Διαβάζοντας την Άννα Καρένινα στάθηκα, μεταξύ άλλων, και στον συμβολισμό του τρένου, που παίζει έναν σπουδαίο ρόλο στο μυθιστόρημα και λειτουργεί σε πολλά επίπεδα.
Αρχικά, λοιπόν, η γνωριμία της Άννας και του Βρόνσκι γίνεται στον σιδηροδρομικό σταθμό, όπου ο δεύτερος έχει έρθει για να παραλάβει τη μητέρα του που ταξίδευε. Η πρώτη αυτή συνάντησή τους όμως, σημαδεύεται από το τραγικό ατύχημα ενός μεθυσμένου άντρα που κατά λάθος έπεσε στις γραμμές και φυσικά καταπλακώθηκε από το τρένο. Το συμβάν επηρεάζει πολύ την Άννα, η οποία το σκέφτεται συνεχώς.
Θα λέγαμε λοιπόν ότι το τρένο εδώ συμβολίζει τη μοίρα, πρώτον γιατί η συνάντηση της Άννας και του Βρόνσκι ήταν όντως μοιραία, αφού έμελλε να αλλάξει τη ζωή και των δύο, και δεύτερον, γιατί
προς το τέλος του βιβλίου η Άννα επιλέγει να τελειώσει τη ζωή της εκεί, κάτω από ένα βαγόνι τρένου.
Εκτός όμως από αυτά τα αρκετά προφανή, στο τέλος του βιβλίου έχουμε και τον Βρόνσκι να ταξιδεύει σε ένα τρένο, το οποίο τον πηγαίνει στο μέτωπο του σερβοτουρκικού πολέμου, όπου ο ίδιος επέλεξε να πάει εθελοντής. Ο Τολστόι με μία πολύ σαρκαστική διάθεση μας παρουσιάζει μερικούς από τους εθελοντές που ταξιδεύουν παρέα με τον Βρόνσκι και μας τους δείχνει όλους ανεξαιρέτως όχι ήρωες, όπως θέλουν να πιστεύουν οι Ρώσοι, για τη βοήθεια που στέλνουν στους Σέρβους, αλλά κατεστραμμένους ανθρώπους, ανθρώπους χωρίς μέλλον, και χωρίς φιλοδοξίες, για τους δικούς του λόγους ο καθένας. Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι και ο Βρόνσκι, εντελώς ρημαγμένος, ο οποίος δεν μπορεί να ζήσει φυσιολογικά και δεν περιμένει τίποτα πια από τη ζωή του. Μπαίνει λοιπόν κι αυτός στο τρένο, που και εδώ συμβολίζει τη μοίρα, ή ίσως την πορεία προς το θάνατο.
Οι σιδηρόδρομοι όμως αναφέρονται πολλές ακόμα φορές στο μυθιστόρημα. Προφανώς οι σιδηρόδρομοι ήταν κάτι καινούργιο στη Ρωσία τότε, και μέσω των χαρακτήρων του, ο Τολστόι σχολιάζει πολλές φορές το γεγονός ότι το κράτος σπαταλά πολλά χρήματα για τους σιδηροδρόμους, ενώ θα μπορούσε να τα διαθέσει κάπου αλλού, όπως στην ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας που πάσχει. Τέλος, πάλι με καυστικό τρόπο ο συγγραφέας παρουσιάζει μια δημόσια θέση, ένα πόστο, που κυνηγάει να πιάσει ο Αμπλόνσκι, ένας από τους βασικούς χαρακτήρες του βιβλίου. Τα χαρακτηριστικά αυτής της θέσης είναι ότι έχει έναν πολύ ψηλό μισθό και πως αυτός που θα την αποκτήσει δεν θα χρειάζεται να κάνει σχεδόν τίποτα… Έτσι, το τρένο εδώ έρχεται να συμβολίσει την «άρρωστη» ρώσικη κοινωνία, μια κοινωνία που έχει ανοιχτές πολλές πληγές, και που δεν είναι παράξενο ότι σε λίγα χρόνια, θα συντελεστούν εκεί τεράστιες αλλαγές.
Σε κάθε περίπτωση, ο Τολστόι χρησιμοποιεί το τρένο με αρνητικούς συμβολισμούς, που είτε αφορούν τη μοίρα των πρωταγωνιστών του, είτε τη μοίρα της χώρας του.
Ένα άλλο τρένο που μου ήρθε πολύ έντονα στο μυαλό είναι το τρένο στα βιβλία του Χάρι Πότερ. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το τρένο σηματοδοτεί τη μετάβαση από τον ανθρώπινο στον μαγικό κόσμο, αφού μεταφέρει τα παιδιά στο Χόγκουαρτς. Έτσι και σε αυτή τη σειρά των βιβλίων, το τρένο μπορεί να μην είναι «κακό» σύμβολο, αλλά σίγουρα περιέχει έναν μυστικισμό.
Άλλα τρένα στη λογοτεχνία δεν μπορώ να σκεφτώ αυτή τη στιγμή, το μόνο που μου έρχεται είναι οι αποχαιρετιστήριες σκηνές στις ταινίες τις σχετικές με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου ο άντρας φεύγει για το μέτωπο και η οικογένεια από κάτω τον αποχαιρετάει. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μια σκηνή εντελώς κλισέ, είτε πρόκειται για ελληνικές ταινίες, είτε για ξένες.
Σκέφτεστε άλλα τρένα στη λογοτεχνία;
Last edited:
μόνο όταν είμαι μέσα είναι καλά!
)