Σχετικά με την αφήγηση των στίχων

Όσον αφορά τα τραγούδια έχω παρατηρήσει πως υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι δίνουν εξαιρετική έμφαση στον στίχο κι έτσι έχω π.χ. μια ξαδέρφη η οποία μπορεί να ξεχωρίσει ένα κατά τ’ άλλα μάλλον αδιάφορο τραγούδι μόνο και μόνο γιατί την κέρδισαν τα λόγια του και να έρθει να στα δείξει ενθουσιασμένη. Στην αντίπερα όχθη υπάρχει κόσμος ο οποίος δεν προσέχει καν για τί μιλάει το τραγούδι κι έχω π.χ. έναν φίλο ο οποίος ενώ αγαπά την μουσική και παίζει μουσική, έχει μια παντελή και παγερή αδιαφορία απέναντι στον όποιο στίχο.

Κι έτσι, κάπως σχετικά κι άσχετα, μου έρχεται στο μυαλό κι ο Βιμ Μέρτενς ο οποίος βάζει ακατανόητα φωνητικά στην θέση του στίχου, στις υπέροχες μουσικές του.

Πιστεύω πως δίχως να ανήκω σε κάποιο από τα δύο άκρα μάλλον κλίνω ξεκάθαρα προς την μουσική. Κι έχω προσέξει πως μια καλή μουσική όχι απλά αναδεικνύει τον στίχο αλλά ακόμα κι ένα μέτριο κι αδιάφορο στιχάκι το κάνει να μοιάζει ξεχωριστό, μαγικό και πανέμορφο.

Σίγουρα εδώ μπορούν να μπουν πολλά παραδείγματα αλλά δεν έχω σκοπό να προχωρήσω περισσότερο αυτές τις σκέψεις. Τις χρειαζόμουν μονάχα σαν πρόφαση για να έχω κάπου να γράφω τις σκέψεις που πιάνομαι να κάνω ενίοτε σχετικά με στίχους, κι όποιος θέλει, βέβαια, ας κάνει τις δικές του.


Σχετικά με τον στίχο, λοιπόν, όταν καθίσω να βγάλω ένα τραγούδι στην κιθάρα και καθώς παίζω το τραγούδι ξανά και ξανά, τότε μόνο προσέχω καλά τί λέει το τραγούδι κι ειδικά αν πω να μάθω τα λόγια απέξω ώστε να μπορώ να παίξω το τραγούδι δίχως να χρειάζεται να κοιτάζω κάπου. Διότι τότε ψάχνω την λογική του στίχου, το νόημα, τις συνδέσεις ανάμεσα στα στιχάκια, ώστε να έχω τρόπο να τον θυμάμαι.

Υπάρχουν, λοιπόν, λογιώ-λογιώ στίχοι. Υπάρχουν στίχοι με διαυγές νόημα και συμπαγές μέτρο κι υπάρχουν άλλοι θολοί, δίχως νοηματική συνοχή και με μέτρο άναρχο, ατίθασο και βίαιο.

Και πάλι θα αποφύγω να μπω σε παραδείγματα από το ένα και το άλλο.

Just a Boy
(Angus & Julia Stone)

Χθες, λοιπόν, έβγαζα κι έπαιζα στην κιθάρα ένα αγαπημένο τραγούδι του Άνγκους Στόουν, το "Just a Boy", και μάλιστα έπαιρνα σαν οδηγό την πολύ γλυκιά εκτέλεση που βάζω εδώ πιο κάτω.

Προσπαθώντας να αποστηθίσω τον, κατά τ’ άλλα σύντομο κι έτσι εύκολο στίχο, μου έκανε εντύπωση η μεγάλη έλλειψη συνοχής. Οι προτάσεις μοιάζει να είναι μαζέματα από δεξιά κι αριστερά, κάποιες όμορφες αλλά δίχως να κολλάνε νοηματικά μεταξύ τους.

Από την μία έχουμε εκείνο το “I don’t know why” και τους στίχους με το “kiss” και το “smile”, που μοιάζει να γράφτηκαν ίσα για να εξυπηρετηθεί η ανάγκη να υπάρξει στίχος. Κι από την άλλη υπάρχουν πανέμομορφες κι αυτόνομες προτάσεις όπως:

I bit my tongue in the arc of conversation
Do you believe that there’s treasures in the ocean?
No lonely hands grab my suitcase full of nothing

Βέβαια στο τέλος, όλα τα λόγια βυθισμένα στην πανέμορφη μουσική και τραγουδισμένα από αυτό το τόσο ταλαντούχο παλικαράκι, αποκτούν συνοχή αν και το νόημα μάλλον παραμένει στο στοιχειώδες και προφανές “boy meets girl”.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση, να οι στίχοι καθώς και το τραγούδι:
(και για όποιον αναρωτιέται ευλόγως τί μύγα με τσίμπησε το ερώτημα μάλλον θα μείνει αναπάντητο )

[video=youtube;1FEa69-PPrs]https://www.youtube.com/watch?v=1FEa69-PPrs[/video]

I bit my tongue in the arc of conversation
I don’t know why … I don’t know why
I met you once and I’ve fallen for your notions
I don’t know why … I don’t know why

Do you believe that there’s treasures in the ocean
Did I say I’m just a boy
One kiss from you and I’m drunk up on your potion
That big old smile is all you wore

No lonely hands grab my suitcase full of nothing
I don’t know why … I don’t know why
You took me in, gave me something to believe in
That big old smile is all you wore

Girl you make me want to feel
Things I’ve never felt before
Girl you make me want to feel
Did I say I’m just a boy

Εμενα το γουστο μου κλινει πιο πολυ στην ορχηστρικη μουσικη. Οταν μου αρεσει η μουσικη γενικως δε δινω μεγαλη βαση στους στιχους αν και συνηθως εχω μια περιεργεια. Παραδοξως ομως, προσδοκω να υπαρχει και μια συνοχη στους στιχους, αλλιως τις υπερβολικα ασυναρτητες σουρεαλιστικουρες που ειναι περα απο το φτωχο μου μυαλο μου, τις θεωρω λιγο-πολυ αρπαχτη.

Πανω σε αυτο που ειπα, θυμηθηκα κατι σατιρικες αναρτησεις σε κωμικα ιστολογια που στοχευουν τους Πυξ-Λαξ και γενικως το "εντεχνο", και τους φαινομενικα ασυναρτητους στιχους
https://gmargari.wordpress.com/2006/11/01/pyx-lax/
http://faeenamalaka.blogspot.gr/2010/09/blog-post.html

Στο δευτερο, ο Mikeius εβγαλε μια συνταγη για να γραψει "στο ετσι" ενα εντεχνο τραγουδι. Το συγκεκριμενο καποιος το μελοποιησε βγαζοντας ενα αντικειμενικα πολυ ομορφο αποτελεσμα

[video=youtube;w9K5bzL4wpc]https://www.youtube.com/watch?v=w9K5bzL4wpc[/video]

Το οποιο αποδεικνυει οτι ενα "ωραιο" κομματι πολλες φορες μπορει να μην ειναι τιποτα αλλο απο μια αρπαχτη που βγηκε "στο ετσι" ακολουθωντας μια φτηνη συνταγη.

Οι μοναδικες τωρα περιπτωσεις που με κανουν να ψαχτω πολυ με τους στιχους, ειναι στα σατιρικα τραγουδια, οπως τα Ημισκουμπρια Αυτοι ειδικα εχουν αναπτυξει δικη τους ιδιολεκτο μεσα σε ολα αυτα τα χρονια, που χρειαζεται "εμπειρια" για να καταλαβει κανεις. Πχ. "γινομαι σταματημα" = σταματαω

Η απάντηση βρίσκεται κάπου στο ενδιάμεσο. Υπάρχουν τραγούδια που ξεκινήσαν με ένα πολύ όμορφο ριφάκι και θα ΄ταν κρίμα να μείνει στα ορχηστρικά αζήτητα και γράψανε στίχους που απλά ταιριάξαν στο μέτρο, άλλα που έχουν δυνατό στίχο αλλά δεν το κατάλαβε κανείς λόγω άκυρης μουσικής και εκείνα που δεν ξέρεις τί είναι καλύτερο, μουσική ή στίχος βλ. Pink floyd...η αλήθεια βρίσκεται στο τί συνεπαίρνει τον καθένα. Καθαρά υποκειμενικό

Αν και εμένα το πρώτο πράγμα που με τραβάει σε ένα κομμάτι είναι η μουσική (και πιο συγκεκριμένα οι κιθάρες!!! ) νομίζω πως ο καλός στίχος κάνει συμπαγές το ίδιο το κομμάτι...

Επίσης συμφωνώ με όσα είπε και η Κάθυ πιο πάνω!!! Σκέψου όμως τον στίχο των Floyd με μια τέτοια μουσική επένδυση!!!

Θα είχε καταστραφεί το σύμπαν ολάκερο Νικόλα!!

Ο Μάικιους κάπου έχει κι άδικο σε κάμποσα που γράφει εκεί αλλά σε κάμποσα άλλα του δίνω δίκιο όπως π.χ. στο ότι μάλλον κάμποσα έντεχνα κομμάτια είναι κάμποσο δήθεν. Το πείραμά του δε το βρίσκω κάμποσο* έξυπνο.


*ναι, ξέρω.. 5η φορά...

Μερικοί όμως έχουν χάρισμα και τα συνδυάζουν όλα....

π.χ.Θανάσης...

Καλά, ναι. Πρόκειται απλά για μια μάλλον εύστοχη σάτιρα κι από εκεί και πέρα δεν είναι κάποιος γενικευτικός κανόνας. Επίσης, ποιος είπε πως ένα τραγούδι δεν μπορεί να είναι απλό, εύκολο και πανέμορφο;

Κανένας!!

Ο στίχος φυσικά.

Εμένα, συνήθως με κερδίζει ο στίχος. Βέβαια σε ορισμένες περιπτώσεις συμβαίνει και το αντίθετο (με κερδίζει η μουσική), αλλά αυτό είναι η εξαίρεση. Νομίζω μάλιστα ότι αυτό που μου συμβαίνει, συμβαίνει στους περισσότερους Έλληνες.

Σκεφτείτε πόσοι συνθέτες έγιναν δημοφιλείς στην Ελλάδα επειδή μελοποίησαν ωραίους στίχους και πόσοι συνθέτες έχουν αγαπηθεί στη χώρα μας γράφοντας αποκλειστικά ορχηστρική μουσική χωρίς στίχο. Στην Αυστρία και τη Γερμανία συμβαίνει το αντίθετο.
Υπάρχουν συνθέτες, πολύ αγαπητοί στην Ελλάδα, που η μουσική τους είναι σχεδόν πάντα είναι δανεισμένη από δημοτικά τραγούδια ή ξένη μουσική. Οι συνθέτες αυτοί αγαπήθηκαν γιατί έγραφαν πολύ δυνατούς δικούς τους στίχους (π.χ. Δ. Σαββόπουλος). Ο Σαββόπουλος είναι πρώτα πολύ καλός ποιητής και μετά καλός συνθέτης.
Επίσης, στην Ελλάδα, κάποιοι συνθέτες έγιναν πολύ γνωστοί γιατί είχαν την ευφυΐα να μελοποιήσουν πολύ δυνατούς στίχους μεγάλων ποιητών, όπως π.χ. ο Καββαδίας ή ο Ελύτης (ονόματα δε λέμε).

Θυμάμαι μια φράση που είπε ο Μάριος Φραγκούλης όταν πρωτοεμφανίστηκε στον ελληνικό καλλιτεχνικό χώρο: “είμαστε λαός τραγουδιάρικος”. Εννοούσε ότι μας αρέσουν τα τραγούδια περισσότερο από την ορχηστρική μουσική. Ότι δηλαδή, αυτό που μας κερδίζει, αυτό που μας είναι απαραίτητο, είναι ο στίχος.
Αυτά δεν είναι πρώτη φορά που τα λέω στη Λέσχη του Βιβλίου (δες εδώ) και δεν έχω κάτι άλλο να προσθέσω)), εκτός από αυτό:
[video=youtube;9VQnR9rjw_8]https://www.youtube.com/watch?v=9VQnR9rjw_8[/video]

Ο/Η Μακρυγιάννης έγραψε:

Ο Σαββόπουλος είναι πρώτα πολύ καλός ποιητής και μετά καλός συνθέτης.

Click to expand...

Φίλε Μακρυγιάννη, εδώ θα διαφωνήσω!

Ο Σαββόπουλος είναι εξίσου καλός συνθέτης καί ενορχηστρωτής. Και πράγματι, καί συνθέτης. Και ίσως πιο σημαντικό κι από τα τρία: πρωτοπόρος. Ο άνθρωπος ήταν από τους ελάχιστους Έλληνες που έπιασαν τόσο ουσιαστικά τον παλμό του βρετανικού μουσικού κύματος στα τέλη του '60 για σπάσιμο της φόρμας (όπως π.χ. τον Μπάλο).

Βασικά, ο άνθρωπος είναι κορυφή.. τί να λέμε τώρα.

Εγώ πάλι νομίζω πως ο Σαββόπουλος είναι καλός στιχουργός και αρκετά πρωτοπόρος για τα ελληνικά δεδομένα.

Για ενορχηστρωτή όμως δεν τον κόβω και τόσο καλό!!
Δεν νομίζω να ξέρει και πιάνο για να μπορέσει να ενορχηστρώσει ο άνθρωπος. Λίγο βιολάκι γνωρίζει και μια υποτυπώδη κιθάρα...

περισσότερο απ' όλα, εκτιμώ το Σαββόπουλο σάν ... ποιητή. Νομίζω ότι αυτό κυρίως θα είναι που δέν θα ξεπεραστεί ποτέ απο την προσφορά του. Οι "Αχαρνής" του αποτελούσαν μιά ποιητική μετάφραση της κωμωδίας με ποιότητα που γνωρίζαμε μέχρι εκείνον στις μεταφράσεις του Γκάτσου των έργων του Λόρκα - κατα δέ τις κακιές γλώσσες, ο μέγας μεν, εγωκεντρικός δε Κούν, δέν ανέβασε τελικά την παράσταση με το Σαββόπουλο, εικάζοντας, όχι αβάσιμα, ότι ο δεύτερος θα του έκλεβε τη δόξα.
δύσκολα μπορώ να φαντασθώ μιά ενατένιση του καλοκαιριού τόσο ενορατική και ποιητική, όσο το ''καλοκαίρι''. Η μουσική των στίχων για ένα συναισθητικό δέκτη είναι ίσως καλύτερη κι απο τη μουσική του τραγουδιού.

Η γυναίκα μου, μου είπε σε τόνο γλυκό: Γράψε κάτι που να πιάνει, τη μεσαία τάξη Γιάννη.

Χθες βράδυ που έγραφα την απάντηση μου στο νήμα αυτό, η γυναίκα μου διάβαζε αυτά που έγραφα, πάνω από τον ώμο μου. Είπε μάλιστα και τη γνώμη της, δεν άντεξε:
-Στη Βιέννη, τα παιδιά ακούνε κλασική μουσική από την κοιλιά της μάνας τους. Έχουν Μουσική Παιδεία. Εσύ, μέχρι τα δώδεκα σου χρόνια, στο χωριό, άκουγες μόνο κρητική λύρα κι αυτό στους γάμους και τα πανηγύρια μόνο. Γιαυτό δεν σε κερδίζει η μουσική σε ένα κομμάτι.
Μήπως τελικά έχει δίκιο; Μήπως, όσο καλλίτερη μουσική παιδεία έχουμε, τόσο λιγότερο χρειαζόμαστε το στίχο; Μπορεί!

Μα καλά, το να έχεις διαφορετική μουσική παράδοση σημαίνει πως δεν έχεις μουσική παιδεία;

Και δηλ. η ροκ π.χ. ειναι λιγότερο καλή από την κλασική; Οι Πινκ Φλόιντ πιο πεταμένοι από τον Ντόβρζακ; κι οι Χαΐνηδες χειρότεροι από τον Λιστ; κι η Λάνα Ντελ Ρέη μάπα μπροστά στον Γιόχαν Στράους;

Δεν είναι κάπως απλοϊκή η αντίληψη πως η κλασική μουσική (και τί απ'όλα αλήθεια; ή θα βάλουμε στην ίδια τάξη τα Βραδιμβούργια του Μπαχ με τα Κύματα του Δουνάβεος του Στράους; ) αποτελεί "μουσική παιδεία" ενώ η δική μας παραδοσιακή μουσική όχι;

Και τέλος πάντων ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία του Έλληνα η εμμονική αυστηρότητα και θρησκευτική προσήλωση στην παρτιτούρα;

( Πάντως αν είναι να γινει σχετική συζήτηση ας πάει σε άλλο νήμα ως άσχετη με το θέμα αυτουνού. )

Εγώ πάλι νομίζω πως και η παραδοσιακή αλλά και η κλασική μουσική είναι μουσική παιδεία...

Όσο αφορά την κλασική κιθάρα, ένα κομμάτι των κλασικών κομματιών που πρέπει να διδαχθουν οι μαθητές είναι η παραδοσιακή μουσική της Ιταλίας και της Ισπανίας... Κάτι σαν τα κλαρίνα τα δικά μας!!!

Αν ποτέ η λύρα γίνει όργανο κλασικής ορχήστρας τότε οι μαθητές στο μέλλον θα διδάσκονται τα παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης...

Φάρε, αν δεν είχε φτιάξει ο Μπαχ το καλώς συγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο, οι Πινκ Φλόιντ δεν θα υπήρχαν!!!)

Τέλος, αυτό με την παρτιτούρα δεν το καταλαβα...

Τελικά πολύ μου άρεσε το νήμα αυτό. Θα γράψω ένα ακόμη σχόλιο:

Δεν μπορώ να φανταστώ αυτό το κομμάτι με οποιοδήποτε στίχο. Ακόμη και οι εικόνες του βίντεο με ενοχλούν. Μου αφαιρούν την αφαίρεση (τι είπα ο μεγάλος!)

Δεν μπορώ να φανταστώ αυτό το κομμάτι χωρίς στίχο.

μακρυγιάννη, με το μήνυμά σου των 13:22 όντως πήρες τα λόγια απο το στόμα μου (αχμμμμ, απο το πληκτρολόγιό μου) : πράγματι, όσο πλουσιότερη μουσική παιδεία έχει κανείς, τόσο λιγότερο ενδιαφέρεται για τους στίχους. Όσο βορειότερα, τόσο λιγότερη σημασία έχουν αυτοί. Στην όπερα του Μότσαρτ, η κάθε φωνή αντιμετωπίζεται σχεδόν σάν ένα ακόμα μουσικό όργανο - σε αντίθεση με την ιταλική όπερα, που, εμπνευσμένη και απο λαϊκά μοτίβα, ίσως έχει μιά λιγότερο μελοκεντρική κατεύθυνση.
σκέψου : άν και οι βόρειοι έχουν επίσης πολλά τραγούδια, είναι σπανιότατο το να τραγουδάνε χορεύοντας ένα μουσικό κομμάτι - τα χορευτικά κομμάτια είναι σχεδόν πάντα χωρίς λόγια, αντίθετα με τους νότιους.
εξωτερικευόμαστε περισσότερο, κι αυτό εκφράζεται και στη μουσική, που τη θέλουμε με στίχους.
ακόμα και για λόγους θερμορρύθμισης (μέσω των μαζικών εισπνοών - εκπνοών), στις νότιες χώρες ευνοείται το άδειν.

Με αφορμή αυτό το νήμα και το βιντεάκι του Mikeus θυμήθηκα ένα κουίζ με τίτλο "Μπορείς να ξεχωρίσεις τους στίχους του Μπάμπη Στόκα από αυτούς της Πάολας;".
Δεν συμφωνώ απόλυτα με τα όσα γράφονται στο άρθρο, αλλά το αποτέλεσμα του τεστ είχε ενδιαφέρον...
Ιδού και ο σύνδεσμος:
http://luben.tv/blogosphere/blogs/47317

Μάλλον είμαι από τελείως άλλη γενιά. Ειλικρινά δεν ξέρω καλά, ούτε την κ. Πάολα ούτε τον κ. Στόκα. Χρειάστηκε να ανατρέξω στο site "στίχοι info" για να δω στίχους και των δύο καλλιτεχνών. Πράγματι, δεν βρήκα μεγάλες διαφορές. Επίσης, δεν μου άρεσε, ούτε ο ένας ούτε ο άλλος. Αν όμως κάνετε το ίδιο τεστ με τους στίχους ενός από τους καλλιτέχνες αυτούς και τα "ιστορικά" ποιήματα του Καβάφη, σίγουρα θα βρείτε διαφορές.
Και ένα σχόλιο για το σύνθημα "Τσακίστε την Εντεχνίλα σε Κάθε Γειτονιά": Αρχίστε την επανάσταση χωρίς εμένα.
Όσο για τη θέση του αρθρογράφου ότι ορισμένοι κάνουν τους κουλτουριάριδες για να βρουν "γκόμενα", μπορεί να ισχύει, όπως μπορεί να ισχύει και για αυτούς που γράφουν άρθρα σαν και αυτό που παραπέμπει εδώ το Φθινόπωρο ή φτιάχνουν sites με τίτλο Luben κλπ. Επίσης, μπορεί να ισχύει και για κάποιους που παριστάνουν τους πολύ λαϊκούς τύπους, ή τους επαναστάτες χωρίς αιτία. Δε νομίζω όμως, πως ο Σεφέρης έκανε τέχνη για αυτό το λόγο (για να γ@@@@ει). Και βέβαια, δεν είναι κακό να χρησιμοποιείς την τέχνη για να εκφράσεις τον έρωτα σου. Ο ευτελισμός του έρωτα (και της τέχνης) είναι το πρόβλημα, όταν συμβαίνει. Επίσης είναι πρόβλημα η χρήση όρων που επινόησαν σοβαροί διανοούμενοι (όπως ο Μαρξ), για εντυπωσιασμό.
Θα μπορούσα να γράφω μέρες, αλλά προτιμώ να σταματήσω...
ΥΓ. Φυσικά δεν εκνευρίστηκα με την απάντηση του Φθινόπωρου, που δηλώνω ότι μου αρέσουν πολύ οι αναρτήσεις του. Το άρθρο του “Luben” με εκνεύρισε.