Φίλιπ Ροθ (Philip Roth): "Το σύνδρομο Πόρτνοϊ"

Τίτλος: Το σύνδρομο Πόρτνοϊ
Πρωτότυπος τίτλος: Portnoy's complaint
Συγγραφέας: Φίλιπ Ροθ (Philip Roth)
Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης
Εκδόσεις: Πόλις
Έτος έκδοσης: 2008
Έτος πρώτης έκδοσης: 1967 (αγγλικά)
Αριθμός σελίδων: 317
ISBN: 978-960-435-214-2


Πόρτνοϊ, Σύνδρομο, ουσ. [εκ του Αλεξάντερ Πόρτνοϊ, 1933-]. Διαταραχή κατά την οποία έντονες ηθικές και αλτρουιστικές ορμές συγκρούονται αδιαλείπτως με ακραίες σεξουαλικές επιθυμίες, συχνάκις διεστραμμένης φύσεως. Κατά τον Σπίλφογκελ, "πράξεις επιδειξιμανίας, ηδονοβλεψίας, αυτοερωτισμού και στοματικής συνουσίας αφθονούν. Πάντως, συνεπεία της ηθικότητας του ασθενούς, ούτε η φαντασίωση, ούτε η πράξη οδηγούν σε γνήσια σεξουαλική ικανοποίηση, αλλά μάλλον σε υπερισχύοντα αισθήματα αιδούς και φόβου κολασμών, ιδίως με τη μορφή του ευνουχισμού". Ο Σπίλφογκελ πιστεύει ότι πολλά από τα συμπτώματα μπορούν να ανιχνευτούν στους δεσμούς που κυριαρχούν στη σχέση μητέρα-παιδί.

Ο Άλεξ Πόρτνοϊ είναι ένα εβραίος, μεγαλωμένος σε μια τυπική εβραϊκή οικογένεια της Αμερικής. Από μικρός σημαδεύεται από την καταλυτική παρουσία της μητέρας του, που τον φορτώνει με όλα τα απαραίτητα πρέπει, μη και απαγορεύεται ώστε να μπορέσει να επιβιώσει σ' ένα κόσμο γεμάτο μικρόβια και shikse (μη εβραία γυναίκα) όπου καραδοκεί η καταστροφή και ο θάνατος.

Τι ραντάρ αυτή η γυναίκα! Και μιλάμε για πριν το ραντάρ! Τι ενεργητικότητα! Τι ενδελέχεια! Έλεγχε τις προσθέσεις μου για λάθη. Τις κάλτσες μου για τρύπες. Και για βρωμιές, τα νύχια μου, το σβέρκο μου, κάθε ζάρα και γωνιά του σώματός μου.... χρειάζεται μόχθο, ασφαλώς - εκείνη, όμως, σε ζητήματα που έχουν να κάνουν με την υγεία και την καθαριότητα, με μικρόβια και σωματικές εκκρίσεις, προτιμά να θυσιαστεί η ίδια παρά να θυσιάσει τους άλλους.

Μεγαλώνοντας, μεγαλώνει μαζί του και η μύτη του, βάζοντας στον ήδη πλούσιο σε συμπλέγματα, ενοχές και παρορμήσεις που πιθανόν να άπτονται της ψυχοπαθολογίας, κόσμο το δικό της μεγάλιθο -γιατί λιθαράκι δεν είναι ούτε κατ' ευφημισμόν και ούτε κατά διάνοια.

Βλέπεται, το κέντρο του προσώπου μου, εντελώς ξαφνικά, έχει απογειωθεί. Πάει η πινεζούλα που είχα τόσα χρόνια, εκείνο το χαριτωμένο πραγματάκι που χάζευε ο κόσμος σκύβοντας πάνω από το καροτσάκι μου, και ιδού: το κέντρο του προσώπου μου έχει αρχίσει να αναθρώσκει προς το θεό!.....Ε-Β-Ρ-Α-Ι-Ο-Σ είναι γραμμένο εκεί στη μέση του προσώπου - Κύριε ελέησον, κοιτάξτε μια μυτόγκα! Αυτό δεν είναι μύτη, είναι μαρκούτσι!

Κατά την περίοδο της εφηβείας, ο Άλεξ ανακαλύπτει τον αυνανισμό και δεν αφήνει τίποτα όρθιο και τίποτα αβεβήλωτο. Περνάει ώρες ατέλειωτες στο μπάνιο, παρέα με το άπλυτο σουτιέν της αδερφής του, μέσα στο λεωφορείο με το διπλωμένο μπουφάν στα γόνατά του, οργιάζει με το γάντι του μπέιζμπολ για να φτάσει στο απαύγασμα της έκφρασης της μονόμπαντης αυτής λαγνείας μαγαρίζοντας το συκώτι που προορίζεται για το δείπνο. Δις.

Αν δεν κάνω λάθος, σας έχω ξαναμιλήσει για κείνο το συκώτι που αγόρασα από ένα χασάπικο και το πήδηξα πίσω από μια γιγαντοαφίσα, καθοδόν για το μάθημα του μπαρ-μίτσβα. Ε, λοιπόν, Παναγιότατε, θέλω να τα βγάλω όλα από μέσα μου. Αυτή...εεε...αυτό, δεν ήταν το πρώτο μου κομμάτι. Το πρώτο μου κομμάτι το γλέντησα στο ίδιο μου το σπίτι, τυλιγμένο γύρω από την πούτσα μου, στο μπάνιο, στις τρεισήμιση - και μετά, στις πεντέμιση, καρφωμένο σ' ένα πηρούνι, μαζί με τ' άλλα τα μέλη της δύστυχης, αθώας, οικογένειάς μου.

Η μετάβαση από την αυτοϊκανοποίηση στο σεξ με γυναίκες αντί για συκώτια δε μοιάζει να βελτιώνει ιδιαίτερα τα πράγματα. Ο Άλεξ δεν αφήνει shikse για shikse, επιδίδεται με το ίδιο πάθος στην κατασίγαση των ακατανίκητων και αχαλίνωτων ορμών του, θέλοντας να κάνει πραγματικότητα όλα τα ακόλαστα εφηβικά του όνειρα και ταυτόχρονα να εξαφανίσει τα συμπλέγματά του, να ξορκίσει την εβραϊκή του καταγωγή και ίσως κάπου ανάμεσα σε κάποια γυναικεία πόδια να χάσει κανένα στρέμμα από τα πολλά της μύτης του.

Το βιβλίο στις πρώτες σελίδες του είναι εξαιρετικά τραβηχτικό. Ωστόσο πιθανόν να αναρωτηθεί κανείς, μετά από ένα σημείο, κατά πόσο ο παραληρηματικός μονόλογος ενός μυταρά κομπλεξικού εβραίου είναι δυνατόν να γεμίσει κοντά τριακόσιες σελίδες και να μην κουράσει τον αναγνώστη. Μέχρι, λοιπόν, να πάρει αυτός ο κανείς την απάντησή του, το βιβλίο έχει κιόλας τελειώσει. Γεμάτο χιούμορ, σαρκασμό αλλά και ιδιαίτερα πνευματώδες και με καυστικές περιγραφές, που δεν περιορίζονται σε διασκεδαστικές αναλύσεις των σεξουαλικών τερτιπιών του πρωταγωνιστή αλλά παρουσιάζουν μεγάλες αλήθειες.

Τα απωθημένα, ξέρεις, δε φυτρώνουν στα δέντρα - χρειάζεται υπομονή, χρειάζεται αυτοσυγκέντρωση, χρειάζεται η αυτοθυσία ενός αφοσιωμένου γονιού, χρειάζεται ένα παιδάκι υπάκουο και μελετηρό για να δημιουργήσεις, μέσα σε λίγα μόνο χρόνια, έναν πραγματικά καταπιεσμένο και κουμπωμένο άνθρωπο.

Ο Φίλιπ Ροθ τα κατάφερε καλά. Enjoy!

Πραγματικα απολαυστικο βιβλιο, που ομως δεν μενει εκει, διαθετοντας ψυχολογικο και κοινωνικο βαθος. Απο Ροθ δεν εχω διαβασει κατι αλλο ακομα...

Έχω διαβάσει "Το βυζί" κ μου είχε αρέσει πάρα πολύ και έχω κ τη νόσο του πόρτνοϊ στα υπόψη, από μια φορά που μου είχε διαβάσει ένα απόσπασμα με την Μαϊμού η κολλητή μου κ με είχε ιντριγκάρει Πολύ ωραία η παρουσίαση!

Απο τα πιο αστεια και καλογραμμενα βιβλια που εχω διαβασει ποτε.

Ο/Η Αντάρης έγραψε:

και ίσως κάπου ανάμεσα σε κάποια γυναικεία πόδια να χάσει κανένα στρέμμα από τα πολλά της μύτης του.

Click to expand...

Χαχαχα, αν αυτή είναι δική σου ατάκα απλά

Μόλις το έκανα εικόνα

Το διάβασα τελικά και μου άφησε ανάμεικτα συναισθήματα.

Από την μια πλευρά, μου άρεσαν τα ζητήματα που διαπραγματευόταν και τα μηνύματα που ήθελε να περάσει όπως για παράδειγμα η γονική καταπίεση και το πως αυτή επιδρά καταλυτικά στην διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού και στην μετέπειτα ζωή του ως ενήλικα και η καυστική κριτική των αντιλήψεων της παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας. Φυσικά βρίσκω απαράμιλλο τον τρόπο που τα απέδωσε ο Ροθ!! Γέλασα πολύ με κάποια αποσπάσματα που έδειχναν την αγανάκτηση του ήρωα για το πνίξιμο που ένοιωθε από την ασφυκτική συμπεριφορά της μητέρας του, τα οποία παράλληλα με έβαλαν και σε πολλές σκέψεις. Το αγαπημένο μου είναι το παρακάτω:

Και τώρα έρχεται ο πατέρας: μετά από μια ευχάριστη μέρα που προσπαθούσε να πουλήσει ασφάλειες ζωής σε νέγρους που δεν είναι καν εντελώς σίγουροι ότι ζούνε, γυρίζει για να βρει μια γυναίκα σε κατάσταση υστερίας κι ένα παιδί μεταμορφωμένο – γιατί τι έκανα εγώ, η προσωποποίηση της καλοσύνης; Απίστευτο, αφάνταστο, αλλά ή την κλότσησα στο καλάμι ή τη δάγκωσα. Δεν θέλω να φανώ ότι περιαυτολογώ, αλλά νομίζω στ’ αλήθεια ότι τα’ κανα και τα δύο.
«Γιατί;» απαιτεί να μάθει, γονατίζοντας στο πάτωμα για να μου ρίξει στα μάτια το φως ενός φακού. «Γιατί το έκανες αυτό;» Πολύ απλό, γιατί ο Ρόναλντ Νίμκιν εγκατέλειψε την ζωή του και το πιάνο του; ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΑΝΤΕΧΟΥΜΕ ΑΛΛΟ!ΓΙΑΤΙ ΕΣΕΙΣ ΟΙ ΓΑΜΗΜΕΝΕΣ ΕΒΡΑΙΕΣ ΜΑΝΑΔΕΣ ΕΙΣΑΣΤΕ ΑΝΥΠΟΦΟΡΕΣ! Διάβασα το βιβλίο του Φρόυντ για τον Λεονάρντο, γιατρέ, και συγχωρέστε το θράσος μου, αλλά έχω ακριβώς τις ίδιες φαντασιώσεις : αυτό το μεγάλο πουλί που με πνίγει, ανοιγοκλείνει ξετρελαμένο τα φτερά του μπροστά στο πρόσωπό μου και το στόμα μου έτσι που δεν μπορώ καν ν’ανασάνω. Τι θέλουμε, εγώ κι ο Ρόναλντ κι ο Λεονάρντο; Να μας αφήσουν ήσυχους! Εστω κι αν είναι για μισή ώρα τη φορά! Σταματήστε τελοσπάντων να μας ευνουχίζετε για να γίνουμε καλοί! Να μας ευνουχίζετε για να γίνουμε ευγενικοί! Αφήστε μας ήσυχους, που να πάρει ο διάβολος, να τραβήξουμε το πουλί μας και να κάνουμε τις εγωιστικές μας σκέψεις – σταματήστε τελοσπάντων να εξευγενίζετε τα χέρια μας και τα πουλάκια μας και τα στόματά μας! Στο διάολο οι βιταμίνες και το μουρουνόλαδο! Δώστε μας απλώς την σάρκα ημών την επιούσιον! Και άφετε ημίν τα αμαρτήματα ημών – που δεν είναι καν αμαρτήματα έτσι κι αλλιώς!

Από την άλλη πλευρά, σε πολλά σημεία το βρήκα φλύαρο και κουραστικό και τελικά η γενική εντύπωση που μου άφησε είναι μέτρια.

Πάντως, κάποιες περιγραφές σεξουαλικών σκηνών και σκέψεων του Πορτνόυ, μου προκάλεσαν το ίδιο κάψιμο εγκεφάλου, που ένιωσα και στο Βυζί του ιδίου Είναι και τα δύο ιδιαίτερα και πολύ αστεία βιβλία σχετικά με το σεξ, που δύσκολα τα ξεχνάς!

@ Στράτη, το συγκεκριμένο το έχω διαβάσει ήδη δύο φορές και απλά, δεν παίζει να μην υπάρξει και τρίτη. Πέρα απ'το σεξ (που γίνεται της κακομοίρας) είναι φουλ ψυχαναλυτικό και ταυτόχρονα τρομερά αστείο. Αυτός είναι ο Ροθ εξάλλου (όπως ξέρεις κι εσύ πλέον), σοβαρός, αληθινά σοβαρός, όχι σοβαροφανής και την ίδια στιγμή πολύ σαρκαστικός.

Από μένα, όταν σου ξαναέρθει η όρεξη για κάτι δικό του, δοκίμασε αυτό.

(η πλάκα είναι ότι αυτό κάνω σήμερα ) )

Μόλις το τελείωσα...και πραγματικά δεν μπορούσα να κρατηθώ από τα γέλια σε κάποιες περιπτώσεις !!!




Είναι τελικά πολύ καταπιεστικό και ψυχαναγκαστικό να είσαι Εβραίος. Όχι ότι αρκετές από αυτές τις συνθήκες μεγαλώματος ενός παιδιού δεν αφορούν όλους τους Μεσογειακούς λαούς, αλλά εδώ μιλάμε για άλλης κλάσης πίεση !!! Μόνο με χιούμορ και αυτοσαρκασμό αντιμετωπίζεται κάτι σχετικό. Ο Ροθ το πετυχαίνει, αυτή άλλωστε είναι η ξεχωριστή ικανότητα της γραφής του. Επαναλαμβάνεται πολύ κάποιες φορές, εξ ου και οι παρατηρήσεις των φίλων παραπάνω. Αυτή είναι όμως η ιδιαιτερότητα του βιβλίου. Ας θυμηθούμε τις θρυλικές μουρμούρες του Γούντι Άλεν...

Πάντως ο συγγραφέας πετυχαίνει να "περάσει" και σημαντικά κοινωνικά μηνύματα για το ρατσισμό γενικότερα και για το αμερικανικό πολιτικό σύστημα ειδικότερα. Ήταν τόλμημα ακόμη για το 1967 να μιλάς για Ρώσους, κομμουνισμό κλπ. Θα έλεγε κανείς πως χρησιμοποίησε τη σάτιρα για να πει ότι ήθελε χαριτολογώντας, δημιουργώντας έτσι το στυλ που τον έκανε διάσημο...

Πολυ δυνατο το Πορτνοι Μπου. Σε αυτο το βιβλιο ο Ροθ χτυπαει αλυπητα τον Εβραισμο. Απο τα 3-4 δικα του που εχω διαβασει αυτο ειναι το καλυτερο του.

Ο/Η Μπου Ραντλι έγραψε:

Μόλις το τελείωσα...και πραγματικά δεν μπορούσα να κρατηθώ από τα γέλια σε κάποιες περιπτώσεις !!!

Click to expand...

Τοτε, προτεινω το Βυζι του.)

Το τελείωσα πρίν από κανα δύο μήνες. Γελούσα με φωνή σε πολλά σημεία ενόσω το διάβαζα. Ήταν η ηρώτη μου γνωριμία με το συγγραφέα και εννοείται πως δεν θα είναι η τελευταία καθότι μου άρεσε πολύ το χιούμορ του και η γραφή του. Έχω δεί σε κινηματογραφική μεταφορά δύο από τα βιβλία του, που επίσης με άφησαν με τις καλύτερες εντυπώσεις και είναι μέσα στους επόμενους αναγνωστικούς στόχους