Για τον όρο "έντεχνο τραγούδι"

Πολλές φορές έχω ακούσει την γνωστή ένσταση για τον όρο έντεχνη μουσική, γιατί να λέγεται έτσι και "Δηλαδή τα άλλα είδη μουσικής τί είναι; Άτεχνα;"

Κι είπα να εκφράσω εδώ, λοιπόν, την επιφύλαξή μου ως προς αυτήν την... επιφύλαξη. ))

Καταρχήν αντίστοιχοι όροι υπάρχουν και στα Αγγλικά και έτσι έχουμε για παράδειγμα το art rock όπου συναντούμε πιο πλούσιες συνθέσεις σε δομή αλλά και ενορχήστρωση. Ροκ το "I’m Gonna Get You" ροκ και το "Histoire sans Paroles" από Harmonium· σίγουρα τέχνη καί τα δύο, αλλά πολύ απλά στο δεύτερο μοιάζει να έχει επενδυθεί πολύ περισσότερη... τέχνη κατά κάποιον τρόπο.

Αυτό όμως που θέλω να πω είναι πως ο τίτλος δεν έχει και τόση σημασία και κατά κάποιον τρόπο στις περισσότερες περιπτώσεις είναι εξορισμού άτοπος. Μιλάμε για παράδειγμα για "λαϊκά". Με την παραπάνω λογική του "δηλ. τα άλλα είναι άτεχνα;" μπορεί κάποιος να ρωτήσει "δηλ. τα άλλα δεν τα ακούει ο λαός;" Κι εγώ για παράδειγμα στον λαό ανήκω αλλά δεν μπορώ να ανεχτώ στα αφτιά μου τον Σφακιανάκη ενώ ακούω πολύ ευχάριστα Χατζιδάκι.

Ομοίως, στο "νέο κύμα" του ’60, (μουσικό είδος με απλές ενορχηστρώσεις, συχνά μοναχά μια κιθάρα, και γλυκές τεχνικές φωνές π.χ.), μήπως θα πρέπει να αλλάξουμε όνομα, αφού δεν είναι πια νέο; Και το ίδιο να κάνουμε και στο ξένο "new wave"; (διαφορετικά είδη τα δυο τους κι απλή συνωνυμία).


Πιστεύω πως το "έντεχνο" είναι μια χαρά όρος που περιγράφει ένα συγκεκριμένο είδος μουσικής. Ή ίσως και... όχι τόσο συγκεκριμένο.

Διότι έχω προσέξει πως οι πιο του λαϊκού θεωρούν έντεχνα τελείως άλλα τραγούδια και καλλιτέχνες από αυτά που θεωρούμε οι όχι-τόσο-του-λαϊκού. Έτσι εγώ αν πω έντεχνο θα εννοήσω π.χ. Χατζιδάκι, Θάνο Μικρούτσικο κτλ. ενώ έχω προσέξει πως οι του λαϊκού λέγοντας έντεχνο εννοούν τον Κότσιρα και την Τσαλιγγοπούλου, (που για μένα τραγουδάνε απλά λαϊκό).

[video]https://youtu.be/-Lk-yFNijVQ[/video]

Νομίζω τα λέει όλα

Εγώ πάλι, Ειφφελ, δεν νομίζω πως αυτό (το εξίσου γνωστό) και πραγματικά αστείο βιντεάκι "τα λέει όλα" και το έχουμε ξανασυζητήσει αλλού στην Λέσχη και παραθέτω από εκεί:

Ο/Η Φαροφύλακας έγραψε:

Το ότι ενδεχομένως στο έντεχνο τραγούδι υπάρχει ενίοτε ένας λιγότερο καλός (και εύκολος) στίχος δεν αρκεί για να απαξιώσει έναν μεγάλο όγκο πανέμορφης μουσικής.

[...]

Η μόνη μου επιφύλαξη απέναντι σε κάποιον όρο θα ήταν απέναντι σε αυτό το "εντεχνίλα". Δηλ. εντάξει, στο τέλος θα βγει κι από πάνω το σκυλάδικο.

Έχει πλάκα η σάτιρα του Μάικιους και μάλιστα σε ένα δυο σημεία πατάει και σε αλήθειες (και γι' αυτό έχει πλάκα) αλλά από εκεί και πέρα η προσέγγισή του στο σύνολό της είναι απλοϊκή και γράφω εδώ μόνο και μόνο γιατί φοβάμαι πως από ένα αστείο βιντεάκι θα βρεθούμε κι εμείς να παριστάνουμε τους τυφλούς μπροστά σε προφανή πράγματα.

Click to expand...

Έχει και καλό έντεχνο, έχει και κακό έντεχνο, έχει και φθηνιάρικο έντεχνο κι έχει και ανεκτίμητο έντεχνο.

Κι εγω, οταν ειχα μαθει τον ορο εντεχνο ειχα στο μυαλο μου Θοδωρακη, Χατζηδακη, Μαρκοπουλο, Σπανουδακη, και (σε πιο λαικο) αυτα που ερμηνευει ο Νταλαρας και η Αρβανιτακη. Οταν ειχα δει το αρθρο του Μαικιους, σκεφτηκα "Μα καλα, με τον Χατζηδακη τα εβαλε;", αλλα τελικα αναφεροταν σε κατι τελειως διαφορετικο.

Εγώ πάλι - παρόλο που, τουλάχιστον, παλιότερα άκουγα πολύ αυτό το είδος μουσικής και έχω πάει σε αρκετές μουσικές σκηνές - την συμμερίζομαι την επιφύλαξη, που αναφέρεις στην πρώτη πρόταση αν και θεωρώ ότι δεν έχει κανένα ουσιαστικό νόημα η όποια διαφωνία. Το πρόβλημα είναι ότι κάποιοι που ακούνε αυτό το είδος, θεωρούν τους εαυτούς τους ανώτερους και ποιοτικότερους και σνομπάρουν άλλα είδη (πχ σκυλάδικα κτλ) σαν κατώτερα. Εδώ όταν σκοτώθηκε ο Παντελίδης, αντί να σκεφτούν ότι χάθηκε ένας νέος άνθρωπος (άσχετα αν ήταν ή δεν ήταν δικό του το λάθος), κορόιδευαν λέγοντας ότι σιγά τον μεγάλο καλλιτέχνη που έχασε το ελληνικό τραγούδι Βέβαια, μην είμαι άδικη, άκουσα και ροκάδες/μεταλάδες να κάνουν τέτοια σχόλια.

Πάντως, συμφωνώ με Φάρο ότι ο mikeius στο βίντεο λέει κάποιες αλήθειες ωστόσο το πρόβλημα είναι ότι τσουβαλιάζει όλους τους έντεχνους καλλιτέχνες και τα έντεχνα τραγούδια.

Ιστορικά στην Ελλάδα ο όρος "έντεχνο" χαρακτήριζε όλα τα λαικά τραγούδια που δεν ήταν σκυλάδικα, ανατολίτικα (αμανετζίδικα), ή ρεμπέτικα. Ταυτόχρονα πέρα απ΄τον ανανεωμένο ήχο σε σχέση με το παρελθόν, τα τραγούδια αυτά είχαν στίχους που προέρχονταν είτε από την ποίηση είτε από τους αγώνες και της θυσίες των εργατών και των αγροτών, τους καημός του λαού γενικότερα. Γι'αυτό την πρώτη περίοδο μετά την Μεταπολίτευση λέγονται και "στρατευμένα". Αγαπήθηκαν από τους φοιτητές στους οποίους οι αριστερές ιδέες κυριαρχούσαν στη δεκαετία του '70 και στις αρχές του '80. Επιβλήθηκαν στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ, του Ρήγα Φεραίου και των Αριστερών Συσπειρώσεων. Ο Γιώργος Νταλάρας είναι μία ενδεικτική περίπτωση καλλιτέχνη που στήριξε την καριέρα του στις εμφανίσεις του σ'αυτούς τους χώρους.

Αργότερα ο όρος επεκτάθηκε σε άλλα μουσικά είδη, σημαίνει το είδος των τραγουδιών που δε στηρίζονται στην απλή τέρψη αλλά επιδιώκουν μία πιο βαθιά συγκίνηση, διανοητική και συναισθηματική.

ο όρος είναι για μένα καθαρά και μόνον ελιτίστικος. Δέν τον χρησιμοποιώ ποτέ, κι έτσι δέν έχω ούτε να εξηγήσω πώς τον αντιλαμβάνομαι, ούτε τί θεωρώ ότι περιλαμβάνει.

υποθέτω ότι το ''νυχτολούλουδο'' είναι ''εμπορικό'', ενώ το ''τα βράδυα μου τα αρμένικα, τραγούδια λέω εργένικα'' είναι έντεχνο ...

γουέλλ, οκ, δυσκολεύομαι κάπως ...

Ο/Η Φαροφύλακας έγραψε:

Εγώ πάλι, Ειφφελ, δεν......

Click to expand...

μια πλακιτσα είπα να κάνω ωχου

Συμφωνώ πάντως με την άποψη σου, ωραία ανάλυση. Αν και οπαδός του έντεχνο ροκ, νομίζω ότι οι φίλοι μας οι έντεχνοι καλλιτέχνες πρόλαβαν την λέξη για να χαρακτηρισουν το συγκεκριμένο είδος μουσικής εις βάρος των υπόλοιπων.

Μιας και επεκταθήκαμε, προσωπικά δεν το παίζω ανώτερος επειδή ακούω το συγκεκριμένο είδος, αλλά να πω την αλήθεια μου κραζω (πλέον) τους οπαδούς του βαριου λαϊκου. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει λόγος να επηρεάζεται κάποιος αρνητικά από την μουσική που ακούει, μου κάνει τύπου emo, τη βρίσκω να είμαι χάλια άσχετα με την ζωή μου που είναι μια χαρά.

(άσχετα βέβαια με το γεγονός ότι όταν τα κοπανήσω τα ξεχνάμε όλα αυτά και χορεύω ζειμπεκικα και τσιφτετέλια, είμαι πολύ hi βέβαια για να χαλαστω οπότε μου το επιτρέπω)

Ο/Η Τοστογεύσκυ έγραψε:

υποθέτω ότι το ''νυχτολούλουδο'' είναι ''εμπορικό'', ενώ το ''τα βράδυα μου τα αρμένικα, τραγούδια λέω εργένικα'' είναι έντεχνο ...

Click to expand...

Ποιος είπε πως το "έντεχνο" είναι σε αντιδιαστολή ως προς το "εμπορικό". Και βασικά, νομίζω πως δεν υπάρχει μουσικό είδος που να χαρακτηρίζεται εμπορικό. Νομίζω πως είναι ένας χαρακτηρισμός που μπορεί να κολλήσει σε οποιοδήποτε τραγούδι και δει σε αυτά που γραφτήκανε (π.χ. από ένα επιτελείο) με σκοπό να κάνουν προτίστως εμπορική επιτυχία (π.χ. το Gangnam Style, όπου αν ακούσεις εκείνον τύπο να περιγράφει πώς φτιάξαν το τραγούδι θα καταλάβεις πως ο τρόπος προσέγγισης γέρνει περισσότερο σε βιομηχανική παραγωγή παρά σε τέχνη· βέβαια είναι τέχνη). Είναι η διαφορά που σημειώνεται χιουμοριστικά σε αυτήν εδώ την εικόνα:


Ή κι αυτό που σατιρίζει ο Lajoie σε αυτό το βίδεο κλιπ:
[video=youtube;ijr4rwb2WbE]https://www.youtube.com/watch?v=ijr4rwb2WbE[/video]


Όμως για να απαντήσω στον προβληματισμό σου, το "Μωρό μου, καλησπέρα" του Αντύπα, θεωρείται λαϊκό ή "βαρύ" λαϊκό (ή και "σκυλάδικο") ενώ "Ο Εφιάλτης της Περσεφώνης" θεωρείται έντεχνο στην γενικότερη αντίληψη. Υπάρχει διαφορά ανάμεσά τους· ανήκουν σε διακριτά μουσικά είδη.

Οι όροι "Νέο Κύμα" και "New Wave" προέρχονται από το γαλλικό "Nouvelle Vague" που ήταν βέβαια κινηματογραφικό ρεύμα (Γκοντάρ, Τρυφώ, Σαμπρόλ κλπ.) Ξεκίνησε στη Γαλλία στα τέλη της δεκαετίας του '50, χαρακτηρίζει όμως περισσότερο τη νέα γενιά των καλλιτεχνών κι όχι τόσο τα έργα τους. Με την ίδια λογική ο Αλέκος Πατσιφάς της Lyra "βάφτισε" τους συνθέτες (Σπανό, Μαυρουδή, Σαββόπουλο) και τους ερμηνευτές ( Χωματά, Ζωγράφο, Γεωργίου, Σαββόπουλο) που μετείχαν στον ιστορικό ομώνυμο δίσκο του 1965. Όλοι αυτοί θεωρήθηκαν μεγάλες ελπίδες του ελληνικού τραγουδιού.

Ειδικά ο Σπανός με τις 3 "Ποιητικές Ανθολογίες" του, μας έδωσε τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα του "έντεχνου", του λαικού και της μελοποιημένης ποίησης. Ιδού ένα κομμάτι που έχει όλα αυτά τα στοιχεία:



[video=youtube;V8sQIlSS-OY]https://www.youtube.com/watch?v=V8sQIlSS-OY[/video]



Το βρετανικό "Νew Wave" ηταν μία μετεξέλιξη του πανκ προς πιο εύηχα και ρυθμικά μονοπάτια. Κύριοι εκπρόσωποι Stranglers, Joe Jackson, Lena Lovich κλπ. Εδώ κάτι ταιριαστό, για να πάρουμε μία ιδέα :


[video=youtube;LiATK9ADF0U]https://www.youtube.com/watch?v=LiATK9ADF0U[/video]

Εγώ πάντως ακούω το ειδος των τραγουδιων που ανήκουν στο έντεχνο και μου αρέσουν, χωρίς αυτό να σημαίνει οτι δεν ακούω αλλά ειδη, αλλά δεν το συνδεσα ποτε οτι κάποιος που ακούει εντεχο είναι ανώτερος ποιοτικα, δεν είναι και λογικό άλλωστε να το πιστεύει και να το υποστηριζει κάποιος. Γιατί λέγονται έντεχνα δεν γνωρίζω, αλλά όπως ειπώθηκε και παραπανω, πιστεύω οτι έντεχνο τραγουδι μπορεί να είναι για τον καθενα κάτι διαφορετικό, απλα ίσως να έχουν αυτο το όνομα επειδή έχουν μεγαλύτερη επιρροή απο την τέχνη, δημιουργούν ομορφες εικόνες, έχουν ενα ποιητικο τόνο ,κτλ. Επίσης διάβασα οτι ο Κότσιρας δεν είναι εντεχος και διαφωνώ σε αυτό, γιατί πιστεύω οτι αν και δεν φτανει αλλους στο ειδος του, είναι καλός και έχει αφήσει ενα στίγμα του στο έντεχνο . Τώρα γενικά κάποιοι καλλιτέχνες, είναι τόσο μεγάλοι που δύσκολα κατατάσσονται σε κάποιο ειδος, αλλά εγώ τον Παπαζογλου τον βάζω σαν έντεχνο. Αυτά.

Ναι, σίγουρα το τραγουδι αυτό δεν είναι έντεχνο, ωστόσο αλλά τραγούδια του Παπαζογλου, στην πλειοψηφία τους, είναι έντεχνα, έτσι κι αλλιώς ο κάθε καλλιτέχνης δεν έχει ερμηνεύσει τραγούδια μονο απο ενα ειδος ,ο Παπαζογλου είναι λίγο δύσκολο να χαρακτηριστεί κάπως, αλλά νομιζω πως η βιογραφία του λέει πως έχει ασχοληθεί με το εντεχνο ειδος .

Ορισμένες φορές τα όρια είναι δυσδιάκριτα. Πάντως κι εγώ τα περισσότερα τραγούδια του Παπάζογλου τα θεωρώ καθαρά λαϊκά.

Ισως εντεχνολαικα, αλλά όχι βαριά λαϊκά

Ναι, μετά είναι εκεί που αρχίζεις και καταφεύγεις σε υποκατηγορίες.

Τα τελευταία χρόνια έχω ένα κόλλημα να περνάω τα περισσότερα στοιχεία για κάθε τραγούδι που έχω στο iTunes, μεταξύ αυτών και το μουσικό είδος. Συχνά το είδος είναι προφανές, σε πολλές περιπτώσεις, όμως, δεν είναι και ένα κομμάτι μπορεί να ακροβατεί ανάμεσα σε διάφορα μουσικά είδη ή να μην ανήκει πραγματικά κάπου (παρότι διάφοροι έρχονται με ευφάνταστες προτάσεις για οτιδήποτε και για την chinawoman έχω δει και το "dramatic rock" ).

Προσωπικά, προτιμώ να χρησιμοποιώ πιο γενικευμένους χαρακτηρισμούς και π.χ. αντί για trip hop θα χαρακτηρίσω ένα τραγούδι απλά σαν ηλεκτρονική μουσική, βάζοντας όμως έτσι μουσικές με πολύ διαφορετική αίσθηση στο ίδιο τσουβάλι. Εμένα όμως θεωρώ πως με εξυπηρετεί αυτό.

Όπως και να 'χει, δεν το βρίσκω άσχημο το εντεχολαϊκό και για παράδειγμα τις Νεράϊδες του Δημήτρη Ζερβουδάκη μάλλον έτσι θα τις χαρακτήριζα. Ομοίως, στα Αγγλικά χρησιμοποιώ συχνά τον όρο folk rock για μουσικές που ισορροπούν ανάμεσα στα δύο αυτά είδη (π.χ.).

Ο/Η Νικόλας Δε Κιντ έγραψε:

Εμένα προσωπικά με ενοχλεί όταν κάποιοι συμπεριλαμβάνουν στην ίδια κατηγορία, δλδ αυτή του έντεχνου, κάτι καλλιτεχνάρες σαν τον Θανάση Παπακωνσταντίνου, τον Μάλαμα, τον Αγγελάκα και τον Παπάζογλου μαζί με κάτι υποπροϊόντα του συστήματος όπως ο Κότσιρας, ο Μαχαιρίτσας κλπ κλπ...

Για μένα ούτε οι μεν ούτε οι δε είναι οι εκπρόσωποι της έντεχνης μουσικής στην Ελλάδα...

Στο μυαλό μου πάντα είχα σαν έντεχνη μουσική τα τραγούδια του Μάνου, του Δήμου Μούτση, κλπ κλπ...

Εν τέλει έχω την εντύπωση πως ο καθένας με τον όρο έντεχνο μάλλον εννοεί κάτι διαφορετικό!!! Μάλλον είναι σχετικό με το τι θεωρεί τέχνη ο καθένας, μιας και η λέξη έντεχνο περιλαμβάνει την λέξη τέχνη!!!

Όσο για αυτό που είπε η Μεταλλαγμένη για την ανωτερότητα των οπαδών "έντεχνου" θεωρώ ότι προέρχεται από το ίδιο το σύστημα που παράγει τα τελευταία χρόνια μουσική "βιομηχανοποιημένη"... Δλδ αυτός που ακούει Κότσιρα νομίζει πως έχει εμβαθύνει περισσότερο στην μουσική από αυτόν που ακούει Παντελίδη χωρίς όμως να καταλαβαίνει πως και οι δύο είναι στον ίδιο παρονομαστή.. Αυτόν που θέλει τον δημιουργό στην αφάνεια...

Click to expand...

Αυτο ακριβως......Παντως ειλικρινα ενω κατα την εφηβεια μου χρησιμοποιουσα τη λεξη εντεχνο τωρ αδεν μου αρεσει καθολου.Επομενως οταν με ρωτανε τι μουσικη ακουω δεν ξερω τι να απαντησω....Ισως κατι σε ως επι τω πλειστον ακουω Θανασαρο,Χαινια κτλ κτλ

Ο/Η Σόφκι έγραψε:

Παντως ειλικρινα ενω κατα την εφηβεια μου χρησιμοποιουσα τη λεξη εντεχνο τωρ αδεν μου αρεσει καθολου.Επομενως οταν με ρωτανε τι μουσικη ακουω δεν ξερω τι να απαντησω.

Click to expand...

Και ακριβώς εδώ βλέπεις τον λόγο ύπαρξης της λέξης.