Ήρωες και αντιήρωες

Αντιήρωα ονομάζουμε στη λογοτεχνία αυτόν τον τύπο πρωταγωνιστή που δεν έχει να επιδείξει ούτε μια αρετή, αλλά μόνο «αρνητικά» στοιχεία. Ο αντιήρωας δεν είναι γενναίος, δεν μάχεται για το καλό, δεν είναι ευαίσθητος, δεν αγαπάει το διπλανό του, αντίθετα, τις περισσότερες φορές είναι εγκλωβισμένος στο εγώ του, του οποίου τις ανάγκες προσπαθεί να ικανοποιήσει συχνά με αθέμιτα μέσα.

Ένας κλασικός αντιήρωας είναι ο Μερσώ του Καμύ στον Ξένο. Η υπόθεση του Ξένου : Ένας συνηθισμένος άνθρωπος, ο Μερσώ λαμβάνει ένα τηλεγράφημα το οποίο τον ειδοποιεί ότι η μητέρα του, που την έχει βάλει σε κάποιο γηροκομείο, πέθανε. Ο Μερσώ πηγαίνει στο γηροκομείο, δεν εκφράζει σχεδόν κανένα συναίσθημα για τον θάνατο της μητέρας του και συνεχίζει τη ζωή του σαν να μην έχει αλλάξει τίποτε.

Συναντιέται κανονικά με τη φιλενάδα του, βλέπει τους γνωστούς και τους γείτονές του αλλά μια μέρα, τυφλωμένος από το μεσογειακό φως, σε έναν τυχαίο καβγά σε μια παραλία σκοτώνει κάποιον άγνωστο Άραβα με το πιστόλι του γείτονά του Ρεϊμόν. Στη δίκη του δεν κάνει τίποτε για να υπερασπίσει τον εαυτό του, ο δημόσιος κατήγορος τον παριστάνει ως τέρας και ο Μερσώ καταδικάζεται να πεθάνει στην γκιλοτίνα. Δεν νιώθει ούτε ένοχος ούτε αθώος, διώχνει τον παπά που τον επισκέπτεται για να τον εξομολογήσει στη φυλακή, αρνούμενος έτσι τη συγνώμη και τη σωτηρία, και περιμένει τα πλήθη να τον υποδεχθούν κατά την ημέρα της εκτέλεσής του με κραυγές μίσους.

Σπουδαίους αντιήρωες μας έχει δώσει και ο Ντοστογέφσκι. Στον Αιώνιο Σύζυγο, για παράδειγμα, έχουμε τα συγκλονιστικά πορτρέτα δύο χαρακτήρων : του αιώνιου συζύγου και του αιώνιου εραστή. Οι χαρακτήρες τους ξετυλίγονται αργά, βασανιστικά σχεδόν για να αποκαλύψουν δυο άτομα που ενώ εκ πρώτης όψεως τα έχουν όλα, στην ουσία δεν έχουν τίποτα. Δυο άτομα που παλεύουν να αποδεχτούν τη σκληρή, ανθρώπινη μοίρα.

Σήμερα η λογοτεχνία είναι γεμάτη από αντιήρωες, τόσο που ο όρος «αντιήρωας» έχει σχεδόν ξεχαστεί. Τους ονομάζουμε απλά ήρωες.

Αυτό όμως που μου θύμισε τον όρο ήταν κάτι που διάβασα σ’ ένα βιβλίο σχετικά με την επιτυχία του Χάρι Πόττερ. Η συγγραφέας, λοιπόν, ισχυριζόταν ότι ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας των βιβλίων Χάρι Πόττερ είναι ότι σ’ αυτά έχουμε την επιστροφή ενός «ήρωα».

Ο Χάρι δεν είναι ένας από μας, είναι λίγο πάνω από μας. Όχι μόνο για τις μαγικές του ικανότητες αλλά και γιατί είναι ατρόμητος, καλός, ηθικός, έχει μια απαράμιλλη ακεραιότητα χαρακτήρα και φυσικά είναι και μάγος.

Ο ισχυρισμός για μένα στέκει αρκετά. Όπως έχουμε ανάγκη την ύπαρξη ηρώων στην πραγματική μας ζωή (έχω πολλά παραδείγματα, αλλά θα μακρηγορήσω) ίσως την ίδια ανάγκη να έχουμε και από τη λογοτεχνία που διαβάζουμε.
 
Last edited:

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Αν δεν κανω λαθος, κυριολεκτικα η λεξη ηρωας αναφερεται στους ημιθεους της μυθολογιας.

Η εννοια του ηρωα με εχει απασχολησει φιλοσοφικα, στην πραγματικη ζωη. Και συγκεκριμενα ο τροπος που εξιδανικευουμε τους διαφορους κοινους θνητους που απο καποια συγκυρια της ζωης ετυχε να πεθανουν χαρη της πατριδας ή της πίστης, δημιουργώντας ετσι μεταφορικα μια "λατρεια" (με την εννοια της cult) προς το πρόσωπό τους. Προφανως ο θεσμος της ηρωοποίησης είναι υπόλειμα ειδωλολατρείας.

Αναρωτιεμαι επισης, οπως υπαρχουν τα σεναριακά τεχνασματα τα οποια χαριζουν στον πρωταγωνιστη διαφορες αρετες, χαρίσματα καθως και οτι όλο το σύμπαν περιστρέφεται γύρω απο αυτόν (πχ ζει παντα στο τελος), αν ετσι και η Ζωη κατα καποιο τροπο δινει ενα καποιο χρισμα σε καποια εξαιρετικα ατομα. Αυτο το εξερευνα η ταινια Αφθαρτος του Συάμαλαν

Αν η Ζωη εχει διαχωρισει καποιους εκλεκτους, εγω με θεωρω αντιήρωα πάντως
 
Last edited:
Αν η Ζωη εχει διαχωρισει καποιους εκλεκτους, εγω με θεωρω αντιήρωα πάντως
Η ζωή νομίζω ότι δεν έχει διαχωρίσει τίποτα, ούτε ρόλους μοιράζει. Όλοι μας αντιήρωες είμαστε, εγώ το λέω όχι από φιλοσοφική σκοπιά, αλλά επηρεασμένη από τη λογοτεχνία.

Ο λογοτεχνικός αντιήρωας είναι ένας από μας. Ο ήρωας είναι λίγο ή πολύ ψηλότερα.

Την ταινία δεν την ήξερα, θέλω να τη δω, τώρα :))))

Αυτά που λες για τις συγκυρίες και το πώς ηρωοποιούμε κάποιους στην αληθινή ζωή με βρίσκουν απόλυτα σύμφωνη.

Άρα, το αρχικό μου ερώτημα παραμένει. Έχουμε όντως ανάγκη από ήρωες; Και γιατί;
 

Αντέρωτας

Ξωτικό του Φωτός
Προσωπικό λέσχης
Καταρχας το οτι το 90% (αδοκιμο και αυθαιρετο ποσοστο) της τεχνης βασιζεται στους ηρωες, και οι αντιηρωες ηρθαν ως νεο, εναλλακτικο φρουτο, απο μονο του λεει κατι.

Ο αναγνωστης/θεατης ταυτιζεται με τον πρωταγωνιστη και αρα βλεπει εξιδανικευμενη εικονα του εαυτου του. Ειναι αυτο που λεμε "πρεπει να συγκρινομαστε με το καλυτερο και οχι με το χειροτερο". Δεν μου αρεσουν τα προτυπα, αλλα προτιμω ενα καλο προτυπο απο ενα κακο.

Μου κανει εντυπωση οτι ακομα και σε ιστοριες με πολλους ήρωες, παντα η αφηγηση θα δινει μια λιγο περισσοτερη συμπαθεια σε εναν ή δύο απο αυτους. Αν καποιος απο τους "ηρωες" πεθανει, αυτος θα ειναι ο πιο απομακρος
 
Αυτό με την ταύτιση το σκέφτηκα αλλά δε λέει, νομίζω, κάτι. Ταυτιζόμαστε και με τους αντιήρωες, αν διαβάσεις τον Ξένο π.χ. θα ταυτιστείς. Κι ας πεθαίνει στο τέλος.

Θυμήθηκα κι άλλον τώρα, τον ήρωα στο Περιμένοντας τον Γκοντό του Μπέκετ. Σούπερ αντιήρωας. Εκεί να δεις ταύτιση. Αν, μάλιστα, θεωρείς τον εαυτό σου αντιήρωα, όπως λες, θα νομίσεις ότι βλέπεις τον εαυτό σου.

Τίποτα πιο ευχάριστο, βραδιάτικα; :)
 
Ώχου .....

Ναι, θέλω να ξέρω, γι' αυτό συζητάμε. Αλλά αντιμετωπίζω ένα σοβαρό πρόβλημα :

Η λόξα μου με την αγγλική διανόηση είναι γνωστή και δεδομένη. Μέχρι να σε γνωρίσω, όμως, ο Τόλκιν ήταν για μένα ένας σπουδαίος συγγραφέας, με ένα μνημειώδες έργο, που όμως δεν ήταν του γούστου μου.

Αλλά από τότε που μας έχεις φάει μ' αυτόν άρχισα να τον ξανακοιτάζω. Λίγο με ό, τι μου βρισκόταν στο σπίτι, λίγο από το δίκτυο, λίγο από κάτι σημειώσεις που είχα από το μεταπτυχιακό.

Λοιπόν, Αντέρωτα, έχω πολλά κολλήματα, αυτό θέλω να σου πω. Μη μου δημιουργήσεις κι άλλο.

Άσε που άρχισα να γράφω fantasy, εγώ που δεν είχα άλλο στο μυαλό μου από ερωτευμένα ζευγαράκια :))))

"..... και ο φόβος του ήταν τόσο μεγάλος που έμοιαζε ένα κομμάτι απ΄την ίδια τη σκοτεινιά που βρισκόταν γύρω του ............"

Παρεμπιπτόντως, κι αν θες να ξέρεις, εγώ ταυτίζομαι μ' αυτήν, χρόνια τώρα.:)
 
Χμ, μ' αρέσει όπως το πήγαμε.

Μήπως να μας πείτε και οι υπόλοιποι με ποιους λογοτεχνικούς ήρωες ταυτίζεστε ή έχετε κατά καιρούς ταυτιστεί;
 
Παρεμπιπτόντως, κι αν θες να ξέρεις, εγώ ταυτίζομαι μ' αυτήν, χρόνια τώρα.:)
Αμ έτσι εξηγείται γιατί την έχεις καταβρεί με τη Λέσχη! Μ' έναν φάρο για σύμβολο... :)))) Και δεν νομίζω να μας βρήκες τυχαία, στο στυλ "Είδα φως και μπήκα". Γιατί εσύ είδες το φως του φάρου, όχι ένα οποιοδήποτε φως. :)
 

Φαροφύλακας

Απαρέμφατος Δροσουλίτης του πιο Μόρμυρου Φθόγγου
Προσωπικό λέσχης
Οι ήρωες είναι πιο ψηλά από εμάς και υποτίθεται πως θα πρέπει να θέλουμε να τους μοιάσουμε. Στην πραγματικότητα θέλουμε να τους μοιάσουμε αλλά μ’ έναν ακαδημαϊκό τρόπο, με την προϋπόθεση δηλαδή πως αυτό θα ‘ναι εύκολο, πως δεν θα ‘χει κάποιο βαρύ αντίτιμο. Τί καλά να ήμασταν ήρωες στο τζάμπα! Επειδή όμως το να είσαι ήρωας είναι μια δύσκολη υπόθεση λουφάζουμε στην μεριά μας και γινόμαστε ήρωες διαβάζοντας ένα βιβλίο ή βλέποντας μια ταινία. Μικρά θαρραλέα διαλείμματα στην μετρημένη ζωή μας.

Ο αντιήρωας είναι πιο αληθινός και πιο κοντά μας. Ένας ήρωας σαν εμάς. Γιατί εμείς είμαστε ο ήρωας τής κάθε μέρας, απαλαγμένοι από καλλίγραμμες ηθικές και αστραφτερούς άθλους. Δικός μας άθλος είναι η εξαντλητική καθημερινότητα και ηθική μας αυτή που θα μας βγάλει στην επόμενη μέρα.

Ο 20ος υπήρξε ένας αιώνας που κινήθηκε από την τρέλα μέχρι τον κυνικό ρεαλισμό. Μέσα στην δική του δίνη αναδύθηκε ο αντιήρωας, θαυμαστά βρόμικος κι αληθινά δικός μας. Εμείς που δεν θελήσαμε να πάμε πουθενά λέμε ν’ ακολουθήσουμε αυτόν που δεν έχει σκοπό να πάει.

Ο Καμύ είναι χαρισματικός συγγραφέας και είναι κρίμα που πέθανε νέος και δεν μας άφησε περισσότερα. Ο Ξένος, ξένος προς όλα όσα τον περιστοιχίζουν, δεν είναι απαραίτητα εμείς όμως εκφράζει μια σκοτεινή κι αληθινή πλευρά μας. Εξαίρετο βιβλίο.

Δικός μου ήρωας είναι μάλλον ο Χάρης από τον Λύκο τής Στέπας τού Έρμαν Έσσε. Προσωπικά δεν έχω επιλέξει μια τόσο μοναχική ζωή όπως αυτός όμως πιστεύω πως έχω πολλά κοινά μαζί του.

Αν δεν κανω λαθος, κυριολεκτικα η λεξη ηρωας αναφερεται στους ημιθεους της μυθολογιας.
Σήμερα πάντως δεν αναφέρεται σε αυτούς. Η λέξη μάλιστα συχνά είναι αποφορτισμένη από ηρωισμούς κι έτσι ήρωα λέμε μεταξύ άλλων τον πρωταγωνιστή σε μια ταινία.
 
Ο ήρωας ειναι κάτι το ιδανικό (και άπιαστο).

Ο αντιηρωας έχει περισσότερο ενδιαφέρον (κατά την γνώμη μου).
Δεν είναι απαραίτητο να είναι κακός παντα. παλαιότερα νομίζω πως ήταν πιο ξεκάθαρο το απόλυτο κακό στους χαρακτήρες (που και αυτό ειναι αφυσικο, όσο ένας ήρωας).
Ο αντιήρωας μπορεί να έχει κακία πανω του, χίλια δυο άλλα (ανθρώπινα) ελλατώματα επίσης, αλλά.. κατα στην πορεία μπορεί να του δωθεί η ευκαιρια να αλλαξει, μεσα απο καταστασεις και εμπειριες.
Αυτο ειναι σιγουρα πιο συναρπαστικο απο τον παντα τελειο και απιαστο ηρωα και ταυτιζεσαι πιο ευκολα μαζι του :)
 
Δικός μου ήρωας είναι μάλλον ο Χάρης από τον Λύκο τής Στέπας τού Έρμαν Έσσε. Προσωπικά δεν έχω επιλέξει μια τόσο μοναχική ζωή όπως αυτός όμως πιστεύω πως έχω πολλά κοινά μαζί του.
πώπω Φάρε, η πρώτη μου σκέψη όταν είχα διαβάσει τον Λύκο ήταν πόσο υπέροχος είναι σαν λογοτεχνικός χαρακτήρας, πόσο κακό μπορεί να κάνει η ανάγνωση του βιβλίου αυτού σε κάποιους ανθρώπους, και πόσο πολύ θα με τρόμαζαν κάποιοι άλλοι που θα ταυτίζονταν μαζί του. Είναι πολύ, πολύ πονεμένος χαρακτήρας ο Λύκος χριστέ μου, και η Ερμίνα το ίδιο!
 

Φαροφύλακας

Απαρέμφατος Δροσουλίτης του πιο Μόρμυρου Φθόγγου
Προσωπικό λέσχης
να υποθέσω δηλαδή πως σε τρομάζω; :μπρ:

τώρα που το λέμε πάντως σκέφτομαι πως ο Φύλακας τού Άνεργου Φάρου μάλλον ανήκει στην ίδια ράτσα με τον Λύκο τής Στέπας... Δεν μου είχε περάσει απ' το μυαλό...
 
Έχω ταυτιστεί με τόσους ήρωες και αντιήρωες (κυρίως με ήρωες, με αντιήρωες ταυτίζομαι όσο μεγαλώνω μάλλον) που είναι δύσκολο να επιλέξω έναν.
Η πορεία που μου έρχεται στο μυαλό είναι:
Ιάσονας (ο αργοναύτης) ==> Spiderman ==> Hellboy ==> Βίκτορας (του Ηλία Κυριαζή) ==> αφηγητής στο Υπόγειο του Φ. Ντοστογιεβσκη ==> Ραζουμίχιν

Σίγουρα παραλείπω πάρα πολλούς
Πολλές φορές νομίζω πως θέλω να ταυτιστώ και ταυτίζομαι…ή ίσος να ψάχνω κάτι για να ταυτιστώ παρόλο που δε μ αρέσει να ταυτίζομαι.:ρ
Μου φαίνεται πρέπει να διαβάσω το Λύκο της Στέπας :μαναι:
 
σκέφτομαι πως ο Φύλακας τού Άνεργου Φάρου μάλλον ανήκει στην ίδια ράτσα με τον Λύκο τής Στέπας... Δεν μου είχε περάσει απ' το μυαλό...

Αυτό το πράγμα που λες το έχει πει πολύ όμορφα ο Σεφέρης:

Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας
Σπέρνουνται γεννιούνται σαν τα βρέφη
ριζώνουν θρέφουνται με το αίμα
Όπως τα πεύκα κρατούνε τη μορφή του αγέρα
ενώ ο αγέρας έφυγε, δεν είναι εκεί
το ίδιο τα λόγια φυλάγουν τη μορφή του ανθρώπου
ο άνθρωπος έφυγε, δεν είναι εκεί

Και το έχει πει και με μια απλή φράση : "δεν υπάρχει παρθενογένεση στην τέχνη".
 
Αντιήρωα ονομάζουμε στη λογοτεχνία αυτόν τον τύπο πρωταγωνιστή που δεν έχει να επιδείξει ούτε μια αρετή, αλλά μόνο «αρνητικά» στοιχεία. Ο αντιήρωας δεν είναι γενναίος, δεν μάχεται για το καλό, δεν είναι ευαίσθητος, δεν αγαπάει το διπλανό του, αντίθετα, τις περισσότερες φορές είναι εγκλωβισμένος στο εγώ του, του οποίου τις ανάγκες προσπαθεί να ικανοποιήσει συχνά με αθέμιτα μέσα.
Πολύ σωστά όλα όσα αναφέρεις Χρυσηίδα μια μικρή ένσταση μόνο σχετικά με τον ορισμό. Σε ένα μυθιστόρημα αντιήρωας είναι το κεντρικό πρόσωπο του οποίου η συμπεριφορά αποκλίνει απο τα καθιερωμένα. Το σύγχρονο μυθιστόρημα αποτελεί μετεξέλιξη της ιπποτικής μυθιστορίας του Μεσαίωνα, όπου οι ήρωες είναι ευγενείς , γενναίοι, μεγαλειώδεις. Ο Δον Κιχώτης είναι ο πρώτος αντιήρωας που εμφανίζεται, όπου στην ουσία παρωδεί αυτά τα καθιερωμένα πρότυπα, αλλά δεν είναι σε καμία περίπτωση "κακός"

Αυτό που θέλω να πω είναι πως ο όρος αντιήρωας, στο πέρασμα των χρόνων, ειδικά μετά το 1950, απέκτησε αυτή την αρνητική έννοια, δηλαδή άκαρδος, εγωιστής, αμοραλιστής αλλά δεν είναι αυτός ο πραγματικός ορισμός. Επίσης, περιπτώσεις αντιήρωα είναι και οι χαρακτήρες που ζουν σε ένα κόσμο χωρίς αξίες και νόημα ΄ όπως ας πούμε στο έργο του Μπέκετ "Περιμένοντας τον Γκοντό".
 
Αυτό που θέλω να πω είναι πως ο όρος αντιήρωας, στο πέρασμα των χρόνων, ειδικά μετά το 1950, απέκτησε αυτή την αρνητική έννοια, δηλαδή άκαρδος, εγωιστής, αμοραλιστής αλλά δεν είναι αυτός ο πραγματικός ορισμός. Επίσης, περιπτώσεις αντιήρωα είναι και οι χαρακτήρες που ζουν σε ένα κόσμο χωρίς αξίες και νόημα ΄ όπως ας πούμε στο έργο του Μπέκετ "Περιμένοντας τον Γκοντό".
Αν σ' αυτά που έγραψα φαίνεται ότι θεωρώ τον αντιήρωα κακό, τότε είναι δικό μου λάθος και ίσως έπρεπε να βάλω και ένα παράδειγμα πλάι στον ορισμό, για να γίνει σαφές το τι ακριβώς εννοώ.

Ήρωες λοιπόν είναι ο Φρόντο του Τόλκιν και ο Χάρι Πότερ της Ρόουλινγκ, γιατί μπλέκονται σε καταστάσεις πολύ πάνω από τις δυνατότητές τους και με αυτοθυσία, ψυχικό σθένος κλπ, κλπ καταφέρνουν και βγαίνουν πάντα νικητές.

Αντιήρωας είναι αυτός που μοιάζει περισσότερο μπλεγμένος στα προσωπικά του αδιέξοδα ή στα κοινωνικά, μοιάζει με τον καθένα από μας και πολύ συχνά δεν έχει ψυχική ισορροπία. Αυτό ίσως και να είναι τις περισσότερες φορές το ζητούμενό του και από κει εκπορεύεται ο ορισμός που έδωσα: "δεν είναι γενναίος, δεν μάχεται για το καλό, δεν είναι ευαίσθητος, δεν αγαπάει το διπλανό του" . Δεν είναι όλα αυτά, γιατί δεν μπορεί να είναι χωρίς πρώτα να λύσει τα προσωπικά του θέματα. Τόσο ο Δον Κιχώτης, όσο και οι δύο ήρωες του Μπέκετ που μας ανέφερες, Λαλένα, είναι προφανώς αντιήρωες.
 
Πολύ ωραίο θέμα!:)
Εγώ ο μόνος χαρακτήρας με τον οποίο θυμάμαι να έχω ταυτιστεί, είναι αυτός της Έλινορ Ντάσγουντ, από το βιβλίο "Λογική κ Ευαισθησία" της Jane Austen.Ίσως επειδή κ γω δεν αφήνομαι εύκολα στα συναισθήματα και στον αυθορμητισμό ή παρορμητισμό. Παρορμητικοί όλοι μπορει να γίνουμε ενίοτε, αυτό όμως δεν είναι απαραιτήτως κακό. Το κακό είναι άταν οικειοποιούμαστε με τον αλλο σε τέτοιο βαθμο που να τον θεωρουμε δεδομενο και να πιστευουμε οτι μας ανηκει. Κάτι ανάλογο έγινε και με την αδερφή της Έλινορ, Μάριαν..Αυτό είναι αρκετά δυσάρεστο,(ειδικά για αυτόν που θεωρείται "δεδομένος"). Μπορεί γι'αυτό να ταυτίστηκα με την Έλινορ. Ελπίζω πάντως πως ένα ακόμα κοινό χαρακτηριστικό που έχω με την ηρωίδα,είναι η λογική.:ρ
 
Χμμμ, Χρυσηιδα ο Χαρι Ποτερ νομιζω δεν ειναι αντιηρωας, αν καταλαβαινω δλδ ακριβως την εννοια του αντιηρωα. Ειναι απο την αρχη πολυ γενναιος, εχει αρχες κ ιδανικα κ ειναι σιγουρο οτι θα μπει μπροστα απο τους φιλους του κ θα θυσιαστει γι'αυτους χωρις δευτερη σκεψη. Ουτε κ χρειαστηκε ποτε να παρει θαρρος για να παει σε ενα σκοτεινο σημειο που ακουγεται ενας φρικιαστικος θορυβος, παντα εκανε ακριβως τα αντιθετα απο οτι θα εκανε οποιοσδηποτε αλλος κ διαρκως του λεγανε αν μπορει να αποφευγει τους μπελαδες. Και ουτε ειναι ολα πανω απο τις δυνατοτητες του γτ εχει περισσοτερες δυναμεις απο τους αλλους, τοσο απο την αρχη που δεν μπορει να τον αγγιξει ο Βολτεμορτ οσο κ στη συνεχεια που εκπαιδευεται κιολας πανω στη μαγεια. Μηπως εννοεις το οτι ειναι παιδακι; Μπορει αυτο να ειναι που να χαρακτηριζει καποιον αντιηρωα, το οτι δεν ειναι ας πουμε ο Ηρακλης ο ιδιος, εκ γενετης ημιθεος, απλα ενα γενναιο παιδι με λιγες παραπανω δυναμεις απο τους υπολλοιπους...
 
Top