Τελείωσα τον Οδυσσέα, τη μετάφραση του Ανευλαβή από τον Κάκτο.
Ας αναφερθεί ότι διαβάστηκε μετά από Πύντσον -
ΔΕΝ ξανακάνω τέτοιες ταρζανιές, jamais!
Περριτό να αναφερθεί ότι είναι
πολύ δύσκολο βιβλίο, αλλά και πολύ σημαντικό βιβλίο.
ωραια αναμετρηση με τις δυναμεις σου (τα νευρα σου και το φαρμακειο της γειτονιας σου
Ισχύει. Θέλει πολύ γερά νεύρα, υπερβολική αφοσίωση, αποφασιστικότητα, αυταπάρνηση και πνευματικό κάματο.
Επιπλέον, χρειάζεται να έχει διαβάσει κανείς προηγούμενα έργα του Joyce: το πορτρέτο του καλλιτέχνη και τους Δουβλινέζους. Όχι μόνο οι χαρακτήρες, αλλά και περιστατικά που αναφέρονται στα παραπάνω επανέρχονται στον Οδυσσέα.
Στην αρχή χάθηκα. Στη μέση της μέσης, είχα τη φαεινή ιδέα να παρακολουθήσω μερικά βιντεάκια στο youtube και να διαβάσω 2-3 πράγματα δεξιά-αριστερά. Αυτό βοήθησε αρκετά στο να καταλάβω τη λογική (λέμε τώρα) του Οδυσσέα. Πώς δομείται η μέρα του Λεοπόλδου Μπλούμ, τι συμβαίνει, τι έχει προηγηθεί, τι θα ακολουθήσει κλπ κλπ. Βασικά, μου έδωσε αρκετή ώθηση για να συνεχίσω την ανάγνωση, επειδή τα βίντεα κυρίως μου δώσαν να καταλάβω το πόσο πολύ δουλεμένο είναι το βιβλίο.
Εδώ μπαίνουν οι υποσημειώσεις.
Και σε ποια υποσημείωση;;
Γενικά, είμαι συνηθισμένος να διαβάζω βιβλία με υποσημειώσεις, χωρίς να χάνω τον ειρμό. Πολλές από τις υποσημειώσεις ήταν πολύ χρήσιμες, κυρίως οι αφορώσες στην ιστορία της Ιρλανδίας, πρόσωπα (ιστορικά ή μυθολογικά).
Κάποιες τις βρήκα αχρείαστες, αναφερόνταν σε γενικές γνώσεις που, υποθέτω, ο οποισδήποτε αναγνώστης του Οδυσσέα θα τις έχει.
Κάποιες, τέλος, τις βρήκα όχι και τόσο χρήσιμες, κυρίως εκείνες που ο Ανευλαβής εξηγούσε τις γλωσσικές καινοτομίες ή εξηγούσε πώς μετέφρασε κάποια λέξη από την τάδε ή τη δείνα γλώσσα (εβραϊκά, ούγγρικα κλπ). Γι'αυτό το λόγο ο Οδυσσέας πρέπει να διαβαστεί
και στο πρωτότυπο. Εντάξει, δύσκολο εως αδύνατο, τουλάχιστον για μένα που δεν ξέρω τόσο καλά αγγλικά. Σε κάθε περίπτωση, σκέφτομαι σοβαρά (κάποια στιγμή) να το ξαναδιαβάσω δίπλα-δίπλα με το αγγλικό πρωτότυπο.
Ίσως η
@Έλλη Μ, στην οποία παραπέμπω συχνάκις, με θεωρήσει παλαβό (τουλάχιστον) που θέλω να το ξαναδιαβάσω. Είπε άλλωστε:
Αν θυμαμαι, τα βοδια με κουρασαν αλλα με αποτελειωσε ο Ευμαιος.
Τα
Βόδια δεν με κούρασαν. Με διέλυσαν, κυριολεκτικά. Όταν το τελείωσα (μετά από 3 μέρες εντατικού διαβάσματος) σηκώθηκα και ήμουν ράκος. Με αποτέλειωσε η
Κίρκη (στον οίκο ανοχής). Βρήκα τον
Εύμαιο μια χαρά, για να δώσει το τελικό χτύπημα η
Πηνελόπη (το τελευταίο κεφάλαιο) όπου για 60
β α σ α ν ι σ τ ι κ έ ς, σ α δ ι σ τ ι κ έ ς σελίδες (από 1036 εως 1096) δεν υπάρχει σημείο στίξης...
Απο κεί και πέρα, πίστευα ότι δεν θα μου άρεσε. Αλλά μου άρεσε. (!!!)
Το τι έχει κάνει ο Joyce σ'αυτό το βιβλίο είναι απλά εκπληκτικό. Το πλήθος των αναφορών του σε έργα, γεγονότα, ανθρώπους, μύθους, ιστορίες, καταστάσεις, τα λογοπαίγνια, οι μεταφορές, οι παρομοιώσεις κλπ κλπ δεν είναι απλά πολυάριθμες και ποικίλλες. Δείχνουν έναν άνθρωπο (τον Joyce) με ευρύτατο πνεύμα και ενδιαφέροντα, τρομακτικά και ουσιαστικά διαβασμένο.
Πιο απίστευτο όμως είναι το γεγονός ότι έχει δέσει όλα αυτά τα ετερόκλητα στοιχεία σε ένα ομοιογενές σύνολο. Αυτό από μόνο του κάνει το βιβλίο τρομερά θαυμαστό: όταν καταλάβα τι παίζει με τον Οδυσσέα (ανατρέχωντας στα διάφορα βοηθήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω) απλά θαύμαζα -φαντάζομαι στο πρωτότυπο θα'ναι ακόμα πιο θαυμαστή και ενδεχομένως καθηλωτική η αναγνωστική εμπειρία.
Ο Λεοπόλδος Μπλούμ ως ήρωας, είναι τελικά ελκυστικός. Παρότι είναι τρομερά πεζός, συνηθισμένος, αισχρός κάποτε, κατέληξα να τον συμπαθήσω. Δεν ταυτίστηκα, τον συμπάθησα. Αγνοώ τον λόγο. Φαντάζομαι, όταν το βιβλίο "κάτσει" και όταν ψαχτώ λίγο περισσότερο σχετικά, θα τον βρω. Οι υπόλοιπο ήρωες έχουν μια πολυπλοκότητα και κάποια δική τους γοητεία που επισκιάζεται από τον Λ. Μ., τουλάχιστον όσο αφορά στην πρώτη μου ανάγνωση. Είναι πιθανόν ότι, όταν ξαναδιαβάσω το Πορτρέτο (το έκανα πριν 3 χρόνια αν δεν κάνω λάθος, δεν το θυμάμαι) και τους Δουβλινέζους, και όταν ξαναπιάσω τον Οδυσσέα, θα αναγνωρίσω την αξία τους.
Προς το παρόν, έστω κι αν με τσάκισε (χωρίς πλάκα), δηλώνω καταγοητευμένος. Δηλώνω ότι διάβασα ένα αριστούργημα. Δεν είναι βιβλίο που το πιάνεις ελαφρά τη καρδία (να το γράψω σωστά: ἐλαφρᾷ τῇ καρδίᾳ
). Έχει κόπο. Έχει απελπισία. Αλλά φαντάζομαι ο καθένας θα βρεί κάτι διαφορετικό και μοναδικά δικό του για να κολλήσει.