Κάποια φίλη μού έλεγε μια μέρα πως δεν αντέχει πια να δει άλλη ταινία για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων, πως δηλαδή γυρίστηκαν πολλές και φτάνει.
Σ' εμένα λειτουργεί διαφορετικά. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι μια ιστορική στιγμή που με συγκλονίζει: όλη αυτή η μαζική φρίκη, ο συμπαγής παραλογισμός, η καθολική καταστροφή, ο ατέλειωτος ανθρώπινος πόνος κι η δυστυχία, αυτή η μεγάλη πληγή που ανοίξαν οι ίδιοι άνθρωποι πάνω στο σώμα τής ανθρωπότητας και που ακόμα και σήμερα μπορείς να ψηλαφίσεις την ουλή. Κι όλα αυτά τόσο κοντά μας: προχθές.
Μέσα σ' όλην αυτήν την εφιαλτική θύελλα υπήρξε λοιπόν και το Ολοκαύτωμα των Εβραίων. Με σαστίζει η τρομαχτική ιδέα πως εκεί που μια μέρα είσαι στο σπίτι σου με την οικογένειά σου ξάφνου σε αρπάζουνε κι αρχίζουν να σου αφαιρούν: τα υπάρχοντα, τους δικούς σου, τα ρούχα σου, την ανθρώπινή σου αξιοπρέπεια, την υγεία σου και τέλος την ζωή ενώ εσύ ανίκανος να αντιδράσεις απλά παρακολουθείς βιώνοντας μέχρι το κόκαλο κάθε δευτερόλεπτο τού φρικιαστικού εφιάλτη.
Έτσι, όχι, εγώ δεν έχω βαρεθεί το θέμα τού Ολοκαυτώματος! Παρακολουθώ με ενδιαφέρον κάθε έργο που καταπιάνεται μ’ αυτό καθώς και με τ’ άλλα συγκλονιστικά θέματα όπως τις μάχες των πόλεων (Στάλινγκραντ, Λένινγκραντ) ή την τύφλωση ενός ολόκληρου έθνους από τον ναζισμό.
Ένα κόμιξ που καταπιάνεται με το θέμα τού Ολοκαυτώματος είναι το "Maus" τού Αρτ Σπίγκελμαν (Art Spiegelman) ο οποίος μας παρουσιάζει σε αυτό την μαρτυρία τού πατέρα του που έζησε κάθε δευτερόλεπτο τού εφιάλτη και κατάφερε να επιζήσει.
Το κόμιξ φέρει τον δεύτερο τίτλο A Survivor’s Tale (Η Ιστορία ενός Επιζήσαντα) και κυκλοφορεί σε δύο τόμους. Οι χαρακτήρες είναι ζωόμορφοι όπου οι Εβραίοι, για παράδειγμα, παρουσιάζονται σαν ποντίκια, οι Γερμανοί σαν γάτες, οι Πολωνοί σαν γουρούνια κι οι Αμερικάνοι, κατά το τέλος, σαν σκυλιά. Το σχέδιο ασπρόμαυρο, απλό και δυνατό.
Στην ιστορία παρακολουθούμε από κοντά τον πατέρα τού Σπίγκελμαν, έναν πολυμήχανο άνθρωπο που η μοναδική ικανότητα και πρόληψή του τον έβγαλαν ζωντανό μέσα από τον τόσο θάνατο, μέσα από ένα Ολοκαύτωμα όπου κάθε τρεις και λίγο έπεφτε ένα ζάρι για την ζωή σου.
Στην ιστορία παρεμβάλλονται αναχρονιστικά οι διάλογοι τού Αρτ με τον πατέρα του κατά την συλλογή τού υλικού όπου εκεί ξεπροβάλει και η δύσκολη σχέση που είχε μαζί του καθώς ο πατέρας Σπίγκελμαν ήταν ένας πολύ ιδιότροπος, αυταρχικός και κριτικός άνθρωπος, ενδεχομένως και λόγω τής τραυματικής εμπειρίας που βίωσε. Κάπου ο Σπίγκελμαν ομολογεί πως διάλεξε την τέχνη τού κόμιξ γιατί αυτή ήταν μια περιοχή άγνωστη για τον πατέρα του κι έτσι θα γλίτωνε την κριτική και την ανταγωνιστικότητά του.
Ο Σπίγκελμαν παρουσιάζει τον πατέρα του με αγάπη αλλά και με πολλά ψεγάδια όπως π.χ. με ρατσιστική συμπεριφορά όταν ο ίδιος βίωσε το πιο αποτρόπαιο πρόσωπο τού ρατσισμού, κυρίως όμως τον παρουσιάζει στερεοτυπικά Εβραίο και δει παθολογικά τσιγκούνη. Η αυστηρή αυτή κριτική στον ίδιο τον πατέρα μαζί με την γενικότερη έλλειψη εξωραϊσμού και ηθικών συμπερασμάτων (από αυτά που μας έχουν φλομώσει στις ταινίες τους οι Αμερικάνοι) συνηγορούν για την ειλικρίνεια τής αφήγησης.
Πολύ καλό εικονογραφήγημα που μέσα στα σημαντικά του βραβεία μετράει κι ένα Πούλιτζερ, το συνιστώ ανεπιφύλακτα σε όποιον συνεχίζει να έχει ενδιαφέρον για την σκοτεινή αυτή στιγμή τής ανθρώπινης ιστορίας.
Σ' εμένα λειτουργεί διαφορετικά. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι μια ιστορική στιγμή που με συγκλονίζει: όλη αυτή η μαζική φρίκη, ο συμπαγής παραλογισμός, η καθολική καταστροφή, ο ατέλειωτος ανθρώπινος πόνος κι η δυστυχία, αυτή η μεγάλη πληγή που ανοίξαν οι ίδιοι άνθρωποι πάνω στο σώμα τής ανθρωπότητας και που ακόμα και σήμερα μπορείς να ψηλαφίσεις την ουλή. Κι όλα αυτά τόσο κοντά μας: προχθές.
Μέσα σ' όλην αυτήν την εφιαλτική θύελλα υπήρξε λοιπόν και το Ολοκαύτωμα των Εβραίων. Με σαστίζει η τρομαχτική ιδέα πως εκεί που μια μέρα είσαι στο σπίτι σου με την οικογένειά σου ξάφνου σε αρπάζουνε κι αρχίζουν να σου αφαιρούν: τα υπάρχοντα, τους δικούς σου, τα ρούχα σου, την ανθρώπινή σου αξιοπρέπεια, την υγεία σου και τέλος την ζωή ενώ εσύ ανίκανος να αντιδράσεις απλά παρακολουθείς βιώνοντας μέχρι το κόκαλο κάθε δευτερόλεπτο τού φρικιαστικού εφιάλτη.
Έτσι, όχι, εγώ δεν έχω βαρεθεί το θέμα τού Ολοκαυτώματος! Παρακολουθώ με ενδιαφέρον κάθε έργο που καταπιάνεται μ’ αυτό καθώς και με τ’ άλλα συγκλονιστικά θέματα όπως τις μάχες των πόλεων (Στάλινγκραντ, Λένινγκραντ) ή την τύφλωση ενός ολόκληρου έθνους από τον ναζισμό.
Ένα κόμιξ που καταπιάνεται με το θέμα τού Ολοκαυτώματος είναι το "Maus" τού Αρτ Σπίγκελμαν (Art Spiegelman) ο οποίος μας παρουσιάζει σε αυτό την μαρτυρία τού πατέρα του που έζησε κάθε δευτερόλεπτο τού εφιάλτη και κατάφερε να επιζήσει.
Το κόμιξ φέρει τον δεύτερο τίτλο A Survivor’s Tale (Η Ιστορία ενός Επιζήσαντα) και κυκλοφορεί σε δύο τόμους. Οι χαρακτήρες είναι ζωόμορφοι όπου οι Εβραίοι, για παράδειγμα, παρουσιάζονται σαν ποντίκια, οι Γερμανοί σαν γάτες, οι Πολωνοί σαν γουρούνια κι οι Αμερικάνοι, κατά το τέλος, σαν σκυλιά. Το σχέδιο ασπρόμαυρο, απλό και δυνατό.
Στην ιστορία παρακολουθούμε από κοντά τον πατέρα τού Σπίγκελμαν, έναν πολυμήχανο άνθρωπο που η μοναδική ικανότητα και πρόληψή του τον έβγαλαν ζωντανό μέσα από τον τόσο θάνατο, μέσα από ένα Ολοκαύτωμα όπου κάθε τρεις και λίγο έπεφτε ένα ζάρι για την ζωή σου.
Στην ιστορία παρεμβάλλονται αναχρονιστικά οι διάλογοι τού Αρτ με τον πατέρα του κατά την συλλογή τού υλικού όπου εκεί ξεπροβάλει και η δύσκολη σχέση που είχε μαζί του καθώς ο πατέρας Σπίγκελμαν ήταν ένας πολύ ιδιότροπος, αυταρχικός και κριτικός άνθρωπος, ενδεχομένως και λόγω τής τραυματικής εμπειρίας που βίωσε. Κάπου ο Σπίγκελμαν ομολογεί πως διάλεξε την τέχνη τού κόμιξ γιατί αυτή ήταν μια περιοχή άγνωστη για τον πατέρα του κι έτσι θα γλίτωνε την κριτική και την ανταγωνιστικότητά του.
Ο Σπίγκελμαν παρουσιάζει τον πατέρα του με αγάπη αλλά και με πολλά ψεγάδια όπως π.χ. με ρατσιστική συμπεριφορά όταν ο ίδιος βίωσε το πιο αποτρόπαιο πρόσωπο τού ρατσισμού, κυρίως όμως τον παρουσιάζει στερεοτυπικά Εβραίο και δει παθολογικά τσιγκούνη. Η αυστηρή αυτή κριτική στον ίδιο τον πατέρα μαζί με την γενικότερη έλλειψη εξωραϊσμού και ηθικών συμπερασμάτων (από αυτά που μας έχουν φλομώσει στις ταινίες τους οι Αμερικάνοι) συνηγορούν για την ειλικρίνεια τής αφήγησης.
Πολύ καλό εικονογραφήγημα που μέσα στα σημαντικά του βραβεία μετράει κι ένα Πούλιτζερ, το συνιστώ ανεπιφύλακτα σε όποιον συνεχίζει να έχει ενδιαφέρον για την σκοτεινή αυτή στιγμή τής ανθρώπινης ιστορίας.
