"Αγαπητέ αναγνώστη"

Συχνά σε λογοτεχνικά κείμενα ο δημιουργός του έργου απευθύνεται με άμεσο τρόπο στον αναγνώστη. Είναι ένα εφέ που δημιουργεί περίεργες αντιδράσεις στον αναγνώστη (για μένα, φυσικά).

Η αίσθηση που μου δημιουργείται είναι ότι ο συγγραφέας έρχεται να μου υπενθυμίσει ότι διαβάζω μια πλασματική ιστορία. Σα να με ξυπνάει από τον "ύπνο" της ανάγνωσης και να μου λέει "αυτό είναι ένα βιβλίο, που δημούργησα εγώ και το διαβάζεις εσύ".

Το πρώτο παράδειγμα είναι από την Έρημη Χώρα του Έλιοτ. Δε με νοιάζει αν έχει μεταφραστεί, εγώ θα το παραθέσω στο πρωτότυπο :

There I saw one I knew, and stopped him, crying 'Stetson!
'You who were with me in the ships at Mylae! 70
'That corpse you planted last year in your garden,
'Has it begun to sprout? Will it bloom this year?
'Or has the sudden frost disturbed its bed?
'Oh keep the Dog far hence, that's friend to men,
'Or with his nails he'll dig it up again! 75
'You! hypocrite lecteur!—mon semblable,—mon frère!


Στα δικά μας, τώρα. Ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημα Αμίλητα, βαθιά νερά της Ρέας Γαλανάκη :

Ο Κουντόκωστας συγκράτησε στη μνήμη του τα συμβάντα στο βουνό μόνο τις δυο τρεις πρώτες μέρες. Τόσο άντεξε στο μέτρημα του χρόνου, αναγνώστη, προτού παραδοθεί κι εκείνος στην ακινησία του χρόνου στο όρος Ψηλορείτης .....

και λίγες γραμμές παρακάτω :

Το βουνό μοιάζει να το απαιτεί αυτό, αναγνώστη.

Κι ένα πιο ..... πιπεράτο απόσπασμα από το Αυτά και άλλα πολλά του Γιώργου Σκούρτη :

..... είχε δύο πιτσιρίκες Ολλανδέζες που κάνανε κάτι φοβερές π........ στα όρθια , μ' ένα πεντακοσάρι. Κι όσο αργούσες να τελειώσεις τους έβαζες κι άλλο πεντακοσάρι στα β......... τους. Ξεφτίλα. (Κι εσύ που τα διαβάζεις αυτά και δεν τα ξέρεις, μην πεις πως τάχα τα βγάζω απ' το μυαλό μου έτσι για να σε σοκάρω. Στο ισόγειο της πολυκατοικίας σου γίνονται....)


Αυτή είναι η αίσθηση η δική μου, ότι κάθε λίγο και λιγάκι ο συγγραφέας μου θυμίζει ότι διαβάζω. Αλλιώς ποιος ο λόγος για τέτοιου είδους αποστροφές; Όχι ότι μπορούμε να βάλουμε στο ίδιο καζάνι τον Έλιοτ με το Σκούρτη ή την ποίηση με το πεζό, αλλά είναι ενδεικτικά παραδείγματα αυτής της αρκετά παράξενης για μένα τεχνικής.
 
Last edited:

Λορένα

Πολεμίστρια του Φωτός
Αισθημα εκνευρισμου μου προκαλουν τα βιβλια του ανοιχτου πανεπιστημιου, που απευθυνονται "σε μενα".

Τεσπα.. :) αυτο που μου ρχεται πρωτο στο μυαλο, δεν ειναι χαιρετισμος, ειναι τελειωμα : Σας ασπαζομαι, Φαιδων
 
Κι εμενα μου αρεσει πολυ αυτη η αναφορα στον αναγνωστη.Δεν θεωρω οτι με αυτο τον τροπο ο συγγραφεας σου υπενθυμιζει οτι προκειται για βιβλιο που ο ιδιος δημιουργησε και οχι για γεγονοτα που ζεις εσυ, καθως απορροφασαι απο την αναγνωση. Νομιζω οτι με αυτο τον τροπο ο συγγραφεας προσεγγιζει τον αναγνωστη, του φερεται με μια αμεσοτητα και ειναι σαν να αναγνωριζει το γεγονος οτι το βιβλιο του εχει ενα αντικρυσμα, οτι απευθυνεται σε καποιον. Μου αρεσει αυτη η τεχνικη και μπορω να πω οτι πολλες φορες την χρησιμοποιω κι εγω..
 
Εμένα πάλι δε με ενθουσιάζει και πολύ.
Θυμήθηκα τώρα διάφορα κινούμενα σχέδια στα οποία ο σχεδιαστής συμμετέχει στην ιστορία. Κλασικό αυτό με τον Ντάφι Ντακ.
Πάντα με χαλούσε αυτό ακριβός που λέει η Χρυσηίδα.

Σα να με ξυπνάει από τον "ύπνο" της ανάγνωσης και να μου λέει "αυτό είναι ένα βιβλίο, που δημούργησα εγώ και το διαβάζεις εσύ".
 
Κλασικό αυτό με τον Ντάφι Ντακ.
Αυτό το έχουμε ξανασυζητήσει και εδώ και είπαμε ότι είναι τρικ μεταμυθοπλαστικών κειμένων.

Αλλά με το να βάζεις ένα "καλέ μου αναγνώστη" μέσα στο κείμενό σου, δε νομίζω ότι έφτιαξες μεταμυθοπλαστικό κείμενο. Όταν τα υπόλοιπα στοιχεία του κειμένου είναι παραδοσιακά, τότε δε μπορεί να είναι έτσι. Ίσως και γι' αυτό να ξενίζει κάπως.
 
Θα συμφωνήσω κι εγώ χρυς μαζί σου δεν μου πολυαρέσει το ''καλέ μου αναγνώστη'' μου κακοφαίνεται.Απ' την άλλη όμως είναι ανάλογα τι βιβλίο το λέει.Για παράδειγμα διαβαζα πρόσφατα ένα του Πιντέρη ο οποίος είναι ψυχολόγος και λογικό είναι να χρησιμοποιούσε τέτοιο ύφος στην γλώσσα του και να απευθυνόταν άμεσα στον αναγνώστη. Εκεί το δέχομαι και μου αρέσει, όμως σε ένα λογοτεχνικό κείμενο όπως έιπατε σωστά είναι σαν να με ξυπνάει από το παραμυθάκι μου!
 
Στη Λολίτα του Ναμπόκοφ ο Χάμπερτ απευθύνεται συχνά στον αναγνώστη, είτε στον καλλιεργημένο, είτε στον σοκαρισμένο αναγνώστη (θυμάμαι χαρακτηριστικά αλλά αμυδρά μία φράση "...του οποίου [αναγνώστη] τα φρύδια θα έχουν φθάσει στην άλλη μεριά του φαλακρού του κεφαλιού."). Πολύ μου άρεσαν αυτές οι εκκλήσεις για κατανόηση του δράματός του.
 
Έχω αφήσει αμέσως κάτω το βιβλίο χωρίς να το ξαναπιάσω στις ελάχιστες περιπτώσεις που διάβασα αυτή τη φράση ή παρόμοια. Ας ήταν και ο Ναμπόκοφ :)
 
Υπάρχουν πράγματα που τα θεωρώ παράταιρα, εκτός τόπου και χρόνου, αφύσικα και ενοχλητικά (κάποιοι άλλοι βέβαια δεν τα θεωρούν σαν τέτοια, απλά μιλάω για το πώς τα προσλαμβάνω εγώ).

Τη στιγμή λοιπόν που ο συγγραφέας απευθύνεται σε μένα, νιώθω την ίδια ακριβώς ενόχληση που θα ένιωθα αν έτρωγα παρέα με κάποιον ένα γευστικότατο φαγητό κι εκείνος δε σταματούσε να σχολιάζει το πόσο νόστιμο είναι, να πλαταγίζει τα χείλη, να βγάζει γρυλισμούς ικανοποίησης, γενικά να μη βάζει γλώσσα μέσα και να με ζαλίζει με τις ανόητες αντιδράσεις του. Θα ήθελα να του πω απλά να σκάσει και να με αφήσει να απολαύσω το φαγητό μου.
 
Α, εντάξει, γιατί νόμιζα πως σε ενοχλούσε το θέμα που πραγματεύεται η Λολίτα. Είναι προσωπικό το θέμα και, όπως είπες, ο καθένας το προσλαμβάνει διαφορετικά. Εμένα πάντως δε με ενοχλούσαν τέτοιες παρεμβάσεις και ίσα ίσα, ένιωθα ακόμα περισσότερο έντονο το δράμα του Χάμπερτ, καθώς μην ξεχνάμε ότι είναι μέσα σε ένα κελί και γράφει την απολογία του. Όσο να πεις, μια φόρτιση την έχει. Νιώθει την ανάγκη της επικοινωνίας. Έτσι το καταλάβαινα εγώ. Τέλος πάντων, είναι προσωπικό ζήτημα, το έχουμε επαληθεύσει όλοι όσοι έχουμε γράψει σε αυτό το νήμα.
 
Γενικά μιλούσα, για την προσφώνηση από την πλευρά του συγγραφέα όπου και όταν γίνεται. Δεν αναφερόμουν στη "Λολίτα" (την οποία δεν έχω διαβάσει επειδή δε με τραβάνε καθόλου οι ξελιγωμένες καταστάσεις :) )
 
Αν μιλάμε γενικά, τότε θα συμφωνήσω εν μέρει μαζί σου. Δηλαδή, όταν ο συγγραφέας έχει σκοπό να αναφερθεί στον αναγνώστη και το κάνει έντεχνα, τότε καλώς. Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως δεν ταιριάζει, κουράζει, ακόμα και ενοχλεί (και συμφωνώ με την παρομοίωση που ανέρτησες νωρίτερα- πολύ πετυχημένη). Εϊχα διαβάσει (όσο μπορούσα) το "Ζωή και αγάπη στη μοναξιά" του Γιάννη Ψυχάρη, και πραγματικά δεν μπορούσα να συνεχίσω από ένα σημείο και μετά. Όλη η αφήγηση ήταν γεμάτη με "σκέψου αναγνώστη" και "φανταστείτε τον καημένο" ώσπου το έκλεισα μια για πάντα...:τσκτσκ:
 
Μοιραια θα επανελθω στα ΔΑΙΜΟΝΙΑ του Ντειβιντσον,διοτι ο αφηγητης -πρωταγωνιστης σε αυτο
επικαλειται τον αναγνωστη...
Η επικληση στον αναγνωστη ,συνιστα επικοινωνιακο ατου του βιβλιου προσδιδοντας αμεσοτητα
και παραστατικοτητα
σε πολυ σκληρες περιγραφες κι εντονες συναισθηματικες διακυμανσεις
κομιζοντας κι ενα αριστης ποιοτητας χιουμορ.
Με αυτον τον τροπο ο αναγνωστης γινεται αμεσα κοινωνος της ιστοριας,που αναγεται σε προσωπικο βιωμα του,
επιτρεποντας του να δεθει πολυ με τους ηρωες και να τους ακολουθησει στην καθαρση τους...

Επικληση στον αναγνωστη -πιο υποτονικη κι οχι τοσο νευραλγικη οσο στα ΔΑΙΜΟΝΙΑ,θυμαμαι συνανταμε
και στον Ουγκο.(ΟΙ ΑΘΛΙΟΙ,Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ,Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΓΕΛΑ)
Εκει τη βρηκα αδιαφορο στοιχειο -δεν προσεδιδε ουτε αφαιρουσε κατι στη γοητεια η την εξελιξη της αφηγησης.

Σε καθε περιπτωση,με μια προχειρη προσπαθεια μιας ..."απιστης μνημης",δε θυμαμαι βιβλιο ,οπου να θεωρησα την επικληση στον αναγνωστη ενοχλητικη.Με προβληματισατε τωρα-οσοι τη θεωρειτε ενοχλητικη.
Υ.Γ.Με μπερδεψε λιγο ο ορος "μεταμυθοπλαστικο κειμενο",που ανεφερε η Χρυσιηδα(προηγ σελιδα στο νημα αυτο).Δεν τον εχω ξανασυναντησει.Τι ακριβως σημαινει???
Ευχαριστω εκ των προτερων οποιον μπει στον κοπο να διασαφηνισει την εννοια "μεταμυθοπλασια".
 
Last edited:
Η επικληση στον αναγνωστη ,συνιστα επικοινωνιακο ατου του βιβλιου προσδιδοντας αμεσοτητα
και παραστατικοτητα
σε πολυ σκληρες περιγραφες κι εντονες συναισθηματικες διακυμανσεις κομιζοντας κι ενα αριστης ποιοτητας χιουμορ.
Με αυτον τον τροπο ο αναγνωστης γινεται αμεσα κοινωνος της ιστοριας,που αναγεται σε προσωπικο βιωμα του,
επιτρεποντας του να δεθει πολυ με τους ηρωες και να τους ακολουθησει στην καθαρση τους...
Συμφωνώ και επαυξάνω Φαντίνα!! Και εμένα γενικά μου αρέσει ο "διάλογος" του συγγραφέα ή του ήρωα με τον αναγνώστη. Αλλά όταν γίνεται κατάχρηση προσωπικά με ενοχλεί :ωιμέ: τώρα βέβαια κατά την ταπεινή μου γνώμη δε συγκρίνεται ο Ουγκό με τον Ψυχάρη :ρ άλλες αρετές ο ένας, άλλες ο άλλος, αλλά στο ζήτημα του διαλόγου με τον αναγνώστη "νικά" ο πρώτος
 
Νομίζω μόνο στον Τομ Ρόμπινς μπορώ να το συγχωρέσω:χμ: κι αυτό επειδή τα λέει χαριτωμένα ( κ ίσως κ γιατί θα πέθαινα να μου μιλήσει εμένα προσωπικά :ρ ), κατά τ' άλλα, δεν μ' αρέσει να μου υπενθυμίζουν πως είμαι απλά αναγνώστης αυτού του βιβλίου και δεν το ζω εκ των έσω. :ρ
 
Μια που είδα το θέμα, να πω ότι το έχω συναντήσει μόνο στη Μπροντέ, την οποία διαβάζω και τώρα. Γίνεται αραιά και πού, όμως.
Θα μου την έσπαγε πολύ αν διάβαζα κι άλλες αποστροφές/προτροπές, τύπου "φαντάσου τώρα αναγνώστη" κτλ. Γιατί είμαι επαναστατική φύση και δεν θέλω να μου λένε τι να κάνω. Ό,τι θέλω θα φανταστώ! :ρ Σοβαρά τώρα, κόβει πολύ απότομα τον ειρμό και την απόλαυση της ανάγνωσης.
 
Αρκετές φορές παρατήρησα τέτοιο τόνο στις ιστορίες του Σόσερ! Δεν μπορώ να πω πως δεν μου άρεσε μα αντιθέτως πως με τράβηξε πιο κοντά του! Ειδικά το τελευταίο κεφάλαιο, στο οποίο απολογείται για τον αν δεν κατάφερε να προσφέρει στον αναγνώστη ένταση, συναίσθημα και γέλιο, είναι το κάτι άλλο και σίγουρα δεν 'χαλάει' στο συγκεκριμένο βιβλίο η αναφορά στον αναγνώστη.
 
Top