Ουίλιαμ Μπάροουζ (William S. Burroughs) : Junky

[Χρηστος Αλεξανδριδης]

Τίτλος : Junky
Συγγραφέας : Ουίλιαμ Μπάροουζ (William S. Burroughs)
Μετάφραση : Νίκος Πρατσίνης
Εκδόσεις: Απόπειρα
Έτος έκδοσης: 1983
Σελίδες : 200

Μιλώντας χθες για τον θάνατο του Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν από υπερβολική δόση ηρωίνης, θυμήθηκα αυτό το φοβερό βιβλίο του Μπάροουζ που διάβασα πριν από χρόνια και είπα να του κάνω μια πολύ σύντομη παρουσίαση.

Στη σχολή είχε τύχει να παρακολουθήσω 2-3 μαθήματα γύρω απ'το θέμα των ναρκωτικών, όμως αφορούσαν ως επί το πλείστον έρευνες και στατιστικές. Είναι άλλο πράγμα να διαβάζεις από έναν ηρωινομανή (όπως ήταν ο ίδιος ο Μπάροουζ) την αφήγηση της καθημερινότητας του. Τη σχέση του με άλλους χρήστες, τις παρανομίες που έκαναν προκειμένου να εξασφαλίσουν τη δόση τους, τα μπλεξίματα τους με την αστυνομία, τις προσπάθειες τους για απεξάρτηση κ.α.

Ο τρόπος τώρα που ο συγγραφέας, βάσει των προσωπικών του βιωμάτων πάντα, καταγράφει τη συμπεριφορά των εξαρτημένων τοξικομανών, με ξάφνιασε. Περίμενα δηλαδή, μια και πρόκειται για ένα βιβλίο που αφορά τα ναρκωτικά, ότι ο συγγραφέας θα συμβουλεύει τον αναγνώστη, ως ένα βαθμό τουλάχιστον. Όμως η ματιά του Μπάροουζ είναι εντελώς αποστασιοποιημένη και απολύτως αντικειμενική. Κρατώντας λοιπόν μια απόσταση, περιγράφει, με τρομερή ακρίβεια και μια απλότητα μοναδική, τον κόσμο της πρέζας, έναν πραγματικά άλλο κόσμο.

Και σε βοηθάει να καταλάβεις, ξεκάθαρα και πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι ο ηρωινομανής είναι πρώτα απ'όλα άρρωστος.

Έκανε την καθιερωμένη ερώτηση. "Γιατί πιστεύετε πως έχετε ανάγκη τα ναρκωτικά, κύριε Λι;" Δεν υπάρχει αμφιβολία πως όταν κάποιος σου κάνει αυτήν την ερώτηση δεν γνωρίζει το παραμικρό για την πρέζα. "Τη χρειάζομαι για να σηκωθώ το πρωί απ' το κρεβάτι, τη χρειάζομαι για να πλυθώ και να βάλω κάτι στο στόμα μου".

 

[Αμοντιλιάδο]

Το Γυμνό Γεύμα διάβασα πρόσφατα, που θεωρείται το αριστούργημά του, αλλά το βρήκα υπέρμετρα εμμονικό και επαναλαμβανόμενο, παρά τη δυνατή του γραφή. Δεν νομίζω να ξαναδιαβάσω κάτι από Μπάροουζ, μιας και όλα φαίνονται να είναι περίπου το ίδιο.

 

[Μονόκερος]

Ενδιαφέρουσα παρουσίαση και προσωπικά δεν είχα ακούσει ποτέ γι' αυτό το όνομα. Ενα φιλαράκι έχει σοβαρό πρόβλημα με τη χρήση και η οικογένειά του έχει γονατίσει. Με αυτό που έγραψες μου κίνησες την περιέργεια. Ευχαριστούμε Χρήστο.

 

[Χρηστος Αλεξανδριδης]

Ενδιαφέρουσα παρουσίαση και προσωπικά δεν είχα ακούσει ποτέ γι' αυτό το όνομα. Ενα φιλαράκι έχει σοβαρό πρόβλημα με τη χρήση και η οικογένειά του έχει γονατίσει. Με αυτό που έγραψες μου κίνησες την περιέργεια. Ευχαριστούμε Χρήστο.

Χαρά μου Μονόκερε.

 

[Πολύνιους]

Μπράβο για την παρουσίαση! Μ' άρεσε πάρα πολύ αυτό το βιβλίο
Πάντως ο Μπάροουζ τά'ζησε τα χρονάκια του Σίγουρα, βέβαια, δεν έπινε τόσο άσχημα πράγματα όσο πίνει ο μέσος χρήστης
(Θυμάμαι την θεωρία του ότι την πρέζα πρέπει να την ξεκόβεις και να την ξαναρχίζεις κι έτσι όχι απλά δεν σου κάνει κακό, αλλά σε βοηθάει να ζήσεις και περισσότερα χρόνια Τι τύπος.)

Κι αυτό που διαβάζω τώρα, το "Η αθήνα δαγκώνει" της Ειρήνης Χειρδάρη, μιας δημοσιογράφου, στο οποίο περιλαμβάνονται διάφορες αληθινές μαρτυρίες από ανθρώπους που ήταν στη "φάση" στην Ομόνοια την δεκαετία του '90, είναι ενδιαφέρον. Βέβαια δεν έχει μόνο να κάνει με πρέζα, αλλά και με πορνεία, την ζωή μεταναστών κ.α., αλλά είναι ενδιαφέρον κ φουλ αληθινό.

Spoiler

Έπαθα την πλάκα μου χθες γυρνώντας με το τελευταίο μετρό ήταν ένα κοριτσάκι που κουτούλαγε όρθιο δεν μπορούσε να σταθεί κάθισε δίπλα μας κ μας ζήτησε λεφτά κ πρέπει να ήταν άντε 12 χρονών και πολύ λέω Ήταν ξεκάθαρο ότι είχε πάρει κάτι σκληρό κ ήταν κ μικρούλι οπότε δεν θέλω να φαντάζομαι τι περνάει Γαμώ την κοινωνία μου.

 

[Χρηστος Αλεξανδριδης]

(Θυμάμαι την θεωρία του ότι την πρέζα πρέπει να την ξεκόβεις και να την ξαναρχίζεις κι έτσι όχι απλά δεν σου κάνει κακό, αλλά σε βοηθάει να ζήσεις και περισσότερα χρόνια Τι τύπος.)

Ναι ρε συ Πολύνιους, το θυμάμαι κι εγώ αυτό. Μου'χε κάνει μεγάλη εντύπωση.

 

[Μπου Ραντλι]

Διάβασα το βιβλίο πριν από λίγο καιρό και είπα να καταθέσω κι εγώ τη γνώμη μου

Ποιος ο σκοπός συγγραφής αυτού του έργου;Ο Μπάροουζ μοιάζει να δημιουργεί μία αποστασιοποιημένη μεν, δικαιωμένη δε, εξιστόρηση ενός μεγάλου μέρους της ζωής του.Η χρήση ναρκωτικών φαίνεται "φυσιολογική" εξέλιξη για ένα ακοινώνητο,αστράτευτο, τεμπέλικο πλουσιόπαιδο που δεν έχει κανένα σκοπό στη ζωή του.Ειλικρινά δεν ξέρω, αν μυθοποιεί ή απομυθοποιεί τα ναρκωτικά, σίγουρα πάντως είναι προκλητικά αμετανόητος.Η δικαιολόγηση των πράξεων (όχι απολογία) είναι μάλλον τελικά ο λόγος ύπαρξης του συγκεκριμένου πονήματος...
Μεγάλη αξία έχουν κι οι μαρτυρίες για τη λειτουργία του κυκλώματος με αστυνομικούς (αναμενόμενο),όμως και γιατρούς,φαρμακοποιούς (η μάστιγα της εικονικής συνταγογράφησης) κλινικές,"βαποράκια" πρόσωπα ευυπόληπτα στην κοινωνία όχι μόνο στη "διαβολική" Νέα Υόρκη αλλά και στην επαρχία κλπ.

 

[Λευτέρης Λ]

Ο Μπάροουζ ανήκε στη γενιά των μπητ που χαρακτηριζόταν απο την αποστροφή στη συμβατική συμπεριφορά του μέσου αμερικανού κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου ( ο οποίος μέσος αμερικανός στόχευε αποκλειστικά στον πλουτισμό και την ευμάρεια, όπως ακριβώς υποδείκνυε το μοντέλο της προτεσταντικής ηθικής, το ίδιο δηλαδή το πνεύμα του καπιταλισμού). Πιθανότατα αυτή η"επαναστατική πράξη" τον οδήγησε να καθαγιάσει τα ναρκωτικά (ή τουλάχιστον να μην τα απορρίψει) όπως τόσοι και τόσοι άλλοι εκπρόσωποι της αντικουλτούρας που απλά πέφτουνε απο το τηγάνι στη φωτιά.

 

[Χρηστος Αλεξανδριδης]

Ποιος ο σκοπός συγγραφής αυτού του έργου;

Εμένα Μπου, γι'αυτό το λόγο μου άρεσε το συγκεκριμένο βιβλίο. Επειδή ακριβώς δεν σκοπεύει σε τίποτα. Ο συγγραφέας δεν γίνεται ούτε στο ελάχιστο διδακτικός και δεν τον ενδιαφέρει καθόλου να υποδείξει στον αναγνώστη ότι πρέπει να μείνει μακριά απ'την ηρωίνη.

Απ'την άλλη, ούτε το να μυθοποιήσει τα ναρκωτικά φαίνεται να είναι το ζητούμενο γι'αυτόν. Απλώς, κρατάει μια ουδέτερη στάση και περιγράφει την καθημερινότητα του ως ναρκομανή, όπως ακριβώς θα έκανε αν είχε κάποια άλλη αρρώστια. Τόσο απλά. Έτσι το κατάλαβα εγώ τουλάχιστον.

 

[Μπου Ραντλι]

Χρήστο σου έχει τύχει να διαβάζεις κάτι ενοχλητικά ενδιαφέρον και να μην μπορείς να σταματήσεις;Αυτό ακριβώς έπαθα.!!! Το "σταματάω/ξαναρχίζω/ελέγχω το πρόβλημα" όπως πολύ σωστά επεσήμανε κι η Πόλυ μπορεί να είναι πολύ δελεαστικό για έναν έφηβο!!!

 

[Χρηστος Αλεξανδριδης]

Ομολογώ πως το συγκεκριμένο σημείο με προβλημάτισε και μένα. Σκεφτόμουν, καθώς το διάβαζα: "Κάτσε ρε Μπίλυ, τι μας λες δηλαδή;"

 

[Ονειρευτής]

Απ'την άλλη, ούτε το να μυθοποιήσει τα ναρκωτικά φαίνεται να είναι το ζητούμενο γι'αυτόν. Απλώς, κρατάει μια ουδέτερη στάση και περιγράφει την καθημερινότητα του ως ναρκομανή, όπως ακριβώς θα έκανε αν είχε κάποια άλλη αρρώστια. Τόσο απλά. Έτσι το κατάλαβα εγώ τουλάχιστον.

Και σωστά τo κατάλαβες φίλε Χρήστο αφού σύμφωνα με τον Barry Miles - ο οποίος αλληλογραφούσε με τον Μπάροουζ από το 1964 - συγγραφέα του βιβλίου William Burroughs: El Hombre Invisible, o Μπιλ δούλευε σε καθημερινή βάση παρ’ ότι βρισκόταν στην πρέζα γράφοντας την ιστορία με χρονολογική σειρά, σαν να κρατούσε ημερολόγιο. Το ονόμασε αρχικά Junk, κάτι που το γνωρίζουμε από μία επιστολή που έστειλε την 1[SUP]η[/SUP] Μαΐου του 1950 στον Άλλεν Γκίνσμπεργκ. Το Junk αναφερόταν στα βιώματα του ναρκομανή Μπάροουζ στην Νέα Υόρκη, περνούσε από τέσσερις ολοένα και πιο τραυματικές εμπειρίες αποτοξίνωσης του, και ολοκληρωνόταν στην Νέα Ορλεάνη. Το χειρόγραφο της πρώιμης εκείνης μορφής, που έχει πλέον χαθεί, περιελάμβανε αρκετή θεωρητική συζήτηση για την ναρκοεξάρτηση και για τις απόψεις του Βίλχελμ Ράιχ, όμως ο Μπιλ αποφάσισε να τα διώξει όλα αυτά και να περιοριστεί αποκλειστικά στην καθαρή αφήγηση.

Ατυχώς δεν υπάρχουν πλέον εκείνες οι πρώιμες μορφές του Junk που γράφτηκαν πριν από τον θάνατο της Τζόαν (την οποίαν σκότωσε ο ίδιος σε κατάσταση μέθης, κάτι που αναφέρεται παραστατικά στο Naked Lunch) και που θα φανέρωναν ως ποιο βαθμό το περιστατικό του θανάτου της επηρέασε το ύφος τού έργου του γενικότερα, αφού ο ίδιος μετά από 30 χρόνια έγραφε: «Ωθούμαι να καταλήξω στο φρικτό συμπέρασμα πως ουδέποτε θα είχα γίνει συγγραφέας χωρίς τον θάνατο της Τζόαν, και στην συνειδητοποίηση του βαθμού στον οποίον το γεγονός αυτό ενήργησε ως κίνητρο και τρόπος διαμόρφωσης του γραψίματος μου. […] Με αυτόν τον τρόπο, ο θάνατος της Τζόαν με έφερε σε επαφή με τον εισβολέα, το Απαίσιο Πνεύμα, και με έριξε σε έναν ισόβιο, δύσκολο, κοπιαστικό αγώνα, όπου δεν είχα άλλη επιλογή από το να ξεφύγω γράφοντας».

Το διάστημα λοιπόν που ετοίμαζε ένα νέο μυθιστόρημα ως συνέχεια του Junk με τίτλο – που του πρότεινε όπως και στο Naked Lunch ο Κέρουακ – Queer (Αδελφή), συμπλήρωσε απ’ αυτό το Junk με 40 επιπλέον σελίδες από τις εμπειρίες του στο Μεξικό, ύστερα από απαίτηση του Α.Α. Γουίν, της Ace Books, που συμφώνησε για την έκδοση του βιβλίου για τις αρχές Απριλίου του 1952 με την προϋπόθεση της παραχώρησης και του Queer (κάτι που ο Μπάροουζ αρνήθηκε κατηγορηματικά) και με τον τίτλο Junkie που αποφάσισε η εταιρεία. Τελικά το βιβλίο κυκλοφόρησε τον Μάιο του 1953 και ενώ ο Μπιλ βρισκόταν στην Λίμα, σε 100.000 αντίτυπα, έχοντας απαλειφθεί το μεγαλύτερο κομμάτι του τεχνικού μέρους που αφορούσε τα ναρκωτικά, ενώ από την άλλη πλευρά του βιβλίου και ανάποδα είχαν τυπωθεί τα απομνημονεύματα ενός πράκτορα της Δίωξης Ναρκωτικών, σαν μέρος της σειράς των Διπλών Βιβλίων που τύπωνε η Ace.

Στο Queer που δημοσιεύτηκε τελικά το 1985, 33 χρόνια αφότου γράφτηκε, ο Μπάροουζ σημειώνει στην εισαγωγή του συνοδευτικού τίτλου:
«Το έναυσμα για το Junkie ήταν συγκριτικά απλοϊκό: να καταγράψω με τον πλέον ακριβή και απέριττο τρόπο τις εμπειρίες μου ως τοξικομανούς. Ήλπιζα σε δημοσίευση, χρήμα, αναγνώριση. Ο Κέρουακ είχε δημοσιεύσει το The Town and the City την εποχή που άρχισα να γράφω το Junky. Θυμάμαι ότι του έγραφα σ’ ένα γράμμα, όταν είχε κυκλοφορήσει το βιβλίο του, πως τώρα πλέον είχα εξασφαλίσει το χρήμα και την δόξα. Όπως βλέπετε δεν είχα ιδέα περί συγγραφικού επαγγέλματος τότε».

 

[Χρηστος Αλεξανδριδης]

Πολύ ενδιαφέροντα τα όσα μας παρέθεσες, Ονειρευτή. Σ'ευχαριστούμε.

 

[Πολύνιους]

Πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες, όντως!

Το χειρόγραφο της πρώιμης εκείνης μορφής, που έχει πλέον χαθεί, περιελάμβανε αρκετή θεωρητική συζήτηση για την ναρκοεξάρτηση και για τις απόψεις του Βίλχελμ Ράιχ, όμως ο Μπιλ αποφάσισε να τα διώξει όλα αυτά και να περιοριστεί αποκλειστικά στην καθαρή αφήγηση.

Τι σχέση είχε με τις απόψεις του Βίλχεμ Ράιχ;

 

[Ονειρευτής]

Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει αγαπητή μου Πολύνιους την απάντηση σ’ αυτό που ρωτάς, αφού αυτές οι πρώιμες μορφές του έργου όπως προανέφερα έχουν χαθεί.

Γεγονός όμως είναι, πως ο Βίλχεμ Ράιχ (24 Μαρτίου 1897 - 3 Νοεμβρίου 1957) Αυστριακός ψυχαναλυτής, μέλος της δεύτερης γενιάς ψυχαναλυτών μετά τον Σιγισμούνδιο Φρόυντ θωρείται ως ένας από τους πλέον αμφιλεγόμενους διανοητές της σύγχρονης εποχής. Αμφισβητώντας τα υφιστάμενα συστήματα σκέψης και να ανατρέποντας βασικές επιστημονικές αντιλήψεις, απέκτησε πολυάριθμους υποστηρικτές και επικριτές. Αν και οι πρώτοι τον χαρακτηρίζουν μεγαλοφυή και πρωτοπόρο, εντούτοις για τους επικριτές του θεωρείται ως ένας μεγαλομανής, παρανοϊκός, ή ακόμα και «απατεώνας πρώτου μεγέθους».

Πληροφοριακά και μόνο αναφέρω πως για την ενασχόλησή του με την «Οργονομία» δέχτηκε μεγάλη επίθεση από δημοσιογραφικούς κύκλους καθώς επίσης και από το Iδρυμα Tροφής και Φαρμάκων των Η.Π.Α. όπου ζούσε μόνιμα από το 1940 αφοσιωμένος στο ερευνητικό του έργο. Υποστηρίζεται πως τα τελευταία πέντε χρόνια της ζωής του τραυματίστηκε καίρια η διανοητική του ακεραιότητα και είχε εκφράσει ορισμένες παράλογες σκέψεις. Tο 1956 καταδικάστηκε για «τσαρλατανισμό» σε δύο χρόνια φυλάκιση, ενώ τα βιβλία του ρίχτηκαν στη φωτιά στη χώρα της ελευθερίας που τόσο θαύμαζε (δηλαδή της Ηνωμένες Πολιτείες). Ένα χρόνο μετά την φυλάκιση του απεβίωσε.

Είναι γνωστό πως η κριτική του απέναντι στα κοινωνικά και σεξουαλικά ήθη ενέπνευσε κυρίως τα νεανικά κινήματα αμφισβήτησης των δεκαετιών του 1960 και 1970. Ίσως τα παραπάνω να οδήγησαν τον Ουίλιαμ Μπάροουζ σε μια κριτική θεώρηση επί των απόψεων του Βίλχεμ Ράιχ επάνω σ’ αυτά τα ζητήματα, σε μια εποχή που οι χίπις βρισκόντουσαν σε νηπιακή ηλικία.

(Αναφορές πάντως στο όνομα του Βίλχεμ Ράιχ έχω συναντήσει και σε άλλα έργα συγγραφέων εκείνης της γενιάς, της ονομαζόμενης και beat generation).