Η καθιερωμένη ορθογραφία τής λέξης ήτανε κτίριο, με γιώτα, ενώ εδώ και μερικά χρόνια ανορθώνεται ο τύπος κτήριο, με ήτα.
Είναι μία από τις αλλαγές τής ορθογραφίας που έχει προτείνει ο Μπαμπινιώτης, μεταξύ άλλων στο λεξικό του, βάσει μιας πιο ορθής ετυμολόγησης.
Η λέξη γραφόταν με γιώτα προφανώς επειδή αναγόταν στο ρ. κτίζω. Νομίζω πως πράγματι το μυαλό κάνει μια τέτοια (ατεκμηρίωτη) σύνδεση με το κτίζω και αντιπαραβολή με το κτίσμα όμως ο Μπαμπινιώτης παρατηρεί πως "το ρ. κτίζω δεν μπορεί να δώσει παράγωγα με ανύπαρκτη κατάληξη -ριο! Το κτίζω θα μπορούσε μόνο να δώσει κτιστήριο (πβ. φροντίζω – φροντιστήριο, καθαρίζω – καθαριστήριο, σκαλίζω – σκαλιστήρι(ο) κ.τ.ό.), τύπος που ούτε αυτός μαρτυρείται να υπάρχει." Έτσι λοιπόν φαίνεται πως η λέξη παράγεται είτε από το ρ. οικητήριο είτε από το ευκτήριον (οίκημα) και σε οποιαδήποτε από τις δύο περιπτώσεις θα πρέπει να γραφτεί με ήτα.
Ο Σαραντάκος, πάντως, σημειώνει:
"Έπειτα, δεν είναι ακριβές ότι δεν μαρτυρείται λέξη ‘κτιστήριο’ αφού βρίσκω ‘κτιστήριν’ στο Μεσαιωνικό λεξικό του Κριαρά (απαντά στο έμμετρο μυθιστόρημα Ιμπέριος και Μαργαρώνα) Δηλαδή, δεν αποκλείεται εντελώς το κτίριο να έχει προκύψει από απλολογία του ‘κτιστήριο’ υπό την επιρροή του ‘κτίσμα’."
Κι ενώ από ετυμολογική σκοπιά, και κατά τους γλωσσολόγους, φαίνεται πως ο τύπος κτήριο είναι ο σωστός, υπάρχει κι ο αντίλογος αυτών που λεν πως ο τ. κτίριο αποτελεί την καθιερωμένη ιστορική ορθογραφία, που έχει μια μεγάλη διαδρομή μέσ' στον χρόνο, και θα πρέπει να τον κρατήσουμε έτσι.
Είναι ένα μεγάλο θέμα αυτό με τις ορθογραφικές διορθώσεις τού Μπαμπινιώτη βάσει ενός ορθότερου ετυμολογικού προσδιορισμού. Προσωπικά δεν έχω καταλήξει ακόμα πάνω στο γενικότερο θέμα. Μου φαίνεται αρκετά λογικό να διορθώσουμε την ορθογραφία σε τέτοιες περιπτώσεις και στην δική μου αντίληψη η συγκεκριμένη ιστορική ορθογραφία είναι μάλλον... ιστορική ανορθογραφία. Από την άλλη σε πολλές περιπτώσεις οι προτάσεις Μπαμπινιώτη έρχονται να κοντράρουν στο οπτικό αισθητήριο τού κόσμου όπως π.χ. στο αγώρι και στο ρωδάκινο.
Πάντως όσον αφορά το κτήριο, προσωπικά έχω υιοθετήσει την διόρθωση καθώς βλέπω πως έχει πια αρκετή διάδοση. Από ότι φαίνεται πάντως καί οι δύο τύποι μπορούν να θεωρηθούν σωστοί, ο ένας ως ιστορικός τύπος, ο άλλος ως ετυμολογικά ορθότερος.
Είναι μία από τις αλλαγές τής ορθογραφίας που έχει προτείνει ο Μπαμπινιώτης, μεταξύ άλλων στο λεξικό του, βάσει μιας πιο ορθής ετυμολόγησης.
Η λέξη γραφόταν με γιώτα προφανώς επειδή αναγόταν στο ρ. κτίζω. Νομίζω πως πράγματι το μυαλό κάνει μια τέτοια (ατεκμηρίωτη) σύνδεση με το κτίζω και αντιπαραβολή με το κτίσμα όμως ο Μπαμπινιώτης παρατηρεί πως "το ρ. κτίζω δεν μπορεί να δώσει παράγωγα με ανύπαρκτη κατάληξη -ριο! Το κτίζω θα μπορούσε μόνο να δώσει κτιστήριο (πβ. φροντίζω – φροντιστήριο, καθαρίζω – καθαριστήριο, σκαλίζω – σκαλιστήρι(ο) κ.τ.ό.), τύπος που ούτε αυτός μαρτυρείται να υπάρχει." Έτσι λοιπόν φαίνεται πως η λέξη παράγεται είτε από το ρ. οικητήριο είτε από το ευκτήριον (οίκημα) και σε οποιαδήποτε από τις δύο περιπτώσεις θα πρέπει να γραφτεί με ήτα.
Ο Σαραντάκος, πάντως, σημειώνει:
"Έπειτα, δεν είναι ακριβές ότι δεν μαρτυρείται λέξη ‘κτιστήριο’ αφού βρίσκω ‘κτιστήριν’ στο Μεσαιωνικό λεξικό του Κριαρά (απαντά στο έμμετρο μυθιστόρημα Ιμπέριος και Μαργαρώνα) Δηλαδή, δεν αποκλείεται εντελώς το κτίριο να έχει προκύψει από απλολογία του ‘κτιστήριο’ υπό την επιρροή του ‘κτίσμα’."
Κι ενώ από ετυμολογική σκοπιά, και κατά τους γλωσσολόγους, φαίνεται πως ο τύπος κτήριο είναι ο σωστός, υπάρχει κι ο αντίλογος αυτών που λεν πως ο τ. κτίριο αποτελεί την καθιερωμένη ιστορική ορθογραφία, που έχει μια μεγάλη διαδρομή μέσ' στον χρόνο, και θα πρέπει να τον κρατήσουμε έτσι.
Είναι ένα μεγάλο θέμα αυτό με τις ορθογραφικές διορθώσεις τού Μπαμπινιώτη βάσει ενός ορθότερου ετυμολογικού προσδιορισμού. Προσωπικά δεν έχω καταλήξει ακόμα πάνω στο γενικότερο θέμα. Μου φαίνεται αρκετά λογικό να διορθώσουμε την ορθογραφία σε τέτοιες περιπτώσεις και στην δική μου αντίληψη η συγκεκριμένη ιστορική ορθογραφία είναι μάλλον... ιστορική ανορθογραφία. Από την άλλη σε πολλές περιπτώσεις οι προτάσεις Μπαμπινιώτη έρχονται να κοντράρουν στο οπτικό αισθητήριο τού κόσμου όπως π.χ. στο αγώρι και στο ρωδάκινο.
Πάντως όσον αφορά το κτήριο, προσωπικά έχω υιοθετήσει την διόρθωση καθώς βλέπω πως έχει πια αρκετή διάδοση. Από ότι φαίνεται πάντως καί οι δύο τύποι μπορούν να θεωρηθούν σωστοί, ο ένας ως ιστορικός τύπος, ο άλλος ως ετυμολογικά ορθότερος.