Τελείωσε χθες η πρώτη μου αναγνωστική περιπέτεια στον κόσμο του Thomas Pynchon με το
Vineland.
Αν με ρωτούσε κάποια/ος που δεν έχει διαβάσει Pynchon πώς είναι ο Pynchon, θα έλεγα Tom Robbins+ παλιός καλός Stephen King στη νιοστή.
Αυτό, με βάση το Βαϊνλαντ-σκοπεύω να κάνω το ατόπημα να διαβάσω και τα υπόλοιπα.
Ξεκινάμε με απόσπασμα της
@Έλλη Μ
Δεν εχω το Βάινλαντ, εχω καμποσα του Πυντσον και -ναι!! θα το ξεστομίσω!!- μονο τη συλλογή των 49 εχω ολοκληρώσει, με μεγάλη επιτυχία, δηλαδή πέτυχε να μου καψει πολλά εγκεφαλικα κύτταρα ο τύπος.
Ορθό.
1) Καταρχάς, είναι πολύ δύσκολο βιβλίο επειδή, αν θέλει κανείς να παρακολουθήσει (όσο αυτό είναι δυνατόν) την εξέλιξη της ιστορίας (την ποια?) ή έστω την πλοκή (what is this?), θέλει τρομερή συγκέντρωση. Υπάρχουν παράγραφοι με κόμματα που πιάνουν μισή σχεδόν σελίδα. Ιστορίες μπλέκονται μέσα σε άλλες ιστορίες συστηματικά -και είναι άσχετες μεταξύ τους: εκεί που γίνεται λόγος για το σπίτι ενός εκ των πρωταγωνιστών, παρεμβάλλεται η ιστορία του σκύλου του (από τη γέννησή του μέχρι το σημείο που βρισκόμαστε περίπου), η οποία εκτείνεται σε διψήφιο, κατά βάση, αριθμό σελίδων, και μετά πάμε σε κάτι άλλο, εξίσου άσχετο ή σχετικό, που με τη σειρά του εκτείνεται σε ΧΨ σελίδες. Οι πρωταγωνιστές είναι πολλοί. Η ιστορία του καθενός, άσχετη με την καθαυτό ιστορία του βιβλίου, παρατίθεται εκτενώς και λεπτομερώς, και συνήθως είναι άσχετη με την πλοκή. Δεν μας, διηγείται δηλαδή, την ιστορία του Α ή του Β ώστε να καταλάβουμε πώς έφτασε ο συγκεκριμένος χαρακτήρας εκεί. Η ιστορία υπάρχει for the sake της ιστορίας, της αφήγησης και μόνο -δεν εξυπηρετεί την πλοκή, κι αν την εξυπηρετεί, αυτό γίνεται με κάποιον παράξενο τρόπο που τον παίρνουμε χαμπάρι πολλές, πολλές σελίδες μετά.
2) Είναι χαοτικό(ς). Δεν μου έκαψε εγκεφαλικά κύτταρα, απλά μου έδειξε πώς χωράει το χάος στις 447 σελίδες της (καλούτσικης) ελληνικής μετάφρασης. Η ιστορία καθαυτή μπορεί να περιγραφεί σε 1-2 σειρές. Αρκετοί από τους πρωταγωνιστές και τα πρόσωπα που τους πλαισιώνουν θα μπορούσαν πολύ απλά να μην υπήρχαν καθόλου. Δεκάδες επεισόδια της αφήγησης είναι εντελώς περιττά, εξωφρενικά, ανόητα, παράδοξα, αχρείαστα.
Αλλά "δένει".
Με κάποιον τρόπο όλο αυτό το πατιρντί βγάζει νόημα -όχι πολύ, αλλά βγάζει. Υπήρχαν σημεία βαθειάς αναγνωστικής εμβύθισης όπου απλά χανόμουν. Απόλυτη συγκέντρωση και τεράστιες προτάσεις, οι οποίες απαιτούν 100% προσοχή για να μην χαθείς, είχαν ως αποτέλεσμα απλά να "φεύγω" και να μην καταλαβαίνω πώς περνάει ο χρόνος, πώς περνάνε οι σελίδες. Πολύ λίγα βιβλία έχουν κατορθώσει να με αποσπάσουν από την πραγματικότητα με τόσο απόλυτο και συγχρόνως απολαυστικό τρόπο.
Λένε για τον Pynchon ότι είναι πολύ σημαντικός. Θα συμφωνήσω. Απ'αυτό που διάβασα θα υποστηρίξω ότι είναι σημαντικός γιατί έχει τη δυνατότητα να γράψει τέτοιο βιβλίο. Ο τρόπος που χτίζει την αφήγησή του και ο τρόπος που "κρατάει" τη ροή και τον μίτο της ιστορίας μέσα από δαιδαλώδεις παραγράφους (όπου το θέμα και η αφηγηματική στόχευση αλλάζει σε κάθε σειρά σχεδόν) είναι εκπληκτικός.
Γι'αυτό τον λόγο μου άρεσε πάρα πολύ το Βαϊνλαντ. Όχι ως ιστορία ή ως βιβλίο γενικώς, αλλά ως τρόπος δόμησης ενός βιβλίου, ως επίδειξη ικανοτήτων, ως ακραία άσκηση ξεχειλώματος και τιθάσευσης των αφηγηματικών ορίων.
Όσες/όσοι το τολμήσετε, σιγά-σιγά και με υπομονή.