κτήριο ή κτίριο; => καί τα δύο

Φαροφύλακας

Απαρέμφατος Δροσουλίτης του πιο Μόρμυρου Φθόγγου
Προσωπικό λέσχης
Η καθιερωμένη ορθογραφία τής λέξης ήτανε κτίριο, με γιώτα, ενώ εδώ και μερικά χρόνια ανορθώνεται ο τύπος κτήριο, με ήτα.

Είναι μία από τις αλλαγές τής ορθογραφίας που έχει προτείνει ο Μπαμπινιώτης, μεταξύ άλλων στο λεξικό του, βάσει μιας πιο ορθής ετυμολόγησης.

Η λέξη γραφόταν με γιώτα προφανώς επειδή αναγόταν στο ρ. κτίζω. Νομίζω πως πράγματι το μυαλό κάνει μια τέτοια (ατεκμηρίωτη) σύνδεση με το κτίζω και αντιπαραβολή με το κτίσμα όμως ο Μπαμπινιώτης παρατηρεί πως "το ρ. κτίζω δεν μπορεί να δώσει παράγωγα με ανύπαρκτη κατάληξη -ριο! Το κτίζω θα μπορούσε μόνο να δώσει κτιστήριο (πβ. φροντίζω – φροντιστήριο, καθαρίζω – καθαριστήριο, σκαλίζω – σκαλιστήρι(ο) κ.τ.ό.), τύπος που ούτε αυτός μαρτυρείται να υπάρχει." Έτσι λοιπόν φαίνεται πως η λέξη παράγεται είτε από το ρ. οικητήριο είτε από το ευκτήριον (οίκημα) και σε οποιαδήποτε από τις δύο περιπτώσεις θα πρέπει να γραφτεί με ήτα.

Ο Σαραντάκος, πάντως, σημειώνει:
"Έπειτα, δεν είναι ακριβές ότι δεν μαρτυρείται λέξη ‘κτιστήριο’ αφού βρίσκω ‘κτιστήριν’ στο Μεσαιωνικό λεξικό του Κριαρά (απαντά στο έμμετρο μυθιστόρημα Ιμπέριος και Μαργαρώνα) Δηλαδή, δεν αποκλείεται εντελώς το κτίριο να έχει προκύψει από απλολογία του ‘κτιστήριο’ υπό την επιρροή του ‘κτίσμα’."

Κι ενώ από ετυμολογική σκοπιά, και κατά τους γλωσσολόγους, φαίνεται πως ο τύπος κτήριο είναι ο σωστός, υπάρχει κι ο αντίλογος αυτών που λεν πως ο τ. κτίριο αποτελεί την καθιερωμένη ιστορική ορθογραφία, που έχει μια μεγάλη διαδρομή μέσ' στον χρόνο, και θα πρέπει να τον κρατήσουμε έτσι.

Είναι ένα μεγάλο θέμα αυτό με τις ορθογραφικές διορθώσεις τού Μπαμπινιώτη βάσει ενός ορθότερου ετυμολογικού προσδιορισμού. Προσωπικά δεν έχω καταλήξει ακόμα πάνω στο γενικότερο θέμα. Μου φαίνεται αρκετά λογικό να διορθώσουμε την ορθογραφία σε τέτοιες περιπτώσεις και στην δική μου αντίληψη η συγκεκριμένη ιστορική ορθογραφία είναι μάλλον... ιστορική ανορθογραφία. Από την άλλη σε πολλές περιπτώσεις οι προτάσεις Μπαμπινιώτη έρχονται να κοντράρουν στο οπτικό αισθητήριο τού κόσμου όπως π.χ. στο αγώρι και στο ρωδάκινο.

Πάντως όσον αφορά το κτήριο, προσωπικά έχω υιοθετήσει την διόρθωση καθώς βλέπω πως έχει πια αρκετή διάδοση. Από ότι φαίνεται πάντως καί οι δύο τύποι μπορούν να θεωρηθούν σωστοί, ο ένας ως ιστορικός τύπος, ο άλλος ως ετυμολογικά ορθότερος.
 

Λορένα

Πολεμίστρια του Φωτός
Το προσεξα και εγω αυτο..

Εδω και καιρο, διαπιστωνω πως πολλες λεξεις δεν θυμαμαι πως γραφονται, και κανω συνεχεια λαθη.

Τελικα διαπιστωνω πως ειναι γιατι αλλαζει η ορθογραφια τους.

Εχω μεινει ακομη στο "τρενο" παντως.. :))))
 
Εγώ το γράφω (ακόμα) κτ-ί-ριο. Είναι μια λέξη που με ταλαιπώρησε αρκετά, ιδίως όταν χρειάστηκε να την επαναλάβω αρκετές φορές σε ένα κείμενο. Υιοθέτησα την απλούστερη γραφή, αφού διάβασα και τις απόψεις αρκετών επιστημόνων, κυρίως στο διαδίκτυο. Για την κατάληξη -τήριο, παραπέμπω σε μια ακόμα λέξη-εξαίρεση, το "μαρτύριο".
 
Λοιπον.. αυτο το κτηριο ή κτιριο, οσες φορες και να το κοιταξω δεν μπορω να ξεχωρισω ποιο ειναι το σωστο. Εννοωντας πως επειδη ειμαι οπτικος τυπος, κανενα δεν μου καθεται καλα. Σαν να εχω την εντυπωση πως υπαρχει και αλλος τροπος ορθογραφιας που μου διαφευγει :ωιμέ: Σιγουρα δεν υπαρχει; :μαναι:
 
Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου (δεκαετία ’80) έμαθα να γράφω τη λέξη κτίριο με ι. Πολύ αργότερα κατά την επαγγελματική μου σταδιοδρομία διαπίστωσα πως σε νέα συγγράμματα η λέξη γραφόταν και με η, κάτι που θεωρούσα μέχρι πρότινος ως τυπογραφικό λάθος. Μάλιστα στη δευτεροβάθμια τεχνική εκπαίδευση, ο τίτλος του σχετικού με το μάθημα βιβλίου αναγράφεται ως : "ΚΤΗΡΙΑΚΑ ΕΡΓΑ".

Προσωπικά με ξενίζει το η στη γραφή της συγκεκριμένης λέξης και δεν το χρησιμοποιώ άσχετα αν θεωρείται ορθότερη ορθογραφικά, όπως με ξενίζει επίσης και η λέξη «Οπλισμένο Σκυρόδεμα», όταν γράφεται με ω (Ωπλισμένο Σκυρόδεμα), κάτι που συνηθίζεται ευρέως τα τελευταία χρόνια.
 
μου θυμισες μια καθηγητρια στο τει που μας ελεγε οτι το κτηριο γραφεται με η γιατι εχει σχεση με το κτημα δηλαδη κατι που ειναι ιδιοκτησια μας
 
ΚΤΙΡΙΟ ....Γενικότερα αλλαγή στην αλλαγή....στο τέλος θα διχαζόμαστε για το πως γράφονται ακόμα και οι πιο απλές λέξεις.!! Αρχικά η γλώσσα μας διαχωριζόταν στα αρχαία και στα νέα ελληνικά....από ότι φαίνεται όμως πάμε και για..τρίτη κατηγορία..!!!!!!!......ΕΛΕΟΣ
 

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Υπήρχαν και τα Βυζαντινά :))))

Σοβαρά, δε νομιζω οτι η ορθογραφια πρεπει να ειναι λογος να διχαζομαστε.
 
Κι όμως Αντέρωτα, είμαστε η μοναδική χώρα στην οποία είχαμε αιματηρά επεισόδια για γλωσσικά θέματα...:μαναι:
Φαντάσου μέχρι που μπορεί να φτάσει το "οπαδιλίκι" ενός λαού...



Αρχικά η γλώσσα μας διαχωριζόταν στα αρχαία και στα νέα ελληνικά
Αρχικά;
Δεν νομίζω ποτέ ότι υπήρχε τέτοιος διαχωρισμός :)
Να έλεγες καθαρεύουσα - δημοτική να το καταλάβω!

Όσο για το κτήριο, ευτυχώς βλέπω παντού σιγά σιγά διορθώνεται η ορθογραφία του και γράφεται ορθώς με 'η'!
 

Φαροφύλακας

Απαρέμφατος Δροσουλίτης του πιο Μόρμυρου Φθόγγου
Προσωπικό λέσχης
ΚΤΙΡΙΟ ....Γενικότερα αλλαγή στην αλλαγή....στο τέλος θα διχαζόμαστε για το πως γράφονται ακόμα και οι πιο απλές λέξεις.!! Αρχικά η γλώσσα μας διαχωριζόταν στα αρχαία και στα νέα ελληνικά....από ότι φαίνεται όμως πάμε και για..τρίτη κατηγορία..!!!!!!!......ΕΛΕΟΣ
Αγαπητή Αριάννα. Ο απλοϊκός διαχωρισμός που δίνεις στην γλώσσα, απλά δεν υφίσταται. Εάν πάρεις να διαβάσεις ένα βιβλίο με την ιστορία της γλώσσας, εκεί θα δεις πως η γλώσσα πέρασε από διάφορες φάσεις και θα μάθεις, για παράδειγμα, για την Κοινή Ελληνιστική, τα Μεσαιωνικά Ελληνικά, κι ίσως αρκετά ενδιαφέρον, πως και τα «Αρχαία Ελληνικά» δεν είναι μια συμπαγής μορφή αλλά υπήρξαν στην αρχαιότητα διάλεκτοι που πορεύονταν παράλληλα (κι αλλού λέγανε θάλασσα, κι αλλού λέγανε θάλαττα).

Την άποψη πως το κτήριο πρέπει να γράφεται με ήτα δεν την εξέφρασε ο περιπτεράς της γωνίας, μήτε βέβαια κάποιος που δεν γνωρίζει τις ιστορικές φάσεις της γλώσσας. Την εξέφρασε επιστήμονας, γλωσσολόγος με βαθύτατη κατάρτιση κι ύστερα από μελέτη που όχι απλά νομιμοποιείται να μιλάει, αλλά οφείλει να το κάνει.

Το να χτυπιόμαστε (το μεγαλείο των απανωτών θαυμαστικών) για «ΕΛΕΟΣ» στο τί είπε ένας επιστήμονας μου θυμίζει τις αντιδράσεις για τον ισχυρισμό του Γαλιλαίου ότι η Γη είναι στρόγγυλη κι "ΕΛΕΟΣ ρε Γκαλιλέο! Η Γη δεν κινείται, λέμε!!!!"
:))))

Βέβαια, εδώ δεν πρόκειται για κάτι ανάλογης βαρύτητας, ευτυχώς. Κι επίσης, εδώ υπάρχουν δύο επιστημονικές σκέψεις, όσον αφορά την ορθογραφία. Η μία που δίνει έμφαση στην ετυμολογία μιας λέξης, κι η άλλη που δίνει έμφαση στην ιστορική ορθογραφία. Έτσι, όντως υπάρχει διχασμός που ξεκινά από τους ίδιους τους γλωσσολόγους και λεξικογράφους.

Μικρό το κακό. Το ποσοστό λέξεων με διττή ορθογραφία είναι αληθινά μικρό μέσα στον πελώριο πλούτο λέξεων της γλώσσας μας. Και ο καιρός θα διευθετήσει κάποιες περιπτώσεις και θα δημιουργήσει νέες.

Οπότε, παρότι δεν υπάρχει κάτι το επιλήψιμο σε έναν επιστήμονα να εκφράζει "διορθωτική" άποψη, σίγουρα δεν βοηθάει όταν εμείς, δίχως καν να καταλαβαίνουμε περί τίνος πρόκειται και δίχως να εμβαθύνουμε, εκφραζόμαστε απόλυτα και φορτισμένα.

Φιλικά όλα αυτά. :)
 
Top