είναι παράδειγμα νατουραλισμού στην Ελλάδα. Καλό αλλά μέχρι εκεί. Εσένα θυμάμαι σου άρεσε περισσότερο! Θυμάμαι πως η πτώση των κεντρικών προσώπων (ειδικά της αφελούς γυναίκας) και του σκληρού ζητιάνου με είχαν κάπως εκνευρίσει. Μήπως δεν μου πάει το κίνημα;
Μήπως να διαβάσω επιτέλους το "Ανθρώπινο Κτήνος" και να αναθεωρήσω;
Μήπως να πάμε για συνανάγνωση στους αδελφούς Γκονκούρ;

Ή μήπως να γυρίσω στους αγαπημένους μου ΕΤΑ Χόφμαν, Λούντβηχ Τηκ, κλπ κλπ;

Φαντασία vs Ρεαλισμός;

 

[Αντίβαρο]

Αντερωτα, αν ρωτάς εμένα δεν μπορώ καν να στα ξεχωρίσω (ας ρωτήσουμε τους φιλολόγους της παρέας). Τα λεπτά όρια είναι δυσδιάκριτα.
Απλά έναν τρόπο που έχω για να τα διαχωρίζω κάπως στο μυαλό μου είναι το γεγονός ότι: ο ρεαλισμός διατηρεί, μεταξύ άλλων κάποια ρομαντικά στοιχεία. Ενώ, ο νατουραλισμός εκθέτει στοιχεία κληρονομικότητας, περιβάλλοντος, ωμές περιγραφές (λ.χ βίας), και ενίοτε υπάρχουν κάποιες περιγραφές σε σχέση με την φύση και τα τοπία.

 

[Τσίου]

Ειδικά στην άτυπη τριλογία Ταβέρνα, Νανά, Ζερμινάλ πιο νατουράλε πεθαίνεις.

Ταβέρνα και Ζερμινάλ σύντομα στα χέρια μου. Εντωμεταξύ το Ζερμινάλ πρέπει να ήταν το ευαγγέλιο των ανθρακωρύχων. Στην κηδεία του Ζολα φώναζαν "Ζερμινάλ, Ζερμινάλ"

Τι διαφορα εχει απο το ρεαλισμο δηλαδης; Τα νατουραλιστικα εργα δεν ειναι ρεαλιστικα; Εχουν μη-ρεαλιστικα στοιχεια;

Θα συμφωνήσω με την απάντηση της Αντίβαρο. Απλώς οι Νατουραλιστές είχαν για μαγιά τις επιστημονικές θεωρίες της εποχής, και ο ρεαλισμός τους είναι πιο οξύς.

Η πρώτη μου επαφή με τον Ζολά ήταν η Νανά, και οφείλω να ομολογήσω πως βαρέθηκα!

Δεν είσαι ο μόνος, Χερ! Τα 3 αστέρια από εμένα τα πήρε προς το τέλος.

Θυμάμαι πως είχε εξαντλήσει την υπομονή μου σε διάφορα θέματα. Περιγραφές, αργή πλοκή κλπ. Βέβαια ο Ντε Μπαλζάκ που αναφέρεις είναι μεν αναλυτικός στο γράψιμο του αλλά κατά έναν περίεργο τρόπο δεν με κουράζει. Στο βιβλίο του Χαμένες Ψευδαισθήσεις πχ που είναι και κομμάτι της Ανθρώπινης Κωμωδίας. ώρες ώρες ξεφεύγει με τα λογιστικά και τα οικονομικά θέματα αλλά οι χαρακτήρες έχουν τόσο ενδιαφέρον και είναι τόσο καλά δομημένοι που παραβλέπω τις λεπτομέρειες σε οικονομικά θέματα.

Αυτό είναι δεδομένο σε Μπαλζάκ και Ζολά. Ξεκινάς με ανηφόρα, αλλά συνεχίζεις γιατί ξέρεις πως θα σε ανταμείψουν.

Βέβαια δεν γίνεται να μην υπερασπιστώ και το αγαπημένο μου κίνημα του Ρομαντισμού έναντι στον ψυχρό νατουραλισμό. Η ζωή είναι σκληρή αλλά χρειάζεται το ρομαντικό στοιχείο να για να αναδείξει τις ομορφιές της αλλά και τις δυσκολίες της. Δεν είμαι σίγουρος αλλά νομίζω πως ο ΕΤΑ Χόφμαν έλεγε πως "αν θες ένα διήγημα να γίνει ρεαλιστικό, βάλε όσα περισσότερα φανταστικά στοιχεία μπορείς"!

Πολύ ενδιαφέρον αυτό. Σχετικοάσχετο αλλά με πηγαίνει στον Μωπασσάν που ήθελε οι ρεαλιστές να λέγονται "Illusionists"

Μήπως δεν μου πάει το κίνημα;
Μήπως να διαβάσω επιτέλους το "Ανθρώπινο Κτήνος" και να αναθεωρήσω;
Μήπως να πάμε για συνανάγνωση στους αδελφούς Γκονκούρ;

Ή μήπως να γυρίσω στους αγαπημένους μου ΕΤΑ Χόφμαν, Λούντβηχ Τηκ, κλπ κλπ;

Φαντασία vs Ρεαλισμός;

Να γυρίσεις στους αγαπημένους σου, αλλά μην αφήσεις το ανθρώπινο κτήνος. Πιστεύω θα σε ενθουσιάσει.
(Μα να μη σου αρέσει τόσο ο Ζητιάνος; ?)

 

[Νικόλας Δε Κιντ]

@Τσίου
Μου άρεσε ο Ζητιάνος και βλέπω του είχα βάλει 3/5. Σε γενικές γραμμές ήταν ένα ωραίο βιβλίο απλά μέσα μου κάτι έψαχνε μια νότα ρομαντισμού. Έστω ένα στοιχείο που θα έδινε στην όλη μιζέρια μια πιο "ποιητική" διασταση.
Ακόμα θυμάμαι πόσο είχα επηρεαστεί από την εξαπάτηση της αγαθής χωριατοπούλας από τον αετονύχη Ζητιάνο!!

Είπες Μωπασσάν...
Τι τρομερός συγγραφέας! Ενδιαφέρον αυτό που είπε. Δλδ πως θα το συνδυάζε;

 

[Τσίου]

Δεν θυμάμαι την δική μου βαθμολογία, αλλά θυμάμαι ότι μια γκρίνια την είχες . Αν είχε μια νότα ρομαντισμού, όπως θα προτιμουσες, θα το σήκωνε από το εδαφος και ίσως να μην άρεσε σε εμένα τόσο (ίσως: διότι δεν είμαι απαιτητική).

Είμαι σίγουρη πως σε κάποια ελληνική έκδοση, στην εισαγωγή, θα υπάρχει η αναφορά του Μωπασσαν στους Ρεαλιστες/Illusionists και η εξήγηση. Έτσι όπως το καταλαβαίνω εγώ, στα αγγλικα, η σχολαστική καταγραφή της πραγματικότητας δεν είναι τόσο αληθοφανής ή ελκυστική. Ο Ρεαλιστης πρέπει να την σμιλευσει, να τονίσει αυτό που θέλει (ή πρεπει) για να μην φαίνεται τόσο ανιαρή και παράδοξη.

 

[Τσίου]

Συγγνώμη, είμαι από κινητό και πρέπει να πηγαίνω πάνω κάτω. Ρώτησες πως τα συνδυάζει. Πίστευε πως η πραγματικότητα περνάει, στον καθένα, μέσα από το φίλτρο του υποκειμενισμου, οπότε από την διήθηση (Εεε;;;) μένει η ψευδαίσθηση.
Έτσι ο Illusionist (Ρεαλιστης) με το ταλέντο του θα ντύσει την δική του ψευδαίσθηση (πραγματικότητα).

Εδιτ: Στην ανάρτηση #9, εκεί που λέω για σχολαστική καταγραφή, σκέψου τις αναφορές του Γκερντ Βισλερ αλλά πιο εμπλουτισμενες.