Νίκος Καζαντζάκης: "Ο Τελευταίος Πειρασμός"

[Γιωργος Τ]

Πριν λίγες μέρες τελείωσα τον Τελευταίο Πειρασμό του Ν. Καζαντζάκη και θα ήθελα να μοιραστώ δυο-τρεις σκέψεις μου για το βιβλίο μαζί σας!

Από τη λογοτεχνική σκοπιά, το βιβλίο είναι εξαιρετικό. Άρτια δομημένη πλοκή (κάποιος τρίτος που δεν θα έχει ακούσει για το Χριστό θα έβρισκε την ιστορία τρομερά ενδιαφέρουσα νομίζω), πλούσιες περιγραφές, γλώσσα λιτή, καθημερινή (της εποχής που γράφτηκε φυσικά, αλλά πλήρως κατανοητή και σήμερα), ύφος το γνωστό του Καζαντζάκη, για όσους έχουν διαβάσει και άλλα βιβλία του. Έχω διαβάσει επίσης τα "Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά", "Ο Χριστός ξανασταυρώνεται", "Ο Καπετάν Μιχάλης", και για μένα όλα αυτά τα βιβλία κινούνται στην ανώτατη κλίμακα αξιολόγησης!

Δε θα γράψω κάτι για την υπόθεση του βιβλίου, νομίζω είναι λίγο-πολύ γνωστή.

Από θεολογική άποψη, ασφαλώς θα έχετε ακούσει για τις μεγάλες αντιδράσεις που προκάλεσε (όπως και η μεταφορά στην μεγάλη οθόνη από τον Μάρτιν Σκορτσέζε) από την Καθολική και την Ελλαδική Εκκλησία, όπως και πολλές παραθρησκευτικές οργανώσεις. Θεολόγος δεν είμαι για να κρίνω αλάθητα το βαθύτερο νόημα του βιβλίου, ωστόσο από αυτά που η δική μου καρδιά έχει καταλάβει για τον Χριστό και από όσα έχω διαβάσει στην Καινή Διαθήκη, δεν διαπίστωσα κάτι άσχημο στο βιβλίο. Άλλωστε, ο πλέον αρμόδιος για το θέμα, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας, όταν ρωτήθηκε για τον Καζαντζάκη, απάντησε πολύ έξυπνα: "Τα βιβλία του Καζαντζάκη κοσμούν την πατριαρχική βιβλιοθήκη!".

Ο Τελευταίος Πειρασμός αποτελεί για μένα ένα αριστούργημα και το προτείνω σίγουρα σε όλους σας!

 

[Πολυξενη]

Το διάβασα πριν πολλά χρόνια αλλά δεν είναι βιβλίο που μπορείς να ξεχάσεις.

Spoiler

Μας δίνει ένα ανθρώπινο πρόσωπο του Χριστού. Ο Ιησούς πρέπει να διαλέξει ανάμεσα σε μια ζωή ξένοιαστη με την οικογένεια του στη γη και στη θέση του στον ουρανό δίπλα στον Πατέρα. Πονάει, φοβάται, παλεύει, λυγίζει αλλά,αυτό είναι και το μεγαλείο του, δέχεται την αποστολή του.

Έσυρε φωνή θραμβευτικιά:
- Τετέλεσται!
κι ήταν σα να λεγε: Όλα αρχίζουν.

 

[Ο Τρίτος Φάουστ]

"Ο Τελευταίος Πειρασμός"
Διαβάζοντας τα χρόνια αυτά τον Καζαντζάκη παιδεύτηκα πολύ να καταλάβω τη σημασία που είχε για τον ίδιο το πρόσωπο του Χριστού. Μιά απλή αναγνωστική ματιά, ενός μέσου αναγνώστη (εαν είναι δόκιμος ο όρος αυτός), το συγκεκριμένο βιβλίο φαντάζει, όχι απλά αιρετικό, αλλά αντιχριστιανικό. Ο Ιησούς Χριστός, είναι ένα πρόσωπο, που εχει ταυτιστεί με τις θεϊκές δυνάμεις, χωρίς πάθη και αμαρτίες. Κάθε νέο στοιχείο προς αυτόν ξενίζει και θεωρείται φανταστικό. Κανείς, από όσους πιστεύουν, δεν μπορεί να αμφισβητήσει τη θεϊκή υπόσταση του Χριστού. Ανιψωμένος πέρα από τον άνθρωπο, η εικόνα και η προσωπικότητα Του, είναι το "Τέλειο Όλο". Θα ήταν νομίζω περιττό να συνεχίζω να περιγράφω το πρόσωπο του Ιησού, αφού είμαι απλά ένας χριστιανός, και όχι θεολόγος, οπότε μπορεί να υποπέσω σε παγίδες βλασφημίας ή ατοπήματα...
Όλα αυτά όμως, είναι γνωστα σε όλους. Τι γίνεται με την ανθρώπινη πλευρά του Χριστού; Ο Καζαντζάκης πάλευε, όχι με τον αφηρημένο επουράνιο Θεό, μα με το Θεό στη γης. Θέλησε να μεταφέρει στην καθημερινή ζωη το Θεό και ολόκληρη τη φιλοσοφία της θεολογίας. Η ιδέα του αυτή ενσαρκώθηκε και μεταφέρθηκε σε εμάς με το έργο του "Ο Τελευταίος Πειρασμός", μέσα στο οποίο διαφαίνεται η χριστολογία, η πνευματική αναζήτηση και το θρησκευτικό χριστιανικό αίσθημα του Καζαντζάκη.
Ο Χριστός παρουσιάζεται μονόπλευρα: ως ένας άνθρωπος. Η μορφή αυτή δεν είναι τυχαία, καθώς ο δημιουργός του μυθιστορήματος θέλει να ταυτίσει τον Ιησού με κάθε αγωνιστή - άνθρωπο (το ιδεώδες του ανθρώπου σύμφωνα με την "Ασκητική"). Όλο το έργο διαπνέεται από την προσπάθεια του Χριστού να νικήσει ότι ανθρώπινο, να "μετουσιώσει τη σάρκα σε πνεύμα", όπως θα έλεγε και ο ίδιος ο Νίκος, για να φτάσει στον ανώτερο σκοπό της ζωής: τη Θέωση. Με τον τρόπο αυτό, ο αναγνώστης ταυτίζεται απόλυτα με τον Χριστό εξάγωντας το συμπέραμσ ότι ο πειρασμός υπήρχε ακόμα και στον θεάνθρωπο, ο οποίος πάλεψε και τελικά κατάφερε να τον νικήσει. Τουλάχιστον εγώ, βρίσκω το συγκεκριμένο έργο αρκετά αισιόδοξο, αν μπορώ να το χαρακτηρίσω, καθώς ενδυναμώνει τη θρησκευτική πίστη και ωθεί τον άνθρωπο να αντιμετωπίσει "τον πειρασμό" (αν και δε νομίζω να είμαστε πολύ πλέον που πιστεύουμε σε αυτόν!).
Τέλος, δε μπορώ έπειτα από όσες ώρες μελέτης και αφοσίωσης έχω "σπαταλήσει" για το Νίκο (επιτράψετέ μου να τον αναφέρω με το μικρό του, έχει σημασία για εμένα), να τον κρίνω ή να τον χαρακτηρίσω ως λογοτέχνη. Αυτά είναι για τους φιλολόγους και μελετητές του Λογοτεχνικού Κανόνα και της Ιστορίας της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Ούτε πάλι να τον θεωρήσω φιλόσοφο ή σκεπτικιστή. Και ο ίδιος μάλιστα δε θεωρούσε τον εαυτό του λόγιο, γραφιά, συγγραφέα...

 

[Φαίη]

Το βιβλίο δεν το έχω διαβάσει, έχω δει την ομώνυμη ταινία πάντως και μπορώ να πω πως μού άρεσε πάρα πολύ. Θέλω να διαβάσω και το βιβλίο οπωσδήποτε....
Η αλήθεια είναι πως για κάποιον θρησκόληπτο το έργο μοιάζει εξωφρενικό. Κι αυτό πάνω απ' όλα γιατί παρουσιάζει τα πράγματα έτσι όπως θα μπορούσαν πράγματι να είχαν συμβεί.
Ανάμεσα σε αυτά που μού άρεσαν ήταν το ότι αναφέρεται στη ζωή του Χριστού στην έρημο, κάτι που δεν συναντάει κανείς συχνά. Επίσης, ήταν πολύ ενδιαφέρον το ότι ο Ιούδας δεν παρουσιάζεται απλά ως ένας προδότης αλλά ως ο μαθητής εκείνος που αναγκαστικά έπρεπε να παίξει τον άχαρο αυτό ρόλο για να βοηθήσει τον Υιό του Θεού στο έργο του...

 

[Κόρτο Μαλτέζε]

Σίγουρα είναι ένα πολύ καλό μυθιστόρημα, το οποίο σίγουρα δεν είναι σύμφωνο με την θεολογικά παγιωμένη άποψη για τον Χριστό, πράγμα όμως που ελάχιστη σημασία έχει μιας και μιλάμε για ένα λογοτεχνικό και όχι θεολογικό κείμενο.

Το είχα διαβάσει στα μαθητικά μου χρόνια και με είχε εντυπωσιάσει, μου άρεσε και η ταινία, αλλά προτιμώ το βιβλίο. Να υπενθυμίσω ότι πριν από μερικά χρόνια ιδιωτικός τηλεοπτικός σταθμός είχε προγραμματίσει και διαφημίσει την προβολή της ταινίας. Την προγραμματισμένη ώρα ξεκίνησε η προβολή του Φυγά με τον Χάρισσον Φορντ χωρίς κάποια εξήγηση, ενώ οι εφημερίδες δημοσίευσαν ότι η προβολή ματαιώθηκε μετά από πιέσεις προερχόμενες από το περιβάλλον του τότε αρχιεπισκόπου.

 

[Αδαμάντιος]

Και από αυτό το βιβλίο, αλλά και από άλλες πηγές που βλέπουν το φως της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα (βλ. "Το Ευαγγέλιο του Ιούδα"), προκύπτει ότι ο Ιούδας είναι ίσως το πιο σημαντικό πρόσωπο στο στήσιμο αυτής της ιστορίας. Χωρίς αυτόν, δεν θα είχε γίνει τίποτα από τα μεταγενέστερα γεγονότα.

 

[Χόλντεν]

Και από αυτό το βιβλίο, αλλά και από άλλες πηγές που βλέπουν το φως της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα (βλ. "Το Ευαγγέλιο του Ιούδα"), προκύπτει ότι ο Ιούδας είναι ίσως το πιο σημαντικό πρόσωπο στο στήσιμο αυτής της ιστορίας. Χωρίς αυτόν, δεν θα είχε γίνει τίποτα από τα μεταγενέστερα γεγονότα.

Δεν έχω κατορθώσει ποτέ να καταλάβω γιατί στο θέμα της θρησκείας πρέπει να αμφισβητούμε διαρκώς όλες τις επίσημες πηγές και την αυθεντικότητα αυτών, ενώ για άλλα θέματα παράδειγμα για τον "Πελοποννησιακό πόλεμο" ή για τις διδασκαλίες του Σωκράτη στηριζόμαστε πάντα σε 1-2 συγγραφείς και 2-3 βιβλία και δεν αμφισβητούμε τίποτα, ούτε βασιζόμαστε σε βιβλία που γράφει ο κάθε πικραμένος ή σε λογοτεχνικά έργα όπως του μεγάλου Καζαντζάκη ή του Σαραμάγκου για παράδειγμα.

Σαφώς και με την πάροδο του χρόνου τα ιστορικά γεγονότα αλλοιώνονται και βεβαίως υπήρξαν εποχές που η επίσημη εκκλησία έφερε στα μέτρα της κάποια πράγματα αλλά από αυτό μέχρι του ότι τα γεγονότα ήταν εντελώς αντίθετα ή ακόμη και να αμφισβητούμε αν συνέβησαν υπάρχει μεγάλη απόσταση. Ο κορμός των ιστορικών γεγονότων δεν είναι τόσο απλό να αλλοιωθεί, δεν μπορεί σε 1000 χρόνια από σήμερα ο Παπανδρέου για παράδειγμα να παρουσιαστεί ως ευεργέτης της χώρας. Στην ιστορία υπάρχει μια συνέχεια.

 

[Ονειρευτής]

Ο κορμός των ιστορικών γεγονότων δεν είναι τόσο απλό να αλλοιωθεί, δεν μπορεί σε 1000 χρόνια από σήμερα ο Παπανδρέου για παράδειγμα να παρουσιαστεί ως ευεργέτης της χώρας. Στην ιστορία υπάρχει μια συνέχεια.

Μην βάζεις το χέρι σου στη φωτιά περί αυτού φίλε Χόλντεν, διότι ποτέ δεν ξέρεις!

 

[Ίζι]

Δεν έχω κατορθώσει ποτέ να καταλάβω γιατί στο θέμα της θρησκείας πρέπει να αμφισβητούμε διαρκώς όλες τις επίσημες πηγές και την αυθεντικότητα αυτών, ενώ για άλλα θέματα παράδειγμα για τον "Πελοποννησιακό πόλεμο" ή για τις διδασκαλίες του Σωκράτη στηριζόμαστε πάντα σε 1-2 συγγραφείς και 2-3 βιβλία και δεν αμφισβητούμε τίποτα, ούτε βασιζόμαστε σε βιβλία που γράφει ο κάθε πικραμένος ή σε λογοτεχνικά έργα όπως του μεγάλου Καζαντζάκη ή του Σαραμάγκου για παράδειγμα.

Τα Ευαγγέλια που διαβάζουμε σήμερα δεν είναι κείμενα που μας παραδόθηκαν όπως γράφτηκαν, από ιστορικούς της εποχής, πριν από 2000 χρόνια. Απ' όλα τα κείμενα της εποχής επελέγησαν αυτά από την Εκκλησία και ονομάστηκαν επίσημα, με σκοπό την κατήχηση και όχι με κριτήριο την όποια ιστορική τους ακρίβεια. Επίσης, μιλούν για θαύματα, νεκραναστάσεις και παρθενογενέσεις. Είναι λογικό, λοιπόν, να αμφισβητείται η αξιοπιστία τους και να ψάχνουμε να βρούμε τι άλλο γράφτηκε τότε και πώς μπορεί να έγιναν τα πράγματα. Χωρίς να θέλω να θίξω τα πιστεύω κανενός εννοείται...

 

[Κόρτο Μαλτέζε]

Κοίτα ο Χ τυχαίος ασήμαντος πρωθυπουργός που σε 50 χρόνια θα είναι ξεχασμένος και θα εμφανίζεται μόνο σε λίστες πρωθυπουργών (όπως πχ ο Πιπινέλης) είναι πιθανό σε 500 χρόνια από κάποια παρανόηση ή από λάθος ανάγνωση των πηγών να θεωρηθεί ο πιθανός σωτήρας της χώρας που οι συνθήκες/οι κακοί/ οι μασόνοι/οι περαστικοί δεν τον άφησαν να υλοποιήσει το έργο του. Ακόμα ένας αμφιλεγόμενος ηγέτης που μετά την αποχώρησή του από το προσκήνιο οι πολιτικοί του επίγονοι κυριαρχήσουν θα τύχει ευνοϊκότερης μεταχείρισης από την μελλοντική ιστοριογραφία άρα η εικόνα του μετά από 100-150 χρόνια θα είναι σχεδόν αγιοποιημένη και αυτή η άποψη θα περάσει και στο πλήθος. Άπειρα παραδείγματα από την ιστορία από Ι. Καίσαρα, Μ. Κων/νο, Μ. Ναπολέοντα ως τους δικούς μας και πιο πρόσφατους Βενιζέλο (τον Ελ) και Μεταξά για να μην αναφερθώ σε Γ. Παπανδρέου Α', Κ. Καραμανλή Α' ή Α. Παπανδρέου...

Στο θέμα Ιούδας η χριστιανική γραμματεία σχεδόν άμεσα πήρε θέση εναντίον του και ναι μεν η σημασία της προδοσίας του είναι καθοριστική για το χριστιανικό δόγμα, όμως αυτό δε σημαίνει ότι δεν είναι προδότης. Σαν να λέμε ότι η κορυφαία στιγμή της Αθηναϊκής Δημοκρατίας ήταν η καταδίκη του Σωκράτη γιατί έτσι του έδωσε την ευκαιρία να σταθεί ηρωικά απέναντι στο θάνατο και να αποτελέσει ένα αιώνιο παράδειγμα υποταγής στο καθήκον (αλλιώς πιθανά θα πέθαινε στο σπίτι του), ενώ επιπλέον στάθηκε αφορμή για τη συγγραφή της απολογίας του και ενός πλήθους διαλόγων (που λαμβάνουν χώρα ενώ ο ίδιος είναι φυλακισμένος) από τον Πλάτωνα (αλλά και τον Ξενοφώντα) που αποτελούν μνημειώδη έργα της Ελληνικής Φιλοσοφίας.

Το θέμα κατά τη γνώμη μου είναι αλλού. Ενώ μπορούμε να βρούμε πατήματα για κριτική και αμφισβήτηση στην ίδια την ύπαρξη του Χριστού, στην καταφανή προσπάθεια των συγγραφέων της Καινής Διαθήκης να ερμηνεύουν την Παλαιά όπως τους βολεύει, χρησιμοποιώντας μάλιστα την προβληματική Ελληνιστική μετάφραση των 70, τις αντιφάσεις που υπάρχουν ανάμεσα στα ευαγγέλια, οι οποίες (κατά τη γνώμη μου) δεν εξηγούνται επαρκώς, ψάχνουμε να βρούμε την σχέση που είχε ο Χριστός με τους μαθητές του και μήπως τελικά ο Ιούδας ήταν ο καλός μαθητής και οι υπόλοιποι οι μετεξεταστέοι.

Ξεκινώντας από την αμφισβήτηση της αξιοπιστίας την Καινής Διαθήκης σαν πηγής για τα γύρω από τον Ιησού γεγονότα κάποιοι δέχονται χωρίς σοβαρή κριτική σαν αξιόπιστες πηγές τα λεγόμενα "απόκρυφα" ευαγγέλια και άλλα "απόκρυφα" ιερά κείμενα. Ευαγγέλια δηλαδή τα οποία η εκκλησία έχει αποκλείσει από τον κανόνα της Καινής Διαθήκης, είτε σαν αιρετικά είτε σαν αναξιόπιστα/ψευδεπίγραφα. Σε καμία περίπτωση δεν υπερασπίζομαι την αξιοπιστία της Βίβλου, αλλά σε καμία περίπτωση δε δέχομαι ότι τα "απόκρυφα" είναι περισσότερο αξιόπιστα.

Ειδικά για το λεγόμενο ευαγγέλιο του Ιούδα, για το οποίο η μοναδική αναφορά ύπαρξης πριν την δημοσιοποίησή το 2005 του ήταν από τον Άγιο Ειρηναίο γύρω στα 180 μΧ, και πολλοί αμφισβητούσαν ακόμα και την ύπαρξή του, πολλοί θεώρησαν ότι μπορεί να αλλάξει την ιστορία του Χριστιανισμού, όταν δεν μπορούμε να είμαστε καν σίγουροι α) Υπήρξε ποτέ "Ευαγγέλιο του Ιούδα";, β) Είναι το εν λόγω κείμενο το αυθεντικό "Ευαγγέλιο του Ιούδα";, γ) Η ανασύνθεση του κειμένου είναι σωστή; δ) Το αρχικό νόημα του κείμενου επιζεί από τις διάφορες μεταφράσεις και ανασυνθέσεις;. Έστω ότι και στα 4 η απάντηση είναι ναι. Σημαίνει κάτι άλλο πέρα από το ότι τεκμηριώνεται η ύπαρξη διαφόρων τάσεων (αιρέσεων, προσεγγίσεων κτλ) στον Χριστιανισμό; Τι το κάνει περισσότερο αξιόπιστο από το Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο πχ;

ΥΓ τα παραπάνω είναι απλές προσωπικές σκέψεις/απόψεις. Ούτε θεολόγος είμαι, ούτε ιστορικός.

 

[Ονειρευτής]

Για τον Νίτσε, που επηρέασε τα μέγιστα τον Καζαντζάκη στην φιλοσοφική του σκέψη, ο θάνατος του Χριστού σήμανε και τον θάνατο του χριστιανισμού. Αυτό που ακολούθησε ελάχιστη σχέση είχε με τον τρόπο που είχε ζήσει ο Χριστός. Όπως λέει και στο έργο του "Αντίχριστος" αφορισμός 39 :

"Γυρίζω πίσω, διηγούμαι την αυθεντική ιστορία του χριστιανισμού. Ήδη η λέξη "χριστιανός" είναι μια παρανόηση - κατά βάθος υπήρξε ένας μόνο χριστιανός, κι εκείνος πέθανε πάνω στον σταυρό. Ό,τι ονομάζεται "Ευαγγέλιο" από εκείνη τη στιγμή και εξής ήταν ακριβώς το αντίθετο από εκείνο που είχε ζήσει ο Χριστός : ήταν μια κακή είδηση, ένα Dysangelium (Δυσαγγέλιο)".

Όταν πέθανε ο Χριστός, οι μαθητές του έπρεπε να επινοήσουν μια "λογική", μια σημασία, ένα νόημα για τον θάνατο του. Στο σημείο αυτό εντοπίζει ο Νίτσε την αρχή και το τέλος του χριστιανισμού (Αντίχριστος 40)

"Προφανώς η μικρή κοινότητα δεν κατάλαβε το βασικό σημείο, το παράδειγμα που έδινε ένας τέτοιος τρόπος να πεθάνεις, την ελευθερία, την υπεροχή απέναντι σε κάθε αίσθημα μνησικακίας: μια απόδειξη του πόσο λίγο τον κατάλαβαν! Από μόνος του ο Ιησούς δεν μπορούσε να θέλει τίποτα άλλο με τον θάνατο του από το να κάνει δημόσια την πιο μεγάλη επίδειξη, από το να δώσει μια απόδειξη της διδασκαλίας του. Οι πίστοί του όμως απείχαν πολύ από το να συγχωρήσουν αυτόν τον θάνατο - κάτι που θα ήταν ευαγγελικό με την ανώτερη έννοια της λέξης. Απείχαν επίσης πολύ από το να προσφέρουν τους εαυτούς τους για έναν παρόμοιο θάνατο, με πράα και γλυκιά γαλήνη της καρδιάς...Αντίθετα αυτό που βγήκε πάλι στην επιφάνεια ήταν το κατ' εξοχήν μη ευαγγελικό αίσθημα, η εκδίκηση. Ήταν αδύνατο να λήξει το θέμα μ' αυτόν τον θάνατο: οι άνθρωποι χρειάζονταν "ανταπόδοση", "τιμωρία", "δίκη" (... και όμως τι μπορεί να είναι λιγότερο ευαγγελικό από την "ανταπόδοση", την "τιμωρία" και την "διεξαγωγή δίκης"); Για μια ακόμα φορά βγήκε στο προσκήνιο η λαϊκή προσδοκία της εμφάνισης ενός Μεσσία ... οι πιστοί οραματίζονται μια ιστορική στιγμή: την ιστορική στιγμή όπου η "βασιλεία του Θεού" έρχεται να κρίνει τους εχθρούς του... Μ' αυτόν τον τρόπο όμως παρανοούνται τα πάντα... "

Και συνεχίζει στο αφορισμό 41 του ιδίου έργου

"Από εκείνη τη στιγμή και μετά παρουσιάστηκε ένα παράλογο πρόβλημα: "πως μπόρεσε να το επιτρέψει αυτό ο Θεός"; Επ' αυτού βρήκε το ταραγμένο λογικό της μικρής κοινότητας μια εξίσου φρικτά παράλογη απάντηση: ο Θεός πρόσφερε ως θυσία τον υιό του για να δοθεί άφεση αμαρτιών. Πως τελείωσαν τότε όλα με το Ευαγγέλιο! Η θυσία και μάλιστα στην πιο αποκρουστική, βάρβαρη μορφή της, η θυσία του αθώου για τις αμαρτίες των αμαρτωλών! Τι ανατριχιαστικός παγανισμός! Ο Ιησούς είχε ήδη εξαλείψει την έννοια "ενοχή" - είχε αρνηθεί εκείνο το χάσμα μεταξύ Θεού και ανθρώπου, έζησε αυτή την ενότητα Θεού και ανθρώπου ως δική του "καλή είδηση" [...] η συνολική και μοναδική πραγματικότητα του Ευαγγελίου - πρός όφελος μιας κατάστασης μετά τον θάνατο!... Ο Παύλος, με το ραβινικό θράσος που τον διακρίνει σ' όλα τα θέματα, έκανε λογική αυτή την σύλληψη, αυτή την αισχρή σύλληψη ως εξής: "αν ο Χριστός δεν αναστηθεί από τους νεκρούς, τότε η πίστη μας είναι μάταιη". Και δια μιας το Ευαγγέλιο έγινε η πιο αξιοκαταφρόνητη απ' όλες τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις, η πιο αναίσχυντη διδασκαλία της προσωπικής αθανασίας ... Ο ίδιος ο Παύλος την δίδαξε ως ανταμοιβή!.."

Ότι επακολούθησε ήταν και εξακολουθεί να είναι μια σειρά από μυθεύματα, σφάλματα, αναλήθειες, φανταστικές αιτίες, φανταστικά αποτελέσματα, φανταστικές θεολογίες και παρακμή που έχει απομυζήσει τον άνθρωπο από την δύναμη του, "του έχει ρουφήξει το αίμα" και τον έχει απομακρύνει εντελώς από οποιαδήποτε σανίδα "αλήθειας" από την οποία θα μπορούσε ενδεχομένως να πιαστεί.

Το ευαγγέλιο που έφερε ο Ιησούς στον κόσμο ήταν απηλλαγμένο από ενοχή, τιμωρία, δυσαρέσκεια. Ήταν μια έκφραση αγάπης του εδώ και τώρα, του εγκόσμιου:"Αν αισθάνεσαι έτσι, βρίσκεσαι στον Παράδεισο".

Παρουσιάζει ενδιαφέρον το γεγονός πως ίχνη αυτού βρίσκουμε στον Νίτσε και κατ' επέκταση και στον Καζαντζάκη. Στον "κόσμο τους" δεν έχει θέση η ενοχή. Η ενοχή δεν έχει λόγο ύπαρξης σ' ένα σύμπαν που διέπεται από την αναγκαιότητα.
Η τελευταία έκληση τόσο του Νίτσε όσο και του Καζαντζάκη ήταν ένα "Ναι" σε όλα όσα ήταν, είναι και θα είναι.

 

[Αλίκη]

Όσον αφορά τον Ιούδα.

Στην Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται η περίπτωση της Νινευή. Για όσους δεν τη γνωρίζουν να την αναφέρω μέσες άκρες. Η Νινευή ήταν μια χώρα όπου οι άνθρωποι είχαν ξεφύγει εντελώς, ήταν βουτηγμένοι ως το λαιμό στην αμαρτία. Ένας άνθρωπος του Θεού, λοιπόν, ο Ιωνάς, έφτασε μια μέρα στη Νινευή και τους λέει: ο Θεός θα σας καταστρέψει σε 3 (αν θυμάμαι καλά) μέρες. Οι Νινευήτες ούτε καν πίστευαν στον Θεό του Ιωνά, ήταν ειδωλολάτρες. Πίστεψαν όμως και προσευχήθηκαν όλοι σε ολόκληρη τη χώρα για τις επόμενες 3 μέρες και ο Θεός τους λυπήθηκε και δεν επέτρεψε να καταστραφούν.

Εδώ μπορεί να φαίνεται ότι άλλα λέει και άλλα κάνει, και μπορεί άλλα να ήταν γραμμένα και τότε για τη Νινευή και άλλα να έγιναν τελικά, αλλά γίνεται τα γραμμένα να αλλάξουν αν ο κόσμος μετανοήσει και αλλάξει τρόπο ζωής, αν καταλάβει κάποια πράγματα. Άλλωστε δεν μιλάμε για το να μετανοήσει ο άνθρωπος και να γίνει παπάς, αλλά να σταματήσει να κλέβει, να σκοτώνει, να βιάζει και να αρχίσει να φέρεται ανθρώπινα. Και όλες οι προφητείες κι αυτά που ήταν γραμμένα στην Παλαιά Διαθήκη και επιβεβαιώθηκαν στην Καινή, δεν είναι οδηγίες που ο άλλος πρέπει να ακολουθήσει, είναι πώς να το πω.. κάτι σαν προβλέψεις. "Είδα ότι θα γίνει" όχι "Είδα και θα γίνει πάει και τέλειωσε θα γίνει ο κόσμος να χαλάσει".

Ο Ιούδας είχε επιλογή. Μέχρι την τελευταία στιγμή, ακόμη και μετά την προδοσία είχε επιλογή να ζητήσει συγγνώμη και να μην αυτοκτονήσει. Δεν κατάλαβε τίποτα.

 

[Ίζι]

Ο Ιούδας είχε επιλογή. Μέχρι την τελευταία στιγμή, ακόμη και μετά την προδοσία είχε επιλογή να ζητήσει συγγνώμη και να μην αυτοκτονήσει. Δεν κατάλαβε τίποτα.

Αν και γνωρίζω τη χριστιανική θέση, η αυτοκτονία του μού φαινόταν πάντα υπέρτατη πράξη (και απόδειξη) μετάνοιας.

 

[Αλίκη]

Αν και γνωρίζω τη χριστιανική θέση, η αυτοκτονία του μού φαινόταν πάντα υπέρτατη πράξη (και απόδειξη) μετάνοιας.

Υπάρχει η μετάνοια και η μεταμέλεια, η πρώτη σημαίνει ότι καταλαβαίνω πως έκανα κάποιο λάθος, το καταλαβαίνω πραγματικά και προσπαθώ στη συνέχεια της ζωής μου να μην το ξανακάνω και με διάφορες πράξεις να επανορθώσω. Η δεύτερη είναι απόλυτη καταδίκη του εαυτού μου, αναγνώριση μεν του λάθους μου αλλά χωρίς προσπάθεια επανόρθωσής του. Και τρία χρόνια δίπλα στον Χριστό θα έπρεπε να είχε καταλάβει το νόημα της μετάνοιας. Ο Χριστός ποτέ δεν καταδίκασε πάντα καλούσε σε μετάνοια τους πάντες, πόρνες, κλέφτες, δολοφόνους κλπ και δίδασκε για την αγάπη και τη ζωή, όχι τον θάνατο, ούτε καν σαν μέσο μετανοίας. Η μετάνοια μπορεί να σώσει, η μεταμέλεια μόνο να καταστρέψει...

 

[Χρυσηίδα]

Ας πω κι εγώ την άποψή μου, πάνω σε όλα αυτά τα ενδιαφέροντα που διαβάζω

Για μένα λοιπόν ο Ιούδας δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ο απαραίτητος κακός για να αποκτήσει δραματικότητα η ιστορία του Ιησού. Και βέβαια είναι συγκινητικό, για μας τους δέκτες της ιστορίας αυτής, που στο τέλος αυτοκτονεί. Αυτομάτως γίνεται στα μάτια μας κάπως συμπαθής.

 

[Ιδιώνυμος]

μην ξεχναμε πως η πραξη του ιουδα ειναι εκεινη που εδωσε ακομα μεγαλυτερη αξια και ενταση στην σταυρωση του Χριστου...η παρεμβαση του Ιουδα ηταν αναγκαια για να κορυφωθει το δραμα και η μαρτυρικη σταυρωση

 

[Φαίη]

Επιτέλους το διάβασα κι εγώ και μπορώ να πω πως ενθουσιάστηκα (κάτι που είχα πάθει και πέρυσι τέτοιον καιρό με το Χριστός ξανασταυρώνεται). Πάντα είχα την εντύπωση πως πρόκειται για ένα βιβλίο βλάσφημο και πως ο Καζαντζάκης ήταν άθεος και τα σχετικά. Διαβάζοντας λοιπόν και τα δυο του αυτά βιβλία σχημάτισα μια τελείως διαφορετική εικόνα. Ξαφνιάστηκα μάλιστα διαβάζοντας πως όταν έγραφε τον Τελευταίο Πειρασμό έκλαιγε από συγκίνηση!
Θεωρώ κι εγώ πως πρόκειται για ένα αριστούργημα. Ωστόσο, δεν ενδείκνυται για όλους τους αναγνώστες και ιδιαίτερα εκείνους που είναι απόλυτα πιστοί στη Βίβλο.
Πολύ πιθανόν και η ίδια να το θεωρούσα το βιβλίο αιρετικό και αντιχριστιανικό εάν π.χ. το διάβαζα πριν καμιά δεκαριά χρόνια.....

 

[Μπιατριξ Κιντο]

Δεν εχω διαβασει το βιβλιο, αλλα εχω δει την ταινια του Σκορσεζε και μου αρεσε πολυ (βασικα, ειναι η μονη ταινια του Σκορσεζε που μου αρεσε). Αλλα οπως ειπε και η Φαιη, οντως για καποιον θρησκοληπτο το εργο θα φανταζει εξωφρενικο και θα προκαλουσε αντιδρασεις, αφου παρουσιαζει τα γεγονοτα απο μια αλλη σκοπια.