Τζέημς A. Τζόυς (James A. Joyce) : "Γράμματα στην Νόρα"

[Ονειρευτής]

Τίτλος : Γράμματα στην Νόρα
Συγγραφέας: James A. Joyce
Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά
Εκδόσεις: Πατάκης
Έτος έκδοσης: 2013
Διαστάσεις : 14 Χ 19 εκ.
Αριθμός σελίδων : 139
ISBN: 978-960-16-4846-0

• Αγορά από Ιανό
• Αγορά από GreekBooks.gr

Η παρουσία του Τζέημς Τζόυς και η αναγνώριση του από τις υψηλότερες αρχές του λογοτεχνικού σύμπαντος που τον τοποθέτησε από μιας αρχής στη θέση του θεμελιωτή, μετατρέποντας τον σε «μονάδα μέτρησης» της λογοτεχνικής νεωτερικότητας, με αφετηρία την οποία "εκτιμούμε" όλη την υπόλοιπη παραγωγή, είναι παγκοσμίως γνωστή και αδιαμφισβήτητη.
Ο Οδυσσέας ή το Finnegans’ Wake, θεωρούνται θεμελιακά κείμενα και ο Τζούς ένας από τους μεγάλους οδοδείκτες, μαζί με τον Ζολά, τον σουρεαλισμό, τον Φώκνερ … της απόστασης από τον μεσημβρινό του Γκρήνουιτς. Η περίπτωση άλλωστε του Τζόυς που απορρίφθηκε στο Δουβλίνο, αγνοήθηκε στο Λονδίνο, απαγορεύτηκε στην Ν. Υόρκη και καθιερώθηκε στο Παρίσι, είναι το δίχως άλλο το καλύτερο παράδειγμα.

Στο βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη με τίτλο : «Γράμματα στην Νόρα» αποτυπώνεται μέσα από τις επιστολές του μεγάλου συγγραφέα προς την αγαπημένη του, ένα δημιουργικό πνεύμα σε συνεχή έξαρση, αποκαλύπτοντας συναισθήματα και εμπειρίες που τόσο εξαίσια μετουσιώθηκαν κυρίως στο έργο του Οδυσσέας. Ο πρώτος τόμος της αλληλογραφίας του συγγραφέα, κυκλοφόρησε το 1957 σε επιμέλεια Στούαρτ Γκίλμπερτ (Faber/Viking Press Λονδίνο/Νέα Υόρκη) δεν περιείχε καμία επιστολή προς την Νόρα. Αργότερα ο Ρίτσαρντ Έλλμαν επιμελήθηκε μια πληρέστερη έκδοση της αλληλογραφίας σε δύο τόμους (1966, Faber/Viking Press Λονδίνο/Νέα Υόρκη), απαλείφοντας ωστόσο τα τολμηρά αποσπάσματα των επιστολών προς την Νόρα. Μόλις το 1975 ο Έλλμαν παράδωσε πλήρεις τις επιστολές στην έκδοση Selected Letters (Faber/Viking Press Λονδίνο/Νέα Υόρκη). Η μετάφραση του βιβλίου έγινε από τα αγγλικά με βάση την έκδοση του 1966 και του 1975, περιλαμβάνοντας κυρίως επιστολές του 1904 και 1909, οι οποίες αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος, και κάποιες των ετών 1912, 1920, 1921 και 1922, σε μετάφραση Κατερίνας Σχινάς.

Τα γράμματα του Τζόυς προς την Νόρα Μπάρνακλ παρουσιάζουν μια ιδιαίτερη περιοδικότητα, ως προς την τολμηρότητα του περιεχομένου τους, με αυτά του 1909 να αποτελούν το πιο έντονα ερωτικό και ακραία βωμολοχικό κομμάτι των επιστολών. Η Νόρα υπήρξε για τον Τζόυς ο πρώτος κα μεγάλος έρωτας της ζωής του, η ισόβια σύντροφός του, αλλά και η ιέρεια που τον μύησε στο μυστήριο της θηλύτητας, η «απλή καρδιά» που τον σαγήνευσε με την άδολη χάρη της και τον φυσικό αισθησιασμό της. Ο Τζόυς άλλοτε εμφανίζεται προστατευτικά συγκαταβατικός απέναντί της και άλλοτε την επαναδιατυπώνει ψυχοσεξουαλικώ τω τρόπω, υποδεικνύοντας της μια σειρά ρόλων και μεταμορφώσεων – είναι γνωστό άλλωστε, ότι στην Νόρα άρεσαν οι μεταμφιέσεις. Γράφει χαρακτηριστικά: «Υπήρξες για την νεαρή ανδρική μου ηλικία, ότι και η ιδέα της Παρθένου Μαρίας για τα παιδικά μου χρόνια».

Η μοναξιά της, η ανάγκη της ν’ αγαπηθεί, η προθυμία της να του χαρίσει απόλαυση εκείνη την νύχτα της πρώτης τους συνάντησης στις 16 Ιουνίου του 1904 απέκτησε τόσο μεγάλη σημασία για τον Τζόυς, ώστε τοποθέτησε τη δράση του Οδυσσέα μέσα στις 24 ώρες της, καθαγιάζοντας την και εγκαθιστώντας τη στο εορτολόγιο των μεγάλων λογοτεχνικών επετείων ως «Bloomsday», σφραγίζοντας έτσι ακόμα ένα απόσπασμα,από τα πολλά, στον Οδυσσέα, όπου η φωνή και οι σκέψεις του Στήβεν Ντένταλους, του alter ego του Τζόυς, αναμειγνύονται και συγχέονται με τη φωνή της νεαρής «εύκολης γυναίκας» που έχει καμακώσει ο ήρωας. Το φύλο είναι απροσδιόριστο στο αγγλικό κείμενο – εξίσου πιθανό είναι να μιλά ο άντρας ή η γυναίκα: «Άγγιξε με. Απαλά μάτια. Απαλό χάδι, απαλό χέρι. Είμαι μόνος/-η εδώ. Ω άγγιξε με γρήγορα, τώρα. Ποια είναι εκείνη η λέξη που την γνωρίζουν οι πάντες; Είμαι ήρεμος/-η εδώ, μόνος/-η. Και θλιμμένος/-η. Άγγιξε με, άγγιξε με».

Οι διαδοχικές της ενσαρκώσεις – Γκρέτα Κονρόυ στους Νεκρούς, Μπέρτα στους Εξόριστους, Μόλλυ Μπλούμ στον Οδυσσέα, Άννα Λίβια Πλουραμπέλ στο Finnegans’ Wake – απηχούν την αντίληψη του Τζόυς για την θηλυκή εκδοχή του κόσμου όπως την είδε να κρυσταλλώνεται στην βιοτική διαδρομή της γυναίκας του· όσο για το ασθματικό, διακεκομμένο συνειρμικό, ανεκζήτητο και ακαλλώπιστο ύφος πολλών από τους γυναικείους μονολόγους του Οδυσσέα, αυτό αδιαμφισβήτητα έλκει την καταγωγή του από το επιστολικό ιδίωμα της Νόρας.

Οι επιστολές του Τζόυς προς την Νόρα είναι ένα συγκινητικό χρονικό του έρωτα τους, αφού παρ’ όλη την δυσφορία και την απόγνωση της Νόρας από την δύσκολη συμβίωση με τον «παράξενο, παραστρατημένο, ξεροκέφαλο, ζηλιάρη εραστή της», παρ’ όλες τις βίαιες συγκρούσεις τους και τις έντονες αντιπαραθέσεις τους, ανεχόμενη εντέλει την κυκλοθυμία του, την ζηλοτυπία του, το βαθύ δημιουργικό του άγχος, τα συχνά του μεθύσια, τις καταστροφικές μεταπτώσεις του, αέναοι αντίπαλοι και ισόβιοι σύντροφοι, θα μείνουν μαζί έως το τέλος.

Στον πρόλογο της γαλλικής έκδοσης των επιστολών προς την Νόρα ο Αντρέ Τοπιά σημειώνει: «Σπάνια τα σεξουαλικά ερέβη του ρομαντικού έρωτα έχουν αποκαλυφθεί με τόση ειλικρίνεια και θάρρος», θέλοντας έτσι να τονίσει τον αχαλίνωτο ερωτισμό ορισμένων από τις επιστολές που απευθύνει ο Τζόυς προς την Νόρα όταν εκείνος βρίσκεται στο Δουβλίνο και εκείνη στην Τεργέστη, επιστολές γραμμένες μέσα σ’ ένα ερωτικό παραλήρημα που δίνει σχήμα στις πιο ακραίες σεξουαλικές φαντασιώσεις. Όμως η βωμολοχική τολμηρότητα των περιγραφών συνυπάρχει με μια σχεδόν μυστικιστική έξαρση: «Το πέος μου είναι ακόμα καυτό, σκληρό, παλλόμενο από την τελευταία μου βάναυση ώθηση, όταν αρχίζει να αναδύεται από τις σκοτεινές μονές της καρδιάς μου ένας σιγανός, τρυφερός και ελεητικός λατρευτικός ύμνος προς εσένα».
«Παίζοντας επομένως με την ίδια την διαστροφή ο Τζόυς» όπως αναφέρει στην συνέχεια ο Αντρέ Τοπιά «τοποθετείται στο σημείο καμπής όπου η σεξουαλικότητα χρειάζεται την μάσκα της τελετουργίας για να κατακτήσει την απόλαυση και η θρησκευτική έκσταση αφήνει αδιάκοπα ερωτικούς υπαινιγμούς», της ερωτικής επιθυμίας του σώματος που εκφέρεται μέσα από έναν ακραίο ερωτικό και βωμολοχικό λόγο, εντός του οποίου η επιθυμία του σώματος μετουσιώνεται σε κείμενο και το κείμενο σε σώμα, καθιστώντας τα όρια μεταξύ τους ασαφή και ακαθόριστα.

«Δέξου με στην ψυχή της ψυχή σου» ικετεύει ο Τζόυς «και τότε θα γίνω στ’ αλήθεια ο ποιητής της φυλής μου».
Τον δέχθηκε τελικά η Νόρα στην ψυχή της ψυχής της και για αυτή της την ενέργεια θα πρέπει μάλλον να την ευγνωμονεί πάσα η ανθρωπότητα, επιβεβαιώνοντας έτσι την γνωστή ρήση που λέει πως: «πίσω κάθε μεγάλο άνδρα κρύβεται πάντα μια σπουδαία γυναίκα»!

Κλείνω την παρουσίαση του βιβλίου με την πρώτη επιστολή του Τζόυς προς την Νόρα. Όπως προανέφερα η πρώτη τους συνάντηση πραγματοποιήθηκε στις 16 Ιουνίου του 1904. Υπήρξε όμως ένα πρώτο ραντεβού στις 15 Ιουνίου στις 20:30, πλάι στο σπίτι του σερ Γουίλλιαμ Γουάιλντ στην γωνία της πλατείας Μέρριον, και στο οποίο η Νόρα δεν προσήλθε, αναγκάζοντας τον Τζόυς να την περιμένει με τις ώρες μάταια. Γράφει λοιπόν για αυτή την πρώτη ανέφικτη συνάντηση:

15 Ιουνίου 1904 / 60 Shelbourne Road, Dublin.
«Μπορεί να ‘μαι και τυφλός. Κοίταζα ώρα εκείνο το κεφάλι με τα κοκκινόξανθα μαλλιά και κατέληξα ότι δεν ήταν το δικό σου. γύρισα σπίτι εντελώς αποκαρδιωμένος. Θα ήθελα να δώσουμε ένα ραντεβού, ίσως όμως να μην είσαι σύμφωνη. Ελπίζω στην μεγαλοψυχία σου. Ας ορίσουμε μια συνάντηση – αν δεν με έχεις βέβαια, ξεχάσει».
James A. Joyce

Υ.Γ. Σχετικά πρόσφατα και με αφορμή τις ερωτικές επιστολές του Σεφέρη προς την Μαρώ, διατυπώθηκε η απορία πώς είναι δυνατόν να διατίθεται δημόσια θέα η τόσο προσωπική αλληλογραφία δυο ανθρώπων. Γράφτηκε επίσης ως απάντηση και ένα σχόλιο που θα το χαρακτήριζα κάπως κυνικό, που έλεγε πως: "Το ριάλιτι έχει πάντα πέραση...".
Δεν ξέρω ούτε απάντηση να δώσω στην απορία, μα ούτε και δύναμαι να λάβω θέση επί του συγκεκριμένου σχολίου, ευελπιστώ όμως με αφορμή την εν λόγω παρουσίαση, η ανάγνωση των επιστολών προς την Νόρα, του Τζέιμς Τζόυς, να μπορέσει να το πράξει αντ’ εμού!

 

[Ίζι]

Υ.Γ. Σχετικά πρόσφατα και με αφορμή τις ερωτικές επιστολές του Σεφέρη προς την Μαρώ, διατυπώθηκε η απορία πώς είναι δυνατόν να διατίθεται δημόσια θέα η τόσο προσωπική αλληλογραφία δυο ανθρώπων. Γράφτηκε επίσης ως απάντηση και ένα σχόλιο που θα το χαρακτήριζα κάπως κυνικό, που έλεγε πως: "Το ριάλιτι έχει πάντα πέραση...".

Διαβάζοντας την υπέροχη παρουσίασή σου Ονειρευτή, αυτό ακριβώς σκεφτόμουν. Ποιος θα 'θελε να δημοσιοποιηθούν τα αυστηρώς προσωπικά emails/sms του (δεν νομίζω να χρησιμοποιεί κανείς ακόμη ταχυδρομείο); Λίγο άδικο (ή και ανήθικο) αυτό που κάνουν στους διάσημους συγγραφείς, και μάλιστα μετά τον θάνατό τους - τους εκθέτουν όπως δεν θα επέλεγαν ποτέ οι ίδιοι να εκτεθούν. Ακόμα και στα ριάλιτι, οι συμμετέχοντες έχουν διαλέξει να πάρουν μέρος, δεν τους αναγκάζει κανείς.
(Δεν το παίζω υπεράνω, θα το διάβαζα ευχαρίστως)

 

[Χρυσηίδα]

Την "κυνική" ατάκα περί ριάλιτι εγώ πρέπει να την έχω γράψει... Έτσι το νιώθω, όμως, και δεν νομίζω ότι βγάζει κυνισμό. Δεν θα ήθελα με τίποτα, όταν πεθάνω, να πιάσει κάποιος και να διαβάσει τις προσωπικές μου σημειώσεις ή τα γράμματα που πιθανόν να έστειλα σε κάποιον. Πόσο μάλλον να τα εκδώσει και να τα διαβάσει όλος ο κόσμος!!!!!!!!!! Ούτε και διαβάζω ποτέ μου παρόμοιου τύπου βιβλία πια. Είναι άποψή μου και ελπίζω να επιτρέπεται

Έχω γράψει κατά καιρούς στη λέσχη ότι είμαι αντίθετη με ό,τι λέγεται περί της ιδιωτικής ζωής των καλλιτεχνών. Θυμάμαι κάποτε η Φένια είχε πει για κάποιον (μπορεί να ήταν ο Σαρτρ, αλλά μπορεί και να μη θυμάμαι καλά) ότι ήταν βρομιάρης... Η Τραβιάτα πολύ πιο πρόσφατα είχε πει ότι η Σέλλεϋ έγραψε τον Φρανκεστάιν υπό την επήρεια ναρκωτικών. Όλα αυτά τα σχόλια δε μου αρέσουν, δε με αφορούν και τα θεωρώ "ριάλιτι". Εννοείται ότι φροντίζω να δηλώνω πάντα την αντίθεσή μου προς αυτού του τύπου τις πληροφορίες, γιατί γι' αυτό είμαστε εδώ, για να συζητάμε τα γούστα μας. Εμένα με ενδιαφέρει το έργο του καλλιτέχνη σαν έργο. Το τι κάνει ο καθένας στη ζωή του, δε με αφορά καθόλου και δεν ασχολούμαι. Είναι τόσο απλό και καθόλου κυνικό, πιστεύω.

Για τους καλλιτέχνες μου αρκεί να γνωρίζω εποχή, εθνικότητα και συνολικό έργο, πράγματα δηλαδή που με βοηθάνε να προσεγγίσω και να αξιολογήσω το έργο τους. Τώρα αν ο Παπαδιαμάντης ήταν μπεκρούλιακας και πέθανε παρθένος ή αν η Γουλφ ήταν λεσβία, είναι λεπτομέρειες που δεν μου προσφέρουν τίποτα. Όταν ο ένας έχει προσφέρει στον κόσμο τη Φόνισσα και η άλλη την Κυρία Ντάλογουεη, τι να λέμε; Εγώ προσωπικά, δε θέλω να λέμε. Έτσι απλά

Η συγκεκριμένη στάση ζωής δεν αφορά μονάχα τους καλλιτέχνες, αλλά όλο τον κόσμο. Δε με αφορά τι κάνει ο άλλος πίσω από την πόρτα του και τσαντίζομαι όταν αναγκάζομαι με οποιονδήποτε τρόπο να το μάθω. Δεν θέλω να κρυφοκοιτάζω, δεν θέλω κάποιος να με κάνει να σκύψω στην κλειδαρότρυπα. Τώρα αν αυτό αρέσει στον περισσότερο κόσμο, το κατανοώ. Και οι 50 Αποχρώσεις έγιναν μπεστ σέλλερ, δεν σημαίνει ότι πρέπει σώνει και καλά να μου αρέσουν, ούτε - ακόμα περισσότερο - ότι τα σχόλιά μου είναι κυνικά...

 

[Ονειρευτής]

Γράφω στην παρουσίαση του βιβλίου:

Στο βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη με τίτλο : «Γράμματα στην Νόρα» αποτυπώνεται μέσα από τις επιστολές του μεγάλου συγγραφέα προς την αγαπημένη του, ένα δημιουργικό πνεύμα σε συνεχή έξαρση, αποκαλύπτοντας συναισθήματα και εμπειρίες που τόσο εξαίσια μετουσιώθηκαν κυρίως στο έργο του Οδυσσέας. [...] Οι διαδοχικές της ενσαρκώσεις – Γκρέτα Κονρόυ στους Νεκρούς, Μπέρτα στους Εξόριστους, Μόλλυ Μπλούμ στον Οδυσσέα, Άννα Λίβια Πλουραμπέλ στο Finnegans’ Wake – απηχούν την αντίληψη του Τζόυς για την θηλυκή εκδοχή του κόσμου όπως την είδε να κρυσταλλώνεται στην βιοτική διαδρομή της γυναίκας του· όσο για το ασθματικό, διακεκομμένο συνειρμικό, ανεκζήτητο και ακαλλώπιστο ύφος πολλών από τους γυναικείους μονολόγους του Οδυσσέα, αυτό αδιαμφισβήτητα έλκει την καταγωγή του από το επιστολικό ιδίωμα της Νόρας.

Για κάποιον όχι απλά αναγνώστη, αλλά μελετητή του έργου του Τζόυς, όπως και για κάθε άλλον καλλιτέχνη παρόμοιου βεληνεκούς, κάθε πτυχή της ζωής του παρουσιάζει ενδιαφέρον, αν στηρίζεται φυσικά σε αληθινές και τεκμηριωμένες μαρτυρίες και δεν είναι αποκυήματα της φαντασίας του καθενός αναλυτή –κριτικού που επιθυμεί διακαώς να κάνει αισθητή την παρουσία του διαμέσου της σκιά τού δημιουργού που το έργο του διαπραγματεύεται.

Το βιβλίο της παρουσίασης μου «Οι επιστολές στην Νόρα» του Τζόυς για κάποιον που θα το διαβάσει, ίσως να αποκαλύψει πτυχές της προσωπικότητας του αγαπημένου αυτού συγγραφέα, που θα τον βοηθήσουν να αντιληφθεί μέσα από μια διαφορετική προσέγγιση το ιδιαίτερα πολύπλοκο και δυσνόητο έργο του, εμβαθύνοντας σ’ αυτό και κατανοώντας έτσι καλύτερα την προσωπικότητα του δημιουργού, διαμέσου της αλληλογραφίας του με την γυναίκα που στάθηκε φάρος για αυτόν μέχρι το τέλος της ζωής του.

Φυσικά για κάθε δημιουργό υπάρχει και διαφορετικού είδους αλληλογραφία. Κυκλοφορεί επί παραδείγματι η αλληλογραφία του Αϊνστάιν με τον Καραθεοδωρή, η πολύ ενδιαφέρουσα αλληλογραφία του Ξενόπουλου στο «Χρονολόγιο και Λεύκωμα» που συγκέντρωσε ο Δ.Μ. Μουσμούτης, η ερωτική αλληλογράφια του Κάφκα στην Φελίτσε και στην Μιλένα, η αλληλογραφία του Μητρόπουλου στον Καβάφη, η αλληλογραφία των Στυλιανού Αλεξίου - Ζήσιμου Λορεντζάτου στο εξαιρετικό βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Βικελαία , Δημοτική Βιβλιοθήκη» (2010) με τίτλο «Αλληλογραφία», η αλληλογραφία του Καββαδία με τον Καραγάτση, από τις εκδόσεις «Άγρα», η αλληλογραφία του Παλαμά, η αλληλογραφία του Παπαδιαμάντη, η αλληλογραφία του Σεφέρη με την Μαρώ, η αλληλογραφία του Μαγιακόφσκι με την Λιλί Μπρικ από τις εκδόσεις «Άγκυρα» όπου χαρακτηριστικά αναγράφεται στο οπισθόφυλλο: «Ο ποιητής, η μούσα κι η επανάσταση. Δυο άνθρωποι. Δυο εραστές. Ένας έρωτας θανάσιμος στη δίνη της ιστορίας. Λέξεις, φαινομενικά αθώες, κρύβουν μέσα τους το πάθος. Λέξεις μαχαίρια, λέξεις σφαίρες, λέξεις πυρακτωμένα έλκη στοχεύουν τον άλλον. Μια σειρά επιστολών μεταξύ των εραστών, μας φανερώνουν τον πόθο, τον έρωτα, τη ζήλια, την έμπνευση, το αναπόδραστο επικείμενο τέλος. Ένας έρωτας που ξεκίνησε με ένα ποίημα και τελείωσε με μια σφαίρα στον κρόταφο.», η αλληλογραφία του Ρεμπώ με τον Βερλαίν, η αλληλογραφία του Γκόργκι με τον Τσέκωφ από τις εκδόσεις Printa, η αλληλογραφία του Αντρέ Ζιντ με τον Μαρσέλ Προύστ από τις εκδόσεις ΜΙΕΤ – Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης – η αλληλογραφία του μεγάλου Ντοστογιέφσκι που αποτελεί το προσωπικό του ημερολόγιο - ενώ ο Λεόν Τολστόι κρατούσε συστηματικά αυτοβιογραφικές σημειώσεις, και τόσες άλλες που δεν είναι νομίζω του παρόντος να αναπτύξω και που για ένα μελετητή αποτελούν μια πολύ ενδιαφέρουσα πηγή πληροφοριών όσον αφορά την προσωπικότητα ενός δημιουργού, όπως επίσης συντελούν αποτελεσματικά σε μια διαφορετική οπτική θεώρηση επάνω στο έργο του - υπό την προϋπόθεση φυσικά πως δεν παραβιάζονται ρητές και κατηγορηματικές επιθυμίες του για την μη δημοσίευση τους - αφού για το αρχείο του εκάστοτε δημιουργού αυτού του είδους οι προσωπικές συγγραφικές δραστηριότητες, αν υπάρχουν, αποτελούν, κατά την άποψη μου, αναπόσπαστο στοιχείο του έργου τους.

Το αν αντιμετωπίζονται τώρα ετούτες οι επιστολές ως "ριάλιτι που πουλάει", όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε από την Χρυσηίδα, αυτό μάλλον θα πρέπει να αναχθεί περισσότερο στο γεγονός τού πως εκλαμβάνονται σύμφωνα με τις προσωπικές πεποιθήσεις του εκάστοτε αναγνώστη, αυτού του είδους οι συγγραφικές δραστηριότητες γνωστών και καταξιωμένων παγκοσμίως ανθρώπων της Τέχνης του Πνεύματος και του Πολιτισμού.

Με την ίδια λογική ίσως δεν θα πρέπει να κυκλοφορούν μεταγενέστερα, ηχογραφημένα μα ακυκλοφόρητα σε δίσκους, τραγούδια μουσικών συγκροτημάτων ή καλλιτεχνών μετά τον θάνατό τους, ή ποιήματα και πεζά διαφόρων λογοτεχνών, που θεωρήθηκαν από τους ίδιους πως δεν θα έπρεπε ποτέ να εκδοθούν. Οι αντίστοιχες κυκλοφορίες αν δημοσιευτούν - φυσικά μετά την συναίνεση και κατοχύρωση επί των πνευματικών δικαιωμάτων στους άμεσους διαχειριστές των έργων τους - εναπόκεινται όπως προανέφερα στις προσωπικές πεποιθήσεις του καθενός στο πως θα εκληφθούν.

Από κει και πέρα αν κάποιος πιστεύει πως το έργο του θα μείνει διαχρονικό, κάτι που εύχομαι ειλικρινώς σε όσους διατύπωσαν την επιθυμία πως δεν θα ήθελαν να δημοσιευτούν οι προσωπικές τους σκέψεις εν είδη αλληλογραφίας, ή ημερολογίου ή emails/sms ή και εγώ δεν ξέρω τι άλλο, στο ευρύ κοινό, είναι δικαίωμα του και μπορεί με νομικά μέσα τούτο να το εξασφαλίσει, αφήνοντας ρητές οδηγίες στους άμεσους κληρονόμους του.
Μα εγώ όμως δεν αναφέρομαι σε τέτοιες περιπτώσεις γιατί δεν μ’ ενδιαφέρουν. Εγώ αναφέρθηκα και παρουσίασα ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα και αφορά την αλληλογραφία ενός δυσκολονόητου συγγραφέα με παγκόσμια αποδοχή, απέναντι σε μια γυναίκα που στάθηκε η κύρια έμπνευση στο έργο του, και που προσωπικά με βοήθησε να αντιληφθώ την ευαισθησία και τον ερωτισμό της ιδιοσυγκρασίας του μέσα από την ερωτική του αλληλογραφία, βοηθώντας με έτσι να σταθώ για ακόμα μια φορά απέναντι στον συγκεκριμένο δημιουργό και στο έργο του, με μια τελείως διαφορετική αντίληψη.

Είπα πως δεν θα τοποθετηθώ στο πως αντιλαμβάνεται ο καθένας αυτού του είδους τις εκδοτικές κυκλοφορίες, αφού είναι αναφαίρετο δικαίωμα του να τις θεωρεί σύμφωνα με τα προσωπικά του κριτήρια, μα θα αφήσω σε όσους διαβάσουν την ανάγνωση των επιστολών προς την Νόρα, του Τζέιμς Τζόυς, να το πράξει αντ’ εμού. Όσοι εξέφρασαν τις απόψεις τους στο νήμα μέχρι στιγμής, εξαιρουμένης της Καλλιπύγου, υποθέτω πως τις διατύπωσαν χωρίς να έχουν διαβάσει το συγκεκριμένο βιβλίο. Αν νομίζουν πως τους ενδιαφέρει η ανάγνωση του, όπως εκφράστηκε κυρίως από την Σαν παραμύθι, ας το διαβάσουν πρωτίστως και αφού το πράξουν ας τοποθετηθούν, ειδάλλως κάθε διαφορετική προσέγγιση στο εν λόγω νήμα, θεωρώ πως είναι εκτός θέματος και δεν αφορά την παρουσίασή μου.

Κλείνω λοιπόν αφήνοντας το Τζόυς να μιλήσει αντ’ εμού μ’ ένα επίκαιρο απόσπασμα:

1[SUP]η[/SUP] Νοεμβρίου 1909
[…] Επίσης ετοιμάζω ένα ξεχωριστό Χριστουγεννιάτικο δώρο για σένα. Έχω αγοράσει ειδικά κομμένες σελίδες περγαμηνής και αντιγράφω εκεί όλο το ποιητικό μου βιβλίο με ανεξήτηλη ινδική μελάνη. Ύστερα θα τις βιβλιοδετήσω με έναν παράξενο τρόπο που μου αρέσει και αυτό το βιβλίο θα ζήσει εκατοντάδες χρόνια. Θα κάψω όλα τα άλλα χειρόγραφα των στίχων μου ώστε εσύ να έχεις το μόνο που θα υπάρχει. Είναι πολύ δύσκολο να γράφεις σε περγαμηνή, όμως δουλεύω επίμονα με την ελπίδα να δώσω χαρά στην γυναίκα που αγαπώ.[…]
JIM

22 Δεκεμβρίου 1909
Νόρα αγαπημένη μου. Σου στέλνω εξπρές και συστημένο ένα δώρο για τα Χριστούγεννα*. Είναι το καλύτερο που μπορώ να σου προσφέρω (κι όμως φτωχικό όσο να πεις) σαν ευχαριστήριο για την ειλικρινή, αφοσιωμένη, πιστή σου αγάπη.[…] Ίσως τούτο το βιβλίο που σου στέλνω να ζήσει πιο πολύ από μένα κι από σένα. Ίσως μια μέρα τα δάκτυλα ενός νεαρού άντρα ή μια νεαρής γυναίκας ( των παιδιών των παιδιών μας) να ξεφυλλίσουν ευλαβικά τα φύλλα της περγαμηνής, όταν πια οι δύο εραστές που τα αρχικά τους είναι χαραγμένα στο κάλυμμα, θα ' χουν χαθεί από καιρό.. τίποτα δεν θα έχει μείνει τότε αγαπημένη μου, απ’ τα φτωχά μας κορμιά που τα συντάραζαν τα πάθη και ποιος να ξέρει που θα βρίσκονται δυο ψυχές που συνεννοούνταν μονάχα με το βλέμμα. Θα ‘θελα να προσευχηθώ στον Θεό η ψυχή μου να παρασυρθεί από τον άνεμο, κι αν ο Θεός θελήσει, ν’ αφήσει την πνοή μου να χαϊδεύει απαλά, αιώνια, ένα παράξενο μοναχικό γαλάζιο λουλουδάκι, μουσκεμένο στην βροχή, σ’ έναν έρημο χερσότοπο του Ώγκριμ ή του Όρανμορ.
JIM

* Το βιβλιοδετημένο χειρόγραφο της ποιητική του συλλογής «Μουσική Δωματίου»

 

[Χρυσηίδα]

Ονειρευτή, έκανες μια εξαιρετική παρουσίαση, την οποία συνεχίζεις να εμπλουτίζεις με νέα στοιχεία. Δεν έφερα κάποια αντίρρηση πάνω σ' αυτό. Γενικότερα δεν έφερα καμία μα καμία αντίρρηση σε ό,τι λέγεται εδώ. Μονάχα προσπάθησα να εξηγήσω πώς το βλέπω εγώ (δεν θα συμμετείχα ποτέ στην παρούσα συζήτηση αν δεν έβλεπα κατά τύχη το σχόλιό μου στην πρώτη ανάρτηση να χαρακτηρίζεται ως κυνικό).

Δεν κατηγορώ ούτε το βιβλίο, ούτε τους αναγνώστες του, ούτε τίποτα. Εξηγώ πώς το βλέπω εγώ με παραδείγματα μάλιστα που ξεφεύγουν από το συγκεκριμένο βιβλίο. Ελπίζω να είναι κατανοητό τόσο αυτό, όσο και ότι δεν έχω καμία βλέψη να γίνω Τζαίημς Τζόϋς. Για όνομα...