Παπαλουκά Φανή: "Ιστορίες σαν Παραμύθια"

Πριν πολλά χρόνια έπεσε στα χέρια μου (δώρο ήταν), ένας τόμος, με ελληνικά παραμύθια, και ομολογώ πως ενθουσιάστηκα με το περιεχόμενο του. Δεν περίμενα πως είχε εκδοθεί κάτι παρόμοιο. Για την ακρίβεια.. δεν γνώριζα πως υπάρχουν καν, ελληνικά παραμύθια



Τα παραμύθια (είκοσι περίπου τον αριθμό) , είχαν σαν θέμα, ιστορίες από την ελληνική ύπαιθρο, νεράιδες και καλικάντζαρους, καθώς και ιστορίες, όπως πως έγινε ο σκαντζόχοιρος να έχει πολλά αγκάθια, η χελώνα καβούκι κτλ. Περιλάμβανε όμως και την ιστορία της γοργόνας και αδερφής του μεγάλου Αλεξάνδρου, που ρωτά τα καράβια, αν ζει ο αδερφός της.

Εντύπωση μου προκάλεσε το γεγονός, πως σε αντίθεση με τις βόρειες χώρες, που τις νεράιδες τις έχουν για καλές, στην Ελλάδα παρουσιάζονται ως επί το πλείστον σαν κακά στοιχειά, που σου παίρνουν την φωνή, και μπορούν ακόμη και να σε σκοτώσουν αν το θελήσουν. Αν όμως τις πάρεις το μαντήλι που έχουν στα μαλλιά, γίνονται θνητές, και μπορούν ακόμη και να παντρευτούν θνητό άντρα, αρκεί εκείνος να κρύψει καλά το μαντήλι της, για να μην μπορέσει ποτέ να του φύγει.

Ενδεικτικά θα αναφέρω κάποιους τίτλους αυτών, και μια σύντομη περιγραφή

Η Μηλίτσα
Το μικρό κορίτσι, που γίνεται νεράιδα, αλλά μετανιώνει και ξαναγίνεται θνητή

Η Δεκαοχτούρα
Η μικρή ορφανή, που την κατηγόρησε η μητριά της, πως έκλεψε το ένα ψωμί, και έμειναν δεκαεπτά, αντί για δεκαοκτώ, και εκείνη για να ξεφύγει από τα βάσανα της, παρακάλεσε τον θεό, να την μεταμορφώσει σε πουλί, όπως και έκανε.

Η Πλούμπω και η Μαλάμω
Η κλασσική πια ιστορία με την κακία μητριά και την επίσης κακιά κόρη της, και την άλλη κόρη του άντρα της που δεν την συμπαθεί, σε ελληνική έκδοση. Μόνο που εδώ η κακιά κόρη παθαίνει τα χίλια μύρια, από τους καλικαντζάρους σε αντίθεση με την καλή κόρη, που την ανταμείβουν.

Ο λυράρης
Ο νέος που ήθελε να γίνει ο καλύτερος λυράρης, και του έδωσαν την ικανότητα οι νεράιδες. Σε αντάλλαγμα του ζήτησαν το μικρό του δάχτυλο.

Ο Μυλωνάς και το καλικαντζαράκι
Ο Μυλωνάς, που πείραξε το μικρό καλικαντζαράκι, γιατί του χάλασε τον φούρνο, και εκείνο φώναξε τους δικούς του για να τον εκδικηθούν.

Η νεράιδα
Η ιστορία της νεράιδας, που της πήρε το μαντηλι της, ένας νέος όταν την είδε να κανει μπάνιο στο ποταμι. Την παντρευτηκε, και όταν καιρό μετα του πήρε πίσω το μαντηλι, έφυγε.

Και πολλά άλλα..

Λορένα, πολύ ενδιαφέρον. Μήπως μπορείς όμως να μας δώσεις και τα στοιχεία του βιβλίου, όπως τον ακριβή τίτλο και τον εκδοτικό οίκο; Κάτι μου θυμίζουν όλα αυτά που γράφεις...

Ο/Η Λορένα έγραψε:

Εντύπωση μου προκάλεσε το γεγονός, πως σε αντίθεση με τις βόρειες χώρες, που τις νεράιδες τις έχουν για καλές, στην Ελλάδα παρουσιάζονται ως επί το πλείστον σαν κακά στοιχειά, που σου παίρνουν την φωνή, και μπορούν ακόμη και να σε σκοτώσουν αν το θελήσουν. Αν όμως τις πάρεις το μαντήλι που έχουν στα μαλλιά, γίνονται θνητές, και μπορούν ακόμη και να παντρευτούν θνητό άντρα, αρκεί εκείνος να κρύψει καλά το μαντήλι της, για να μην μπορέσει ποτέ να του φύγει.

Click to expand...

Κάτι τέτοιες συγκρίσεις μεταξύ λαογραφικών στοιχείων από διάφορους πολιτισμούς με συναρπάζουν! Όντως αυτή τη διαφορά την έχω διαπιστώσει κι εγώ, και αξίζει να το ψάξει κανείς περισσότερο.

Όσον αφορά την ένωση μιας νεράιδας μ' έναν θνητό άνδρα, το μυαλό μου πήγε κατευθείαν σ' ένα εκπληκτικό μουσικό έργο, το Παραμυθόδραμα ή αλλιώς Με του Μαγιού τα μάγια του κορυφαίου συνθέτη μας Νίκου Σκαλκώτα, έργο το οποίο αφηγείται ακριβώς μία τέτοια ιστορία. Δεν θυμάμαι να γίνεται λόγος για μαντίλι, αλλά θα κοιτάξω το CD μόλις πάω στο σπίτι.
Όποιος αγαπά την "κλασική" μουσική, και έχει την περιέργεια να γνωρίσει ένα απαιτητικό μεν αλλά πολύ όμορφο έργο του Σκαλκώτα, ας γνωρίσει το Παραμυθόδραμα - αξίζει τον κόπο.

Εγω εχω να σας συστήσω τα βιβλία του Νικολάου Γ. Πολίτου "Παραδόσεις".
Πολύ καλά βιβλία όπου καταγράφονται μελέτες περί του βίου και της γλώσσας του ελληνικού λαού.
Αν κάποιος βρει και τη δερματόδετη έκδοση, θα έχει ένα αριστούργημα στη βιβλιοθήκη του.

Λυκαιε σ' ευχαριστούμε για την πολύτιμη πληροφορία. Με βάζεις σε πειρασμό να το αγοράσω το συντομότερο!

Όσο για το Παραμυθόδραμα του Σκαλκώτα (1943-44/1949), βασισμένο σε θεατρικό του Χρήστου Ευελπίδη, πράγματι ο θνητός Θάνος καταφέρνει να κερδίσει τον έρωτα της νεράιδας Αργυρώς κλέβοντας και κρύβοντας το μαντίλι της.

Ο/Η Λυκαιος έγραψε:

Εγω εχω να σας συστήσω τα βιβλία του Νικολάου Γ. Πολίτου "Παραδόσεις".
Πολύ καλά βιβλία όπου καταγράφονται μελέτες περί του βίου και της γλώσσας του ελληνικού λαού.

Click to expand...

Ναι, έχουνε πέσει και στα δικά μου χέρια κι είναι πραγματικά πολύ αξιόλογα βιβλία και ευτυχώς υπήρξαν άνθρωποι σαν τον Νικόλαο Πολίτη που καταπιαστήκανε και διατηρήσανε τους μύθους του ελληνικού λαού.

Επίσης, θυμάμαι ένα άλλο βιβλίο, ίσως τοπική έκδοση, με παραδόσεις της Μυτιλήνης και ίσως και των γύρω νησιών, όπου υπήρχαν πολλές παρόμοιες εξιστορήσεις για τις νεράιδες, παρατεθειμένες όπως τις εξιστόρησαν οι διάφοροι νησιώτες στο τοπικό ιδίωμα, αυτό που συζητούσατε στο σχετικό νημάτιο.

Είναι πραγματικά μαγευτικές ιστορίες και αληθινά μπορώ να δω πως μπορούν να αποτελέσουν πολύ καλή πρώτη ύλη για δημιουργία, όπως για το έργο του Σκαλκώτα που ανέφερε ο Γλωσσολάγνος:

Ο/Η Γλωσσολάγνος έγραψε:

Όσον αφορά την ένωση μιας νεράιδας μ' έναν θνητό άνδρα, το μυαλό μου πήγε κατευθείαν σ' ένα εκπληκτικό μουσικό έργο, το Παραμυθόδραμα ή αλλιώς Με του Μαγιού τα μάγια του κορυφαίου συνθέτη μας Νίκου Σκαλκώτα, έργο το οποίο αφηγείται ακριβώς μία τέτοια ιστορία. Δεν θυμάμαι να γίνεται λόγος για μαντίλι, αλλά θα κοιτάξω το CD μόλις πάω στο σπίτι.
Όποιος αγαπά την "κλασική" μουσική, και έχει την περιέργεια να γνωρίσει ένα απαιτητικό μεν αλλά πολύ όμορφο έργο του Σκαλκώτα, ας γνωρίσει το Παραμυθόδραμα - αξίζει τον κόπο.

Click to expand...

Κι εδώ που τα λέμε, καλέ μου φίλε, μάλλον μόνο τον εαυτό σου βάζεις σε μπελάδες καθώς ήδη κρατώ σημειώσεις και στην επόμενή μας συνάντηση θα σου πω δώσε και σώσε!

Λατρεύω τα κλασικά παραμύθια, αυτά που γέμισαν τη δική μου παιδική ζωή, εκεί που οι Νεράιδες, οι Μάγισσες, τα ξωτικά, πλούτιζαν τη φαντασία, τότε που το φεγγάρι κρυβόταν πίσω από το τσακισμένο δένδρο του βουνού και μετατρέπονταν σε μάγο, άρχοντα, βασιλιά, πρίγκιπα...

Έρχομαι σε δύσκολη θέση να προτείνω κάτι, γιατί θα θεωρηθεί καθαρή διαφήμιση.
Όποιος θέλει, μπορεί να μου το ζητήσει με προσωπικό μήνυμα λοιπόν.

Ο/Η Χίμαιρα έγραψε:

Έρχομαι σε δύσκολη θέση να προτείνω κάτι, γιατί θα θεωρηθεί καθαρή διαφήμιση.
Όποιος θέλει, μπορεί να μου το ζητήσει με προσωπικό μήνυμα λοιπόν.

Click to expand...

Τι εννοείς; Επιτρέπεται να προτείνουμε βιβλία!

Ο/Η Φαροφύλακας έγραψε:

Τι εννοείς; Επιτρέπεται να προτείνουμε βιβλία!

Click to expand...

Εχμ... ναι, αλλά όταν είναι δικά μας είναι κάπως...

Φυσικά και μπορείς να μάς τα προτείνεις. Προσωπικά, με ενδιαφέρον θα ακούσω για βιβλία που συγγράψανε μέλη! )

Εντάξει, αλλά... ομολογώ πως νιώθω λίγο άβολα...
Παίρνουμε βαθιά ανάσα και λέμε...
Μάγισσες και Νεράιδες των Αναμνήσεών μου

Τι γίνεται; Δεν διαβάζουμε πολλά παραμύθια; :D
Εγώ πάντως θα σας προτείνω ένα παραμύθι που διαβάζεται άνετα και από τους μεγάλους. Γιατί κατα την γνώμη μου τα παραμύθια μας βάζουν στον κόσμο των παιδιών και κατ' επέκταση μας φέρνουν πιο κοντά στην φαντασία που την έχουμε ανάγκη.. Και όπως έχει πει και η συγγραφέας του βιβλίου '' Η φαντασία είναι ο ουρανός, η λογική ένα αστέρι είναι μόνο''.

Το παραμύθι που προτείνω είναι το 'Ντιριγκόου - Ντιριμπάι' της Γιολάντας Τσιαμπόκαλου (Sadahzinia) (Εκδόσεις: Καστανιώτη, Εικονογράφηση: Χρήστος Δήμου)

Περίληψη
Kάποιες φορές τα όνειρα γίνονται εφιάλτες. Kρύβονται κάτω απ' το κρεβάτι ή κουνάνε τις κουρτίνες για να μας φοβίσουν. Δύσκολα τα πράγματα! Kαι ποιος να σε πιστέψει; Eυτυχώς που υπάρχουν οι Zουμπάδες! Kάτι μικροκαμωμένα, μαλλιαρά και γελαστά πλασματάκια. Oι Zουμπάδες είναι οι φύλακες των ονείρων σου. Zουμπάνε, ζουλάνε και σκάνε όλα τα κακά όνειρα από τον ύπνο σου. Aν τους φωνάξεις με τη μαγική λέξη «Nτιριγκόου-Nτιριμπάι», θα έρθουν στη στιγμή. Προς το παρόν βρέθηκαν στη Χώρα της Φαντασίας, γιατί νομίσαν πως τα παιδιά δεν τους θέλαν πια. Φτάνουν οι φίλοι τους, φτάνει μια λέξη μαγική, μια μυστική συνταγή, για νά 'ρθουν πίσω στη γη; Ή πρέπει λίγο να θες κι εσύ;

Παιδιά τέτοια ιστορία γνωρίζει η μαμά μου, από την Καλάματα. Λέει ένας έπιασε το μαντίλι μιας νεράιδας και την έκανα θνητή και την ανάγκασε να τον παντρευτεί. Όμως, κάποια μέρα εκείνη τον παράτησε αφού κατάφερε πρώτα να πάρει πίσω το μαντίλι της! Εντυπωσιακό ε;

Εντάξει, σχετικό είναι αυτό για τους Βόρειους Πολιτισμούς. Και εκεί υπάρχουν νεράιδες καλές και κακές, ιδιαίτερα αν ψάξετε ιστορίες πριν το 1950 ή και μεσαιωνικές. Τελευταία έχει αρχίσει να υπάρχει αυτό το ζήτημα με τις καλές νεράιδες στο εξωτερικό, κυρίως λόγω των μεταφορών παιδικών ιστοριών στη μεγάλη οθόνη. Παράδειγμα, η μητέρα ενός φίλου μου, από τη Σκοτία λέει πως όταν ήταν μικρή είχε πειράξει ένα τραπέζι νεράιδων σε δάσος και ένιωσε αμέσως μια ρίγη. Στην υπόλοιπη ζωή της έγινε ανίατο πρόβλημα με τη μέση της, το οποίο το απέκτησε μετά την επαφή της με το τραπέζι.

Για το on-topic προτείνω τα βιβλία του Λόρδου Ντάνσανι, είναι λίγο μεγαλύτερης ηλικίας και δεν είναι ακριβώς παραμύθια αλλά αξίζουν! Για κλασικά υπάρχει η γνωστή σειρά του Πατάκη με τα παιδικά βιβλία, τα οποία είναι και σε πολύ καλές τιμές!

Με ενδιαφέρουν κι εμένα τα λαϊκά παραμύθια του τόπου μας, που είναι και πολύ πλούσια σε φαντασία! Είναι κρίμα που ανακάλυψα τόσο αργά αυτό το νήμα, αλλά αν μπείτε εδώ κι ενδιαφέρεστε ακόμα κάποιοι, προτείνω το βιβλίο Το Νεοελληνικό Λαϊκό Παραμύθι της καθηγήτριας του ΑΠΘ Χρυσούλας Χατζητάκη-Καψωμένου. Με μία εκτενή εισαγωγή πάνω σε όσα θα πρέπει να γνωρίζουμε για το αντικείμενο όσοι ενδιαφερόμαστε γι' αυτό (είδη λαϊκών αφηγήσεων, μέθοδοι προσέγγισης κι απόψεις για την καταγωγή των παραμυθιών, μέθοδοι ανάλυσης, χαρακτηριστικά των παραμυθιών κτλ.). Ακολουθούν 50 καταγεγραμμένα παραμύθια από τη λαϊκή προφορική μας παράδοση, πολύ σπάνια τα περισσότερα από αυτά!

Ωραία πρόταση Νουρμπανού. Ίσως κάποια στιγμή πέσει στα χέρια μου το συγκεκριμένο.

Σε οσους ενδιαφερονται να μάθουν για τα ελληνικα παραμυθια προτείνω να ψαξουν τις συλλογες του Γεωργιου Μεγα. Ειναι απιστευτα μεγαλος ο αριθμος των ελληνικων παραμυθιων. Επισης εχει ενδιαφερον γιατι στις συλλογες αναφερονται και οι τοποι προελευσης των παραμυθιων. Γραφει πχ οτι αυτο το παραμυθι ειναι απο την Μανη αλλα υπαρχει μια παραλλαγή του στην ταδε περιοχή. Το μονο κακό με τις συλλογες ειναι οτι προκειται για λαογραφική ερευνα. Οποτε ο επιμελητης εκδοσης δεν ανελαβε ποτε να διορθωσει τυχον λαθη. Οπως τα ειπε η γιαγιά στο ταδε χωριο ετσι τυπωθηκαν. Οποτε καποια εχουν τοπική διαλεκτο ή αρκετα συντακτικά και αλλα λαθη. Αλλα αυτο εχει και μια μαγεια. Νιωθεις οταν τα διαβαζεις οτι γυρνας πισω στο χρονο και ακους μια γιαγια να στα διηγείται. Επίσης με σοκαρε λιγο το ποσο σκληρα μπορει να ειναι τα παραμυθια. Οποιος εχει διαβασει βεβαια τις οριτζιναλ βερσιον των παραμυθιων των αδερφων Γκριμ δε θα σοκαριστει καθολου. Κατι αντιστοιχο συμβαινει και με τα ελληνικα παραμυθια. Υπάρχουν δρακοι, βασιλισσες, μάγισες ολα τα καλά κλισε ειναι μεσα. Υπαρχουν βεβαια και φονοι και πολλα αλλα. Οποιος ενδιαφερεται για την σκοτεινη πλευρα των ελληνικων παραμυθιων υπαρχει μια συλλογη τους με τον τιτλο "Αλληλοβορα" Αυτη ειναι μια ειδική κατηγορια παραμυθιων. Με πολυ αιμα (το λεει και το ονομα). Αρκετα ενδιαφερον ειναι οτι πολλα γνωστα ευρωπαικα παραμυθια υπηρχαν και στην Ελλαδα αλλα με παραλαγές.

Ευχαριστούμε Καλλιθέα! Και αυτό καλή πρόταση!

ανακαλυψα οτι ο δευτερος τομος απο τα συλλογη παραμυθιων του Μεγα ειναι ανεβασμενος στο διαδικτυο απο τη Γενικη Γραμματεια νεας Γενιας μαλιστα. Επισημα δηλαδη με αδεια creative commons. οποτε ριξτε μια ματια...

Ο/Η Λορένα έγραψε:

Πριν πολλά χρόνια έπεσε στα χέρια μου (δώρο ήταν), ένας τόμος, με ελληνικά παραμύθια, και ομολογώ πως ενθουσιάστηκα με το περιεχόμενο του. Δεν περίμενα πως είχε εκδοθεί κάτι παρόμοιο. Για την ακρίβεια.. δεν γνώριζα πως υπάρχουν καν, ελληνικά παραμύθια

Τα παραμύθια (είκοσι περίπου τον αριθμό) , είχαν σαν θέμα, ιστορίες από την ελληνική ύπαιθρο, νεράιδες και καλικάντζαρους, καθώς και ιστορίες, όπως πως έγινε ο σκαντζόχοιρος να έχει πολλά αγκάθια, η χελώνα καβούκι κτλ.

Click to expand...

Μπορείτε, παρακαλώ, να αναφέρετε τίτλο και εκδότη;Ηταν αγαπημένο παιδικό μου βιβλίο που έχασα.

Ο/Η Λυδία Καραγιάννη έγραψε:

Μπορείτε, παρακαλώ, να αναφέρετε τίτλο και εκδότη;Ηταν αγαπημένο παιδικό μου βιβλίο που έχασα.

Click to expand...

Δυστυχώς δεν θυμάμαι τον τίτλο.
Ήταν παλιά έκδοση βιβλίου. Εγώ το θυμάμαι ως "η πλουμπω και η μαλαμω" γιατί αυτό το παραμύθι ξεχωρισα