Μπορεί κάποιος να μου εξηγήσει τί είναι η "Πρόζα";
- Thread starter Δούκας
- Start date
ΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ:
Από την Υψικάμινο, 1935
Είμεθα όλοι ε ν τ ό ς του μέλλοντός μας.
Όταν τραγουδάμε τραγουδάμε
εμπρός στους εκφραστικούς πίνακες των ζωγράφων
όταν σκύβουμε εμπρός στα άχυρα μιας καμμένης πόλεως
όταν προσεταιριζόμεθα την ψιχάλα του ρίγους
είμεθα όλοι εντός του μέλλοντός μας
γιατί ό,τι και αν επιδιώξουμε
δεν είναι δυνατόν να πούμε όχι να πούμε ναι
χωρίς το μέλλον του προορισμού μας
όπως μια γυναίκα δεν μπορεί να κάμη τίποτε
χωρίς την πυρκαγιά που κλείνει
μέσα στη στάχτη των ποδιών της.
Από την Υψικάμινο, 1935
Είμεθα όλοι ε ν τ ό ς του μέλλοντός μας.
Όταν τραγουδάμε τραγουδάμε
εμπρός στους εκφραστικούς πίνακες των ζωγράφων
όταν σκύβουμε εμπρός στα άχυρα μιας καμμένης πόλεως
όταν προσεταιριζόμεθα την ψιχάλα του ρίγους
είμεθα όλοι εντός του μέλλοντός μας
γιατί ό,τι και αν επιδιώξουμε
δεν είναι δυνατόν να πούμε όχι να πούμε ναι
χωρίς το μέλλον του προορισμού μας
όπως μια γυναίκα δεν μπορεί να κάμη τίποτε
χωρίς την πυρκαγιά που κλείνει
μέσα στη στάχτη των ποδιών της.
Πρόζα είναι ο πεζός λόγος, το αντίθετο της ποίησης, γενικότερα το " έργο που είναι γραμμένο σε πεζό λόγο " από ένα μυθιστόρημα μέχρι ένα άρθρο εφημερίδας.
Μεταφορικά εννοούμε συχνά το κοινότοπο κείμενο δίχως φαντασία και φτωχό λεξιλόγιο.
Προέρχεται από το λατινικό prosa (oratio) ( = λόγος που προχωράει χωρίς διακοπή )
Μεταφορικά εννοούμε συχνά το κοινότοπο κείμενο δίχως φαντασία και φτωχό λεξιλόγιο.
Προέρχεται από το λατινικό prosa (oratio) ( = λόγος που προχωράει χωρίς διακοπή )
Last edited:
Ό,τι έγραψες πρόζα είναι. Φαντάσου ότι μπήκες στη σκηνή σαν ηθοποιός κι άρχισες: "Μπορεί κάποιος κλπ... ευχαριστώ".
Επίσης, είναι όλα αυτά που λέει ο Μπου Ράντλι.
Βέβαια, υπάρχει και πρόζα που μοιάζει με ποίηση ή και ποίηση που μοιάζει με πρόζα, δηλ: υπάρχουν πεζά κείμενα που μοιάζουν και με ποίηση, υπάρχουν και ποιήματα που σου μοιάζουν πιο πολύ για πρόζα, αλλά, αυτά, ίσως κάποια άλλη στιγμή. Αυτό που θυμάμαι σίγουρα είναι ότι
τα όριά τους είναι πολλές φορές δυσδιάκριτα κι ότι,
οι δημιουργοί, αδιαφορούν γενικά πώς εμείς θα ονομάσουμε το έργο τους, πρόζα ή ποίηση.
Και τώρα, σειρά μου: Τι σε έκανε να ρωτήσεις; Ποιο είναι το κίνητρό σου;
Η αλήθεια είναι ότι συνάντησα τον όρο πρόσφατα σε κάτι που διάβαζα αλλά δεν υπήρχε σαφης ορισμός για αυτόν. Επίσης αναρωτιόμουν γιατί δεν αποκαλείται απλά πεζός λόγος γεγονός που με προβλημάτησε...Θεώρησα οτι θα έπρεπε να υπάρχει κάτι που να διαχωρίζει την πρόζα από τον πεζό λογο. Οπως και να έχει σας ευχαριστώ για τις απαντήσεις!
Στο μυαλό μου η λέξη "πρόζα" χρησιμοποιείται εκεί που υπάρχει ανάγκη διαχωρισμού απ' τον ποιητικό λόγο - σ' ένα κείμενο ας πούμε που έχει μέσα και πεζό και στίχους.
Ωστόσο, έχω δει να χρησιμοποιείται κι εκεί που δεν υπάρχει ανάγκη για τέτοιο διαχωρισμό, για να χαρακτηρίσει το γράψιμο ενός συγγραφέα. Προσωπικά δεν μου αρέσει η χρήση της λέξης με τον τρόπο αυτό, όπως δεν μου αρέσει και το περιφραστικό που βλέπω συχνά "ο τρόπος γραφής". Προτιμώ τα "ύφος", "στυλ", "πένα". Παραδείγματα αυτής της χρήσης που βρήκα με μια σύντομη αναζήτηση:
"...στην οξεία πρόζα του Μπαλζάκ, του Φλωμπέρ, του Τζέιμς..."
"...η πρόζα του Πίντσον απηχεί εκείνες τις ανατριχιαστικές πρώτες σειρές από το πιο εμβληματικό έργο του, Το ουράνιο τόξο της βαρύτητας."
"...Η πρόζα του Μπράντμπερυ μοναδική. Η διορατικότητά του καταλυτική..."
"...Η πρόζα του Κάφκα φαίνεται εκ πρώτης όψεως ότι περιέχει παραδοσιακά στοιχεία δομής και περιεχομένου..."
"...που τους σαγηνεύει η πρόζα του Ουελμπέκ..."
@Μπου ενδιαφέρον αυτό που λες
Ωστόσο, έχω δει να χρησιμοποιείται κι εκεί που δεν υπάρχει ανάγκη για τέτοιο διαχωρισμό, για να χαρακτηρίσει το γράψιμο ενός συγγραφέα. Προσωπικά δεν μου αρέσει η χρήση της λέξης με τον τρόπο αυτό, όπως δεν μου αρέσει και το περιφραστικό που βλέπω συχνά "ο τρόπος γραφής". Προτιμώ τα "ύφος", "στυλ", "πένα". Παραδείγματα αυτής της χρήσης που βρήκα με μια σύντομη αναζήτηση:
"...στην οξεία πρόζα του Μπαλζάκ, του Φλωμπέρ, του Τζέιμς..."
"...η πρόζα του Πίντσον απηχεί εκείνες τις ανατριχιαστικές πρώτες σειρές από το πιο εμβληματικό έργο του, Το ουράνιο τόξο της βαρύτητας."
"...Η πρόζα του Μπράντμπερυ μοναδική. Η διορατικότητά του καταλυτική..."
"...Η πρόζα του Κάφκα φαίνεται εκ πρώτης όψεως ότι περιέχει παραδοσιακά στοιχεία δομής και περιεχομένου..."
"...που τους σαγηνεύει η πρόζα του Ουελμπέκ..."
@Μπου ενδιαφέρον αυτό που λες
Δεν το έχω δει ποτέ να χρησιμοποιείται έτσι.
Εγω νομιζω οτι τη λεξη "προζα" χρησιμοποιουνε οσοι θελουνε να το παιξουν δηθεν και διανοουμενοι! 
BTW, ειναι ελληνικη λεξη ή οχι;
BTW, ειναι ελληνικη λεξη ή οχι;
Προέρχεται από την ιταλική prosa, που είναι ο πεζός λόγος.
Έχεις κι ένα κάποιο δίκιο με αυτό που λες "να το παίξουν διανοούμενοι", αφού θεωρείται κάπως λόγια η λέξη.
Συνοψίζοντας, πρόζα είναι:
1. ο πεζός λόγος (σε αντιδιαστολή προς την ποίηση): H ποίηση και η ~.
2. έργο γραμμένο σε πεζό λόγο: Έγραψε ποίηση αλλά και ~.
3. το δραματικό θέατρο (σε αντιδιαστολή προς το μουσικό, την επιθεώρηση): Θέατρο πρόζας.
4. οι διάλογοι στην επιθεώρηση (σε αντιδιαστολή προς το τραγούδι).
πηγή
Last edited:
Να πούμε ότι και η ιταλική λέξη "prosa" προέρχεται από την λατινική λέξη "prosa" που είναι ταυτόσημη.
Ωστόσο, είναι όντως άσχημο κ' ευδιάκριτο να χρησιμοποιούνται λόγιες λέξεις επιτηδευμένα, χωρίς φειδώ και γνώση.
Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να πάψουν να λέγονται από τους λίγους ομιλητές που τις γνωρίζουν και τις χρησιμοποιούν προσεκτικά.
Αν ήταν έτσι τα πράγματα, θα καταλήγαμε με 400-500 λέξεις μόνο. Μολονότι, για να είμαστε ειλικρινείς, προς τα 'κει οδεύουμε.
Ωστόσο, είναι όντως άσχημο κ' ευδιάκριτο να χρησιμοποιούνται λόγιες λέξεις επιτηδευμένα, χωρίς φειδώ και γνώση.
Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να πάψουν να λέγονται από τους λίγους ομιλητές που τις γνωρίζουν και τις χρησιμοποιούν προσεκτικά.
Αν ήταν έτσι τα πράγματα, θα καταλήγαμε με 400-500 λέξεις μόνο. Μολονότι, για να είμαστε ειλικρινείς, προς τα 'κει οδεύουμε.
Aγαπητέ Νίκο,
τι εννοείς λέγοντας ότι "οδεύουμε προς τα εκεί"; Δεν κατάλαβα τη σκέψη σου.
* μάλλον αδιάκριτο θέλεις να πεις ;)
Καταρχάς, ευδιάκριτο ήθελα να πω. Τι εννοώ; Ότι όταν χρησιμοποιούνται αυτές οι λόγιες λέξεις "επιτηδευμένα, χωρίς φειδώ και γνώση" είναι εύκολο να το διακρίνεις, η κακή χρήση βγάζει μάτι. Απλώς, εκ παραδρομής, έγραψα "αν" αντί για "όταν".
Όσο για το άλλο, δεν είναι και τόσο σχετικό με το θέμα, γι' αυτό ίσως δεν το κατάλαβες, άλλα ας το εξηγήσω.
Εννοώ πως οι σημερινοί ομιλητές οδεύουν στο να χρησιμοποιούν μονάχα 400-500 λέξεις της μητρικής τους γλώσσας. Λες και μιλάμε για ξένη γλώσσα -αγγλικά λόγου χάρη- που 'μαθαν μερικές δεκάδες λέξεις στο φροντιστήριο. Είναι μεγάλο θέμα αυτό βέβαια και έχει πολλές προεκτάσεις. Οπότε, ας μην το συνεχίσουμε γιατί βγαίνουμε και εκτός θέματος.
Όσο για το άλλο, δεν είναι και τόσο σχετικό με το θέμα, γι' αυτό ίσως δεν το κατάλαβες, άλλα ας το εξηγήσω.
Εννοώ πως οι σημερινοί ομιλητές οδεύουν στο να χρησιμοποιούν μονάχα 400-500 λέξεις της μητρικής τους γλώσσας. Λες και μιλάμε για ξένη γλώσσα -αγγλικά λόγου χάρη- που 'μαθαν μερικές δεκάδες λέξεις στο φροντιστήριο. Είναι μεγάλο θέμα αυτό βέβαια και έχει πολλές προεκτάσεις. Οπότε, ας μην το συνεχίσουμε γιατί βγαίνουμε και εκτός θέματος.
Εγώ πιστεύω πως γίνεται ακριβώς το αντίθετο. Στα τελευταία 60 χρόνια (από τα οποία μπορώ να κρίνω από ιδία εμπειρία αλλά και μαρτυρίες παλαιότερων) οι ενεργές λέξεις μοναχά αυξάνονται, πράγμα λογικό καθώς σχεδόν όλοι πλέον παρακολουθούν πολλά χρόνια εκπαίδευση, με τα όποια προβλήματά της, αλλά κι η εποχή μας είναι γεμάτη πληροφορία η οποία αποτυπώνεται σε λόγο, προφορικό και γραπτό.
Να το πω απλά: πίσω π.χ. στο 1950 ο μέσος Έλληνας είχε πολύ λιγότερη μόρφωση (τότε σταματούσαν στα μισά του Δημοτικού για να βοηθήσουν στα χωράφια) και μιλούσαν ιδιώματα. Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα.
Δεν ξέρω από πού οφείλεται αυτή η ανησυχία που εκφράζεις εδώ, φίλε Νικο, και με την οποία διαφωνώ. Νομίζω πως εντάσσεται στην γενικότερη πεποίθηση κάθε γενιάς πως αυτή υπήρξε καλύτερη από την επόμενη (πώς είναι έτσι η νέα γενιά; κτλ.) και την οποία δεν συμμερίζομαι καθόλου. Οι νέα γενιά είναι περίπου όπως θυμαμαι πως ήμασταν εμείς, απλά ελαφρώς βελτιωμένες.
Να το πω απλά: πίσω π.χ. στο 1950 ο μέσος Έλληνας είχε πολύ λιγότερη μόρφωση (τότε σταματούσαν στα μισά του Δημοτικού για να βοηθήσουν στα χωράφια) και μιλούσαν ιδιώματα. Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα.
Δεν ξέρω από πού οφείλεται αυτή η ανησυχία που εκφράζεις εδώ, φίλε Νικο, και με την οποία διαφωνώ. Νομίζω πως εντάσσεται στην γενικότερη πεποίθηση κάθε γενιάς πως αυτή υπήρξε καλύτερη από την επόμενη (πώς είναι έτσι η νέα γενιά; κτλ.) και την οποία δεν συμμερίζομαι καθόλου. Οι νέα γενιά είναι περίπου όπως θυμαμαι πως ήμασταν εμείς, απλά ελαφρώς βελτιωμένες.
@ Ίζι καλησπέρα!!!
Σχετικά με το σχόλιο σου, συμπληρώνω τα εξής : Τα παλαιότερα ιδίως χρόνια, οι διάφοροι λόγιοι χρησιμοποιούσαν τον όρο "πρόζα" κοροιδευτικά για να "στιγματίσουν" τα ελληνικά θεατρικά έργα που κατά τη γνώμη τους ήταν χαμηλής ποιότητας κι αισθητικής, πολύ "πεζά". Οι περιπλανώμενοι θίασοι (μπουλούκια) που περιόδευαν κυρίως στην επαρχία, άλλαζαν συχνά τα λόγια των πρωτότυπων κειμένων (π.χ. εισάγοντας επίτηδες διάφορες άσεμνες λέξεις) για να γίνονται ευκολότερα κατανοητά στους θεατές. Αντίθετα, αυτοί οι επικριτές, θεωρούσαν την πεζογραφία ανώτερη μορφή τέχνης στο βαθμό που είχε μουσικότητα και "ποιητική" χάρη. Ακόμη πιο πίσω, στον 19ο αιώνα, έπρεπε να είναι γραμμένα στην καθαρεύουσα.........
Σχετικά με το σχόλιο σου, συμπληρώνω τα εξής : Τα παλαιότερα ιδίως χρόνια, οι διάφοροι λόγιοι χρησιμοποιούσαν τον όρο "πρόζα" κοροιδευτικά για να "στιγματίσουν" τα ελληνικά θεατρικά έργα που κατά τη γνώμη τους ήταν χαμηλής ποιότητας κι αισθητικής, πολύ "πεζά". Οι περιπλανώμενοι θίασοι (μπουλούκια) που περιόδευαν κυρίως στην επαρχία, άλλαζαν συχνά τα λόγια των πρωτότυπων κειμένων (π.χ. εισάγοντας επίτηδες διάφορες άσεμνες λέξεις) για να γίνονται ευκολότερα κατανοητά στους θεατές. Αντίθετα, αυτοί οι επικριτές, θεωρούσαν την πεζογραφία ανώτερη μορφή τέχνης στο βαθμό που είχε μουσικότητα και "ποιητική" χάρη. Ακόμη πιο πίσω, στον 19ο αιώνα, έπρεπε να είναι γραμμένα στην καθαρεύουσα.........
Δεν έχω καμία τέτοια πεποίθηση. Αντιθέτως, είμαι εναντίος τέτοιων αντιλήψεων. Δεν εξιδανικεύω τις προηγούμενες εποχές/γενιές ούτε βλέπω κάτω απ' αυτό το πρίσμα την σημερινή. Αυτό που λέω δεν άρχισε να συμβαίνει τα τελευταία χρόνια. Για τον απλούστατο λόγο ότι η εκπαίδευση στην Ελλάδα ήταν και είναι κ ά κ ι σ τ η . Με εξαίρεση κάποιους λαμπρούς δασκάλους βέβαια. Και ασφαλώς λίγοι είναι αυτοί που ασχολούνται με την αυτομάθηση, την προσωπική μελέτη και καλλιέργεια. Με άλλα λόγια, το ανέβασμα απ' το μηδέν που ξεκινάμε, σ' ένα κάποιο επίπεδο.Εγώ πιστεύω πως γίνεται ακριβώς το αντίθετο. Στα τελευταία 60 χρόνια (από τα οποία μπορώ να κρίνω από ιδία εμπειρία αλλά και μαρτυρίες παλαιότερων) οι ενεργές λέξεις μοναχά αυξάνονται, πράγμα λογικό καθώς σχεδόν όλοι πλέον παρακολουθούν πολλά χρόνια εκπαίδευση, με τα όποια προβλήματά της, αλλά κι η εποχή μας είναι γεμάτη πληροφορία η οποία αποτυπώνεται σε λόγο, προφορικό και γραπτό.
Να το πω απλά: πίσω π.χ. στο 1950 ο μέσος Έλληνας είχε πολύ λιγότερη μόρφωση (τότε σταματούσαν στα μισά του Δημοτικού για να βοηθήσουν στα χωράφια) και μιλούσαν ιδιώματα. Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα.
Δεν ξέρω από πού οφείλεται αυτή η ανησυχία που εκφράζεις εδώ, φίλε Νικο, και με την οποία διαφωνώ. Νομίζω πως εντάσσεται στην γενικότερη πεποίθηση κάθε γενιάς πως αυτή υπήρξε καλύτερη από την επόμενη (πώς είναι έτσι η νέα γενιά; κτλ.) και την οποία δεν συμμερίζομαι καθόλου. Οι νέα γενιά είναι περίπου όπως θυμαμαι πως ήμασταν εμείς, απλά ελαφρώς βελτιωμένες.
Και όταν το κάνουν, οι πλείστοι απ' αυτούς διαβάζουν και μελετούν τα μη άξια κείμενα την νεοελληνικής γραμματείας.
Αν το δούμε στατιστικά, ναι, ίσως και να έχουν αυξηθεί οι ενεργές λέξεις, ωστόσο πρέπει να κοιτάξουμε και τις ποιότητες αυτών. Πόσο χρήσιμες, πόσο καίριες, πόσο σημαντικές είναι για έναν ομιλητή του σήμερα που θέλει να εκφράσει πιο σύνθετα πράγματα από το "τρόλαρα στο facebook"; Δύναται να το κάνει μ' αυτές τις παραπάνω λέξεις που προστέθηκαν στην καθημερινή γλώσσα; Δεν νομίζω. Όταν οι περισσότεροι αντιμετωπίζουμε την γλώσσα σαν ένα απλό εργαλείο -που είναι κι αυτό βέβαια- σαν κάτι αυτονόητο κι ασήμαντο, όταν δεν ανοίγουμε ποτέ ένα λεξικό για να δούμε τι σημαίνει η τάδε λέξη, από πού προέρχεται η δείνα, γιατί απλώς τα ξέρουμε μωρέ, από τα γεννοφάσκια μας, την γλώσσα μας θα μας μάθουν; Όταν -συνεχίζοντας- δεν κάνουμε τίποτα εμείς, δεν θα υπάρξει καμία θετική εξέλιξη, καμία παιδεία, καμία αξία δεν θα ανέβει.
Ξέφυγα λιγάκι, αλλά είναι σ' άμεση σύνδεση με τα υπόλοιπα που είπαμε. Ενδεχομένως να "ακούγομαι" παραπάνω απαισιόδοξος κι απογοητευμένος απ' ό,τι θέλω, αλλά τι να κάνουμε, αυτά παρατηρώ κι αυτά λέω.
δεν έλεγα για το "τρόλαρα στο φέισμπουκ", που για μένα έχει κι αυτό την αξία του, αλλά για λέξεις όπως: ανιδιοτελής, ανάρμοστος, συμπολίτευση, σύννομος, ευαιρέθιστος, επανδρωμένος κτλ. κτλ. κτλ. Λέξεις που το 1950 δεν θα τις έλεγε κανείς εδώ, στην μικρή μου πόλη, και που τώρα αποτελούν ενεργό μέρος ενός λεξιλογίου που μοναχά αυξάνεται κι εμπλουτίζεται.
Σκέφτομαι τώρα πως αντί για "επανδρωμένο σκάφος" θα λέγανε "ένα αμάξ' γιομάτο ανθρώποι!" :χαχαχα:
Σκέφτομαι τώρα πως αντί για "επανδρωμένο σκάφος" θα λέγανε "ένα αμάξ' γιομάτο ανθρώποι!" :χαχαχα: