ετυμολογία της λέξης "άνθρωπος"

[Αντέρωτας]

"ολοι" ξερουμε οτι η λεξη ανθρωπος προερχεται απο το "ανω θρωσκω"

προσφατα διαβασα οτι βγαινει απο το "ανδρα οπωπα"

Μηπως το πρωτο προκειται για "λαϊκή" παρετυμολογία; Το δευτερο φαινεται πιο λογικο γιατι το "θρωσκω" δεν εχει "π"

αν και μπορει να εχει σε αλλο τυπο του ρηματος, γιατι ουτε και το "ορω" απο οπου βγαινει το "οπωπα" δεν εχει "π"

 

[Δρ Μωσέ]

Αγαπητέ μου,

Η εύλογη απορία σας μου δίνει την ευκαιρία να επαναλάβω (βιαστικά, δυστυχώς, λόγω μόνιμης έλλειψης χρόνου) ότι μερικές δημοφιλείς ερμηνείες που ίσως μας γοητεύουν ή έχουμε ακούσει από δασκάλους μας στο παρελθόν είναι σαφώς παρετυμολογικές. Η λ. ἄνθρωπος δεν σχετίζεται ούτε με το ἄνω ούτε με το θρώσκω ούτε με τη φρ. ἄνδρα ὄπωπα, καθώς αυτό προσκρούει στους μορφολογικούς κανόνες τής αρχαίας γλώσσας.

Ο μυκηναϊκός τύπος a-to-ro-qo (της Γραμμικής Β΄) και η μελέτη παρόμοιων παραγώγων έχουν οδηγήσει την ιστορική γλωσσολογία στην ανάλυση ἄνθρωπος < *ἄνδρ-ωπος «αυτός που έχει όψη ή πρόσωπο άνδρα» (όπως μπορείτε να δείτε στα λεξικογραφικά έργα). Το παραγωγικό τέρμα -ωπος είναι χαρακτηριστικό επιθέτων που δηλώνουν ομοιότητα, απαντά δε και στο ουσ. πρόσ-ωπον.

Προσέξτε επίσης ότι το αρχ. ἀνήρ, ἀνδρός σήμαινε συγχρόνως «άνδρας - άνθρωπος», πράγμα που αποτελεί κοινό τόπο σε πολλές σύγχρονες γλώσσες (π.χ. αγγλ. man, γαλλ. homme, ισπ. hombre, ιταλ. uomo κ.ά.).

Ελπίζω οι πληροφορίες αυτές να απαντούν στο ερώτημά σας.
Ευχαριστώ.

 

[Φαροφύλακας]

Πολύ καλή η ερώτησή του Αντέρωτα, καθώς πρόκειται για μια παρετυμολογία που έχει εξαπλωθεί στο πανελλήνιο, κι ευχαριστούμε τον Δρ. Μωσέ για την καταρτισμένη απάντηση.

Αυτό πάντως που με συγκινεί με την λέξη άνθρωπος είναι που είναι τόσο παλιά, που έχει συνοδεύσει τον Έλληνα μέσ’ στις χιλιετίες. Βρίσκεις λέξεις όπως άνθρωπος, χρυσός, τόσο, παράξενα συλλαβισμένες μ’ εκείνα τα όμορφα σύμβολα της Γραμμικής Β΄ και στέκεις μαγεμένος, πώς τάχα γίνεται μια λέξη να έχει τόσην αντοχή στον χρόνο, πώς γίνεται να έχει ριζωθεί τόσο βαθιά στον λογισμό μας.

Είναι σαν εκείνες τις αρχαίες ασπίδες που βλέπεις ξανασυναρμολογημένες σε κάποιο μουσείο. Το σίδερο είναι σκουριασμένο κι έχει χάσει τελείως το σχήμα του. Όμως το χρυσάφι είναι λαμπερό όπως τότε που η ασπίδα ήταν καινούργια. Ίσως λίγο τσαλακωμένο εδώ κι εκεί μα κρατά και την παραμικρή λεπτομέρεια τού καλλιτέχνη που το δούλεψε, όμορφο κι ανθεκτικό μεσ’ στις χιλιετηρίδες.

Έτσι κάποιες λέξεις λοιπόν, φτιαγμένες από χρυσάφι.

 

[Αντέρωτας]

Επιτελους, μαθαμε την ετυμολογια μιας απο τις πιο κοινες λεξεις της ομιλιας μας

Απο τα παραπανω συμπεραινω οτι η εξηγηση που ακουσα ανδρα οπωπα δεν ειναι ακριβως σωστη, αλλα παντως ειναι "πιο" σωστή, αφου τουλάχιστον εχει τις σωστες ριζες (ανηρ αντί για άνω και οπ- αντί για θρώσκω). Προφανώς αυτός που το έγραψε έτσι να είχε υπόψη του τη σωστή, αλλά να μη θυμότανκαλά τον ακριβή τύπο και να την έγραψε λάθος

 

[Ασημενια]

Η εκδοχή του "όπωπα" προέρχεται από τον Κρατύλο του Πλάτωνα, και την αναφέρει ο ίδιος ο Σωκράτης (κατά τον Πλάτωνα). Ο Σωκράτης λοιπόν ισχυρίζεται ότι ο άνθρωπος ονομάστηκε έτσι γιατί σε αντίθεση με τα ζώα παρατηρεί προσεκτικά και συλλογίζεται πάνω σ' αυτό που παρατηρεί