Τίτλος: Αμερικάνικη Ψύχωση
Πρωτότυπος τίτλος: American Psycho
Συγγραφέας: {Μπρέτ Ήστον Έλλις (Bret Easton Ellis)}
Γλώσσα: {Αγγλικά }
Μετάφραση: Χρήστος Τόμπρας
Εκδόσεις: Σέλας
Έτος έκδοσης: 1992
Έτος πρώτης έκδοσης: {1991}
Αριθμός σελίδων: 432
Τελείως απροκάλυπτα και χωρίς δισταγμό το χαρακτηρίζω αριστούργημα (σοκαριστικό,βίαιο, ανόσιο, ωμό κλπ). Αφήστε με όμως να επιχειρηματολογήσω πρώτα.
Πολύ συνοπτικά η υπόθεση έχει ως εξής. Ο Πάτρικ Μπέιτμαν είναι ένας εύπορος τραπεζίτης της Γουολ Στρήτ που δεν διαφέρει από κανέναν άλλο όμοιο του. Ντύνεται σύμφωνα με την μόδα, τρώει γκουρμέ πιάτα, περιποιείται τον εαυτό του με ακριβά προιόντα, γυμνάζεται, αγοράζει σαν να μην υπάρχει αύριο. Όμως τα βράδια υπακούει στις πιο σκοτεινές επιταγές του id (σύμφωνα με τον Freud). Όλα εκείνα τα συναισθήματα απέχθειας που προσπαθεί να καταπιέσει πίσω από τις υπνωτιστικές περιγραφές της καθημερινότητας του, της αχαλίνωτης καταναλωτικής μανίας που χαρακτηρίζει τους πάντες(και αφορούν ειτε πράγματα ειτε ανθρώπους), τα βράδια ξεπηδούν στην πιο άγρια μορφή τους, με βάναυση ορμή. Οι υπερφίαλοι, επιφανειακοί διάλογοι εναλλάσσονται με τις μακροσκελείς περιγραφές προκαλώντας σου από την μία νευρική υπερένταση και υστερικό γέλιο (καθώς παρεμβάλλονται οι φαντασιώσεις, εν είδει φανταστικών απαντήσεων του Μπέιτμαν) και ένα μούδιασμα των αισθήσεων από την άλλη αντίστοιχα.
Φυσικά παρακολουθούμε τα πάντα από την ματιά του αναξιόπιστου, αποστασιοποιημένου και απαθούς κυρίου Μπέιτμαν και οσο και αν ξενίζουν κάποιους οι παραπάνω χαρακτηρισμοί εγώ το βρήκα εθιστικό και συναρπαστικό να μπαίνω στο μυαλό ενός ψυχοπαθούς μυαλού( τοσο συναρπαστικό όπως όταν βρέθηκα στο υπόγειο του Ντοστογιέφσκι, με τον Μερσώ στην Αλγερία, και τον Χόλντεν στην Νέα Υόρκη).
Στην πραγματικότητα ο Μπέιτμαν είναι το καθρέπτισμα μιας ολόκληρης κοινωνίας σκληρής, ανταγωνιστικής, αδιάφορης, παθητικής, παράλογης και ηθικά χρεοκωπημένης. Περιγράφει με τοσο ισορροπημένο και λογικό,ψυχρό τρόπο (στερημένου σχεδον κάθε συναισθήματος) κάθε έκφανση της ζωής του ακόμα και της πιο διεστραμμένης που σου κόβει το αίμα. Αδυνατείς να σταματήσεις το διάβασμα γιατί δεν μπορείς να αντισταθείς στην ειλικρίνεια του οσο ωμή και κυνικη κι αν είναι. Ένα κεφάλαιο που μ’αρεσε πολύ είναι η κρίση που βιώνει όταν του τελειώνουν τα χάπια και ο πυρετικός τρόπος που παρουσιάζει το χάος γύρω του θυμίζει Ντοστογιέφσκι και για πρώτη φορά δείχνει ευάλωτος, μπορεί και ανθρώπινος. Είναι τέτοιο το κενό της ζωής του και η αποκτήνωση που σε κάθε δολοφονία από την μια αποστρέφεις το βλέμμα και από την άλλη νιώθεις να πάλεσαι από την ιδια ζωντάνια και την αδρεναλίνη που διακατέχει τον Πάτρικ (και επίσης σου την σπάνε τοσο όλοι αυτοί οι κρετίνοι με την φλυαρία τους που έχεις ήδη φορτώσει εδώ και ώρες).
Τις απόψεις του επι παντός θέματος και κυρίως για την μουσική που παρουσιάζονται με την μορφή κεφαλαίων τις βρήκα ιδιαίτερα απολαυστικές και αποδεικνύει ότι είναι ένας ευφυής, καλλιεργημένος άνθρωπος με εκλεπτυσμένο γούστο προσδίδοντας κι άλλα επίπεδα στην σκιακράφηση του η οποία είναι δυναμική και πραγματοποιείται από τον ίδιο τον αναγνώστη μέσα από την συνειρμική ροή του λόγου, τις κομμένες φράσεις, τις φανταστικές απαντήσεις κάνοντας το ένα μοντέρνο βιβλίο( η δόμηση και η ακολουθία των κεφαλαίων είναι από μόνη της αποκαλυπτική για την ψυχική κατάσταση του). Από την άλλη πρόκειται όντως για δικές του απόψεις ή απλά παπαγαλίζει και ενστερνίζεται γνωστές απόψεις ??Τα όρια είναι δυσδιάκριτα. Παρα το κενό και την απάθεια που τον κατακλύζουν υπήρξαν κάποιες ελάχιστες στιγμές φωτός που αναδεικνύουν τις βαθύτερες ανησυχίες του και τις ελπίδες του. Τα πιο συχνά συναισθήματα όμως που εναλλάσσονται μεταξύ τους είναι ο πανικός, το άγχος, η υπερένταση, η σκληρότητα και η παντοδυναμία.Όμως δεν κρατάνε για πολύ, ίσως απλά να είναι το προσωπείο που φορά. Η ψυχογράφηση του χαρακτήρα δεν ακολουθεί τα κλασσικά μονοπάτια όπως προείπα. Επίσης όσα περισσότερα στοιχεία του χαρακτήρα του αποκαλύπτονται τοσο περισσότερο αδυνατώ να τον δώ ως κάτι ξένο και αποκρουστικό (τουλάχιστον τις περισσότερες φορές).
Oι σελίδες κυλούν και εκείνος παραδίδεται με ολο και μεγαλύτερη αγριότητα και φαντασία στις ορέξεις του. Αυτό κάνει το βιβλίο ολο και πιο συναρπαστικό και αλλοπρόσαλλο. Βρίσκεται πια μονίμως σε σύγχυση, παραπαίει, αποσυντίθεται. Μεγαλοποιεί τα πράγματα προκαλώντας γέλιο και άλλες φορές γνήσια θλίψη. Στο κεφάλαιο στο οποίο αποκαλύπτεται ρίχνοντας την μάσκα του, μιλάει τοσο ειλικρινά, τολμηρά και πηγαία για τον κόσμο και την ζωή του που σου ανεβαίνει ένας κόμπος στον λαιμό.
Όπως και να έχει είναι ένα αμφιλεγόμενο βιβλίο (μια μακάβρια, αποστομωτική και με μαύρο χιούμορ σάτιρα) το οποίο δεν συστήνεται σε όλους(ίσως και σε κανέναν). Είναι επίσης ανοιχτό σε θέμα ερμηνείας επειδή είναι πανέξυπνα γραμμένο και δομημένο. Πάρτε μονο το γεγονός ότι μετα από κάθε δολοφονία παρεμβαλλονται τμήματα που σε αποφορτίζουν και σε επανεφέρουν στην τάξη (ενώ δεν επικρατεί παρα το ίδιο χάος) ακολουθώντας την ρουτίνα του Πάτρικ. Εγώ πάντως σας προειδοποίησα και το ίδιο κάνει και ο συγγραφέας από την πρώτη γραμμή κιόλας. ‘’Εγκαταλείψτε την ελπίδα όσοι μπαίνετε εδώ’’ υπογραμμίζει με κεφαλαία γράμματα. Το κακό είναι ότι δεν υπάρχει έξοδος.
. Πίσω στο πρόγραμμά μας, δεν ήταν καταπληκτικό; Εν τω μεταξύ, όποια θεωρία και να ακολουθήσεις
Ο Έλις μας έχει κάνει να παραμιλάμε! Εκσφενδονίζει μπηχτές στα μουλωχτά από όλα τα μέρη και σε όλα τα σημεία, χωρίς βέβαια να σου λέει τι είναι σωστό. Δεν σου δίνει απαντήσεις, τις απαντήσεις τις δίνεις εσύ και κάπου εδώ είναι που προσκυνούμε.
Δεν έχω δει την ταινία αλλά πιστεύω ότι ο Κρίστιαν Μπεϊλ είναι ιδανικός γι'αυτόν τον ρόλο.
)
